نویسنده: غلامرضا گلی زواره
اهانت به مقدسات
هر گونه استخفاف، اهانت و دشنام به ساحت قدسی حضرت رسول اکرم(ص) جرمی برابر اعدام در پی دارد و در این باره، اجماع و اتفاق‌نظر وجود دارد و مخالفتی دیده نمی‌شود.(1) دلیل این امر، روایات متعدد و صریحی است که در متون مستند روایی وجود دارد و حتی در پاره ای کتب حدیثی، باب حکم «من شتم النبی و باب قتل من سبّ النبی» دیده می‌شود.(2)
امام خینی(ره) بر اساس همین روایت‌ها با فقهای شیعه هم‌رأی است که هر کس پیامبر اکرم(ص) را سب کند، قتلش واجب است.(3) لذا با همین مبنای فقهی، مؤلف کتاب آیات شیطانی (سلمان رُشدی) را که به پیامبر (ص) اهانت کرده بود، محکوم به اعدام کرد.(4)
اهانت به ائمه معصوم(ع) و حضرت فاطمه(ع) نیز چنین حکمی دارد و فقها بر اساس مستندات استوار روایی در این باره نیز هم‌رأی و متفق‌القول‌اند.(5)
توهین به انبیای الهی در صورتی که منجر به «ارتداد» گردد، با مراعات و در نظر گرفتن تمامی شرایط مقرر در ارتداد، مجازاتی برابر اعدام دارد.(6)
قرآن مجید، مساجد و مراقد معصومان نیز جزء اشیا و مکان‌های مقدس به شمار می‌ایند و هتک حرمت و اهانت به این امور، حرام و ممنوع است.
از دیدگاه حقوقی «توهین» عبارت است از: عمل، رفتار و گفتاری که بر حسب عرف و عادات متداول و مرسوم موجب کسر شأن، تنزیل موقعیت و مقام گردد و مخالف حیثیت و شرافت معصومان و امور مقدس به حساب اید.(7)
مطبوعات اجازه ندارند اعتقادات و شریعت اسلامی را که مورد احترام قاطبه مسلمین است و جزء مقدسات اجتناب‌ناپذیر جامعه اسلامی است، مخدوش سازند. به علاوه، باورهای مذهبی و علایق دینی با شخصیت مؤمنان عجین گشته است و هر گونه تهاجم و تعدی به آنها، موجب جریحه دار شدن افکار و احساسات عمومی می شود. در واقع توهین به مقدسات، نوعی تعرّض به حریم باورها و اعتقادات مسلمین است و در نتیجه به حیثیت آحاد جامعه لطمه وارد می‌کند.
ترسیم کاریکاتورهای وهن‌انگیز و نقاشی‌های موهن، ساخت نمایشنامه‌ها و فیلم‌هایی که مقدسات مسلمین را مورد هتک واستهزا قرار می‌دهند، اجرا و انتشار ترانه‌ها و تصنیف‌هایی که محتوای اهانت‌آمیز دارند و نیز نگارش مقاله ها و تحلیل‌هایی که مقام معصومان را سبک می‌کنند، می‌توانند مصداق این ایه از قرآن کریم باشند که خداوند می‌فرماید:
(و لن سألتهم لیقولنّ إنّما کُنّا نحوض و نلعب قلْ أ بالله و آیاته و رسوله کنتم تستهزؤنَ)؛ (8)
«اگر از آنها بپرسی که چه می‌کردید؟ جواب می‌دهند: با هم حرف می زدیم و بازی می‌کریدم. بگو ایا خدا و ایات او و پیامبرش را مسخره می‌کردید؟»
امام خینی(ره) یادآور گردیده است:
«روزنامه‌ها آزادند مطالب بنویسند، اما [آیا] آزاد هستند که اهانت به مقدسات مردم بکنند؟ آزادند که فحش به مردم بدهند؟ آزادند که تهمت بزنند؟ همچو آزادی نمی‌تواند باشد، آزادی توطئه نمی‌تواند باشد».(9)
تضعیف نظام اسلامی
