آزمايش سنگ آسماني در قديم
نويسنده:سيد مرتضي ميرسراجي
از تحفه ها و هدايايي که براي زميني ها فرستاده مي شود سنگ هاي آسماني را مي توان نام برد. آنها تکه هايي جداشده از سيارات و سيارک ها هستند که به مرور از مدار خارج شده و با جو زمين برخورد مي کنند، خرد شده و در نهايت تحت جاذبه زمين سقوط مي کنند. جنس اغلب آنها آلياژي از آهن و نيکل است و هرچه مقدار فلز آن بيشتر باشد چگال تر و سنگين تر خواهند بود. عمده آنها به علت وجود مقاديري آهن و نيکل با انتظامي که در ساختار مولکولي آن قرار دارد، قابليت جذب آهن ربا يا در سطح نازل تر انحراف قطب نما را پيدا مي کنند. رنگ اغلب آنها تيره يا به علت تاثيرات محيطي خرمايي رنگ است. آنها براق و با جلاي فلزي هستند و گاهي به شکل اثر انگشت بر روي خميربازي يافت مي شوند. هرگاه در يک محيط طبيعي سنگي با خصوصيات فوق يا حداقل متفاوت با سنگ هاي اطراف يافتيد، احتمال آسماني بودن آن بسيار زياد است. بهترين جا براي يافتن سنگ هاي آسماني"قطب" است زيرا آنجا سرتاسر پوشيده از برف و سفيد رنگ است. پس هرگاه سنگي از آسمان در آنجا سقوط کند در سطح سفيد آن منطقه به خوبي نمايان مي شود.
امروزه برخي کلکسيونرها(مجموعه داران) به جمع آوري سنگ هاي آسماني مي پردازند از سويي دانشگاه هاي معتبر نيز براي تحقيق و اطلاعات بيشتر در مورد اجرام فضايي به تحقيق و بررسي سنگ هاي آسماني مشغول هستند.
گاهي اوقات در لابه لاي کتاب هاي گذشتگان مطالب جالب توجهي به نظر مي رسد که تذکر آنها براي علاقه مندان خالي از لطف نيست. "ابن بطوطه" جهانگرد و رجاله بزرگ اهل مغرب که سال ها به نقاط بسياري از دنيا سفر کرده است، در سفر خود به کشور ترکيه امروزي به مطلبي راجع به يک سنگ آسماني اشاره کرده است. او در سفر طولاني خود روزي به شهر"برگي" در ترکيه امروزي مي رسد. سلطان آن شهر"سلطان محمد پسر آيدين" او را تعظيم و تکريم مي کند. او نوشته است: وسألني السلطان في هذا المجلس فقال لي: هل رايت قط حجر انزل من السماء؟ فقلت: مارايت ذلک ولاسمعت به. فقال لي: انه قد نزل بخارج بلدنا هذا حجر من السماء ثم دعا رجالا و امرهم ان ياتوا بالحجر اسود اصم شديد الصلابه له بريق.قدرت ان زنته تبلغ قنطاراً و امر السلطان باحضار القطاعين فحضر اربعه منهم فامرهم ان يضربوه فضربوا عليه ضربه رجل واحد اربع مرات بمطارق الحديد فلم يوثروا فيه شيئا فعجبت من امر و امر برده الي حيث کان(3)
"در محلي که بودم سلطان از من پرسيد:آيا سنگي ديده اي که از آسمان افتاده باشد؟ گفتم: نه ديده ام و نه چنين مطلبي شنيده ام! آنگاه به من گفت: بيرون شهر ما سنگي هست که از آسمان افتاده است. آن گاه چند مرد را دستورداد تا آن سنگ را بياورند. آن سنگ ، سياه بوده بسيار سخت و براق. وزن(جرم) آن به نظر من به حدود يک "قنطار" مي رسيد. به دستور سلطان چهار تن با پتک هاي آهنين هر کدام چهار مرتبه بر آن سنگ کوفتند. ضربه آنها بر آن سنگ هيچ تاثيري نداشت و من از اين بابت تعجب نمودم. سپس سلطان دستور داد تا آن سنگ را دوباره به سر جاي خود برگردانند."
از اين مدرک تاريخي که متعلق به قرن هشتم هجري است، چنين فهميده مي شود که سنگي آسماني در يکي از شهرهاي ترکيه امروزي بوده که چکش خوار نبوده است. اين مدرک نمونه اي قديمي از کنجکاوي بشر و آزمايش او بر روي سنگ هاي آسماني است.
/ج
امروزه برخي کلکسيونرها(مجموعه داران) به جمع آوري سنگ هاي آسماني مي پردازند از سويي دانشگاه هاي معتبر نيز براي تحقيق و اطلاعات بيشتر در مورد اجرام فضايي به تحقيق و بررسي سنگ هاي آسماني مشغول هستند.
گاهي اوقات در لابه لاي کتاب هاي گذشتگان مطالب جالب توجهي به نظر مي رسد که تذکر آنها براي علاقه مندان خالي از لطف نيست. "ابن بطوطه" جهانگرد و رجاله بزرگ اهل مغرب که سال ها به نقاط بسياري از دنيا سفر کرده است، در سفر خود به کشور ترکيه امروزي به مطلبي راجع به يک سنگ آسماني اشاره کرده است. او در سفر طولاني خود روزي به شهر"برگي" در ترکيه امروزي مي رسد. سلطان آن شهر"سلطان محمد پسر آيدين" او را تعظيم و تکريم مي کند. او نوشته است: وسألني السلطان في هذا المجلس فقال لي: هل رايت قط حجر انزل من السماء؟ فقلت: مارايت ذلک ولاسمعت به. فقال لي: انه قد نزل بخارج بلدنا هذا حجر من السماء ثم دعا رجالا و امرهم ان ياتوا بالحجر اسود اصم شديد الصلابه له بريق.قدرت ان زنته تبلغ قنطاراً و امر السلطان باحضار القطاعين فحضر اربعه منهم فامرهم ان يضربوه فضربوا عليه ضربه رجل واحد اربع مرات بمطارق الحديد فلم يوثروا فيه شيئا فعجبت من امر و امر برده الي حيث کان(3)
"در محلي که بودم سلطان از من پرسيد:آيا سنگي ديده اي که از آسمان افتاده باشد؟ گفتم: نه ديده ام و نه چنين مطلبي شنيده ام! آنگاه به من گفت: بيرون شهر ما سنگي هست که از آسمان افتاده است. آن گاه چند مرد را دستورداد تا آن سنگ را بياورند. آن سنگ ، سياه بوده بسيار سخت و براق. وزن(جرم) آن به نظر من به حدود يک "قنطار" مي رسيد. به دستور سلطان چهار تن با پتک هاي آهنين هر کدام چهار مرتبه بر آن سنگ کوفتند. ضربه آنها بر آن سنگ هيچ تاثيري نداشت و من از اين بابت تعجب نمودم. سپس سلطان دستور داد تا آن سنگ را دوباره به سر جاي خود برگردانند."
از اين مدرک تاريخي که متعلق به قرن هشتم هجري است، چنين فهميده مي شود که سنگي آسماني در يکي از شهرهاي ترکيه امروزي بوده که چکش خوار نبوده است. اين مدرک نمونه اي قديمي از کنجکاوي بشر و آزمايش او بر روي سنگ هاي آسماني است.
پي نوشت ها :
1- Birgi در شمال شرقي اودميش (odemish) و شرق ازمير در فاصله 150 کيلومتري واقع شده است.
2- سلطان محمد پسر آيدين محمد بن آيدين در سال 734 ه ق به جاي پدر خود امير السواحل آيدين نشست.
3- ابن بطوطه، تخفه النظار في غرائب الامصار و عجائب الاسفار. اکاديمه المملکه المغربيه. رباط.1417 ه.ق. ج 2 . ص 188
4- مقدار چهل اوقيه از زر يا هزار اوقيه از آن يا دو صد دينار يا هزار دو صد اوقيه يا هفتاد هزار دينار.
/ج