«آقایان توجه بکنند که قلم آنها یک وقت قلمی نباشد که جمهوری اسلامی را تضعیف بکند و من می‌بینم در بعضی قلم‌ها این جوری است و اینها توجه بکنند. من همیشه میل دارم با نصیحت با ملایمت، با آقایان رفتار کنم، لکن اگر چنانچه یک وقتی اقتضا بکند مصلحت اسلام، آن‌وقت یک وضع دیگری پیش می‌آید. این جور نیست که همه اش قضیه ی نصیحت باشد، ... تویی که می‌نویسی، ما هیچی نداریم، تویی که این حرف‌ها را می‌نویسی، این برای اسلام مضرّ است، نه برای دولت...».(10)
مطبوعات، مطالبات مشروع و منطقی از نظام حاکم داشته باشند و ذکر برخی کژی‌ها، نباید به معنای اقدام علیه نظام تصور شود و با آن برخورد گردد. اقدامات ساختارشکنانه و تلاش‌هایی که اصول و اساس یک تشکیلات سیاس برخاسته از مردمی مسلمان و معتقد را مخدوش سازد و نظام را در معرض آسیب جدی قرار دهد، با پرداختن به برنامه‌هایی در قالب کوشش های اصلاح طلبانه و رفع معایب و نقایص، بسیار تفاوت دارد.
یکی از زشت ترین و منفورترین تلاش‌ها در مطبوعات، «افشای اسرار» کشور است. نهادهای مختلف، شخصیت‌های بلند پایه نظام و نیز از همه بالاتر، حاکمیت سیاسی کشور که اداره شئون مختلف مردم را در دست دارد، اسرارش در حوزه‌های گوناگون دارند که به حکم عقل و منطق نمی‌توان آنها را آشکار ساخت. افشای اسناد و مطالب محرمانه، فراتر از حدّ یک جرم اخلاقی است و اقدام خطرناک علیه عموم مردم به شمار می‌رود. امام خمینی(ره) هشدار می‌دهد:
«دستهایتان را یک قدر نگه داردی، قلم‌هاتان را یک قدر نگه دارید. توجه بکنید به اینکه هر چیزی نباید نوشته بشود، هر چیزی نباید منتشر بشود».(11)
سبقت در رساندن هر موضوعی به جامعه، گر چه به ضرر مردم باشد، در بعضی اوقات بر سیاست‌های داخلی هم اثر نامطلوب می‌گذارد.(12)
برخی نشریات به جای ایجاد روابط مناسب بین مردم و دولت، به تبلیغ علیه نظام می‌پردازند و مردم را از نظام اسلامی جدا می سازند و با ادامه این روند، منافع و مصالح ملی را تهدید می‌کنند و با نشر اکاذیب، افترا و تهمت، ارکان اساسی دولت اسلامی را مورد تهاجم قرار می‌دهند و اذهان عمومی را مشوش می‌سازند. آنان سوگمندانه با تحریف واقعیت‌ها، ارائه آمارهای دروغین، سیاه‌نمایی و فضاسازی غیرعقلانی، در جامعه بذرهای بدبینی می‌پراکنند و در این مسیر، روحیه مردم را فرسوده ساخته و میان لایه های اجتماعی تفرقه می‌افکنند. این روند، فضای سیاسی و اجتماعی را آن چنان آشفته می سازد که زمینه هایی را برای به وجود آمدن بحران‌های مختلف فراهم می‌آورد.
گاهی برخی گزارش‌ها و تحلیل‌های مجلات و روزنامه‌ها به گونه ای تنظیم می‌گردند که گروه ها، جناح‌ها و برخی اقوام و قبایل را به اقدام علیه «امنیت کشور» تشویق می‌کنند و در صورتی که این حرکت خزنده و گزنده به اثبات برسد و کسی یا کسانی به وسیله مطبوعات جرمی علیه آرامش سیاسی و سیاست خارجی کشور و مناسبات بین مردم و نظام مرتکب گردند، نشریه ای که محرک و مهیج این حرکت بوده، به معاونت در همان جرم محکوم می‌گردد.
افشا و انتشار اسناد و دستورهای محرمانه نظامی، اسرار ارتش، سپاه، نقشه‌های استحکامات نظامی از طریق مطبوعات نیز منع قانونی دارد و جرم محسوب می شود.(13)
انتشار مذاکرات غیر علنی مجلس، محاکم دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی نیز ممنوع است. به استناد ماده 29 قانون مطبوعات و براساس اصل 69 قانون اساسی، هر گاه روزنامه‌ای مذاکرات غیر علنی مجلس شورای اسلامی را قبل از برطرف شدن شرایط و حالاتی که موجب تشکیل مجلس شورای اسلامی به طور غیر علنی شده است و نیز قبل از آنکه مقامات و مسئولان مربوط آن را به اطلاع عموم برسانند، منتشر کند، اعم از این که قصد انتشار دهنده، دستیابی به تیراژ بیشتر باشد یا هر نوع قصد دیگر، طبق نظر حاکم شرع، تعریز خواهد شد.(14)
به نظر می‌رسد افشای مسائل کلیدی کشور، برنامه‌های آتی دولت که آگاهی بیگانگان و عوامل فتنه و ضد انقلاب از آنها به ضرر کشور تمام می شود و حتی افشای فرمول‌ها و اختراعات و اکتشافاتی که سبب طمع بیگانگان در تسلط یافتن به کشور یا به انزوا کشیدن دولت و در نتیجه به ضرر مسلمین گردد، می‌تواند جزو اسرار مملکتی باشد. ملاک این مسئله، ادله فراوانی است که فقها برای حرمت تقویت دستگاه کفر و مقدمه سازی استیلای کافران، تضعیف اسلام و زمینه سازی هتک مسلمین و إضرار به منافع آنان، در منابع گوناگون فقهی ذکر کرده اند.(15)
تفرقه‌افکنی و فریب افکار عمومی
«این روزها در بعضی مصاحبات و مطبوعات مطالبی مبنی بر نزدیکی خطر منتشر می شود که جز جنگ اعصاب و تبلیغات بی سر و پا چیزی نیست. آقایان روزنامه هایی که به آنها مربوط است، جلویشان را بگیرند. در روزنامه‌ها مشغول فتنه‌انگیزی هستند... بر جمیع سخنرانان و تمام نویسندگان تکلیف حتمی شرعی است که حتی به طور اشاره و کنایه از گفتار و نوشته های اختلاف‌انگیز اجتناب نمایند که امروز «اختلاف» برای امت اسلامی، سمّ کشنده است و باید بدانند که ایجاد اختلاف در محیط حاضر، جز تبعیت از نفس امّاره و شیطان درونی و خدمت به ابرقدرت‌ها، خصوصاً آمریکای جهان‌خوار نیست و از «منکرات بزرگی» است که شیطان به اسم اسلام، بر زبان‌ها و قلم‌ها جاری می‌کند».(16)
پی نوشت ها :
1. جواهرالکلام، ج41، ص432.
2. ر.ک: وسایل‌الشیعه، ج28؛ مستدرک‌الوسایل، ج18.
3. تحریر الوسیله، ج2، ص 429.
4. صحیفه امام، ج21، ص 263.
5. جواهر الکلام، ج41، ص 438؛ وسایل الشیعه، ج19، ص 257.
6. امام خمینی و رسانه های گروهی، (مبانی فقهی و حقوقی، جواد فخار طوسی)، ص 71 و 72.
7. حقوق کیفری اختصاصی، ابراهیم پاد، ج1، ص 372 و 373.
8. توبه/ 65.
9. مطبوعات و رسانه‌هات از دیدگاه امام خمینی، ص 54.
10. صحیفه امام، ج20، ص 128 و 129.
11. همان، ج20، ص 127.
12. همان، ج21، ص 20.
13. این موضوع در ماده 24 قانون مطبوعات و ماده 501 قانون مجازات اسلامی تصریح گردیده است.
14. جرایم مطبوعاتی، ص 131.
15. بیانات امام در جمع مسئولان روزنامه های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی، مورخ1364/6/10.
16. صحیفه نور، ج8، ص 220، ج12، ص 274 و ج14، ص 157.
/م
