کمبود روي به کوتاهي قد مي‌انجامد
عنصر روي از اوايل دهه 1900 به‌عنوان ماده‌اي مغذي شناخته شد. اولين تحقيقات كمبود روي در انسان مربوط به اواخر دهه 1950 و اوايل دهه 1960 است كه نشان داد تعويق رشد، ضايعات پوستي‌و نارسايي بلوغ جنسي درنوجوانان پسر ايراني ومصري مربوط به كمبود روي است.
مقدارروي‌دربدن 5/1 تا 5/2 گرم‌است و بخش اعظم آن در عضلات، استخوان‌ها و كبد تجمع يافته‌وبخش‌كوچكي نيزدر ناخن، پوست ومو يافت مي‌شود. عنصرروي دربدن نقش مهمي درساختمان بيش از 300 آنزيم داردوكمبود آن مي‌تواند اختلالات‌متعددي در متابوليسم وعملكرد ارگان‌ها ايجاد مي‌کند.
مكانيسم عمل ريز مغذي روي شامل تأثير بر سنتزDNA ، سنتز RNA و تقسيم سلولي است و همچنين با هورمون‌هاي مهم رشد استخوان مانند سوماتومدين C ، استئوكالسين، تستوسترون، هورمون‌هاي تيروئيدي و انسولين تاثير متقابل دارد. عنصرروي اساساً به سوخت وساز استخوان مرتبط‌مي‌شود بنابراين تاثير منفي بر رشد ونمو دارد. غلظت روي در استخوان در مقايسه با ساير بافت‌‌ها بسيار بيشتر است. عنصر روي تاثير ويتامين Dرا درسوخت وساز استخوان از طريق فعال‌سازي سنتر DNAدر سلول‌هاي استخواني افزايش مي‌دهد. نياز به عنصر روي در دوران كودكي به علت رشد سريع حياتي است. ديده شده است كه مكمل روي تاثير مثبتي بر رشد كودكان دچار كوتاه قدي تغذيه‌اي داشته است. از ديگر نقش‌هاي روي مواردي مانند توليد مثل، سلامت پوست، نموعصبي رفتاري و مقاومت بدن دربرابر ابتلا به بيماري‌ها است.
عوارض و پيامدهاي كمبود روي
كمبود روي در كودكان مي‌تواند سرعت رشد را كاهش دهد. همچنين، كمبود روي با تغييراتي در حس بويايي و چشايي همراه است و سبب بي‌اشتهايي و كاهش‌وزن مي‌شود. مطالعات متعددي نشان داده است كه عنصر روي بر قدرت يادگيري تاثير قابل‌ملاحظه‌اي دارد و مشكلاتي در قسمت حافظه و يادگيري در كودكان متولد شده از حيواناتي كه دچار كمبود روي بوده‌اند، نشان داده است. كمبود روي در دوران بارداري عوارضي همچون سقط‌‌جنين، نقص عضو مادرزايي، وزن كم در زمان تولد و زايمان دير يا زودهنگام را به دنبال دارد. به دليل نقش روي برسيستم ايمني، كمبود آن، مقاومت در برابر بيماري‌ها را كاهش‌مي‌دهد و به ويژه در كودكان موارد ابتلا به بيماري‌هاي شايع دوران كودكي از جمله بيماري‌هاي تنفسي واسهالي افزايش مي‌يابد. كودكان دچار كمبود روي بيشتر در معرض عفونت‌ها قرار دارند. تاخير در بلوغ جنسي از ديگر عوارض كمبود روي به شمار مي‌رود.
مقدارمورد نياز
ميزان نياز روزانه بابرآورد 40درصد جذب روي از غذا براساس جيره غذايي توصيه شده 15 ميلي‌گرم و براساس توصيه سازمان بهداشت جهاني وسازمان خوارباروكشاورزي (فائو) روزانه 5/5 ميلي گرم اعلام شده است.
منابع غذايي روي
روي درتمام مواد غذايي حيواني و گياهي كه منبع خوب پروتئين هستند، وجوددارد. منابع غني روي‌عبارتند از: صدف، جگر و انواع گوشت‌ها به ويژه گوشت قرمز (گوشت‌مرغ و ماهي هم حاوي روي هستند اما ميزان روي در گوشت قرمز بيشتراست)، تخم‌مرغ، حبوبات مانند لوبيا و عدس، غلات سبوس‌دار، شير و موادلبني، انواع مغزها مانند بادام‌زميني، گردو، بادام و فندق، به طور كلي قابليت جذب روي از منابع حيواني بيشتر از منابع گياهي است و در صورتي‌كه قسمت اعظم روي دريافتي از منابع گياهي است و در صورتي كه قسمت اعظم روي دريافتي از منابع گياهي تامين شود نياز به اين مغذي افزايش مي‌يابد. به طور كلي قابليت جذب روي از گوشت چهار برابر غلات است. فيبر وفيتات از مهم‌ترين عوامل كاهش جذب روي از رژيم غذايي هستند و درصورتي كه مقدار كمي پروتئين حيواني در وعده غذايي وجود داشته باشد، جذب روي از غذاهاي حاوي فيتات افزايش مي يابد. ميزان جذب روي بسته به وضعيت روي فرد از 15 تا 40 درصد متفاوت است. درافرادي كه دچاركمبود روي هستند ميزان جذب روي افزايش مي يابد. جذب روي در دوران بارداري و شيردهي نيز افزايش مي‌يابد.
روش‌هاي كنترل كمبود روي
به طوركلي، پيشگيري و كنترل كمبود روي نيز مانند هر ريزمغذي ديگري مستلزم به كارگيري استراتژي‌‌هاي غنيسازي موادغذايي، مكمل‌ياري، آموزش تغذيه و اصلاح رفتارهاي غذايي مي‌باشد. غنيسازي موادغذايي عمده از جمله آرد، انواع غلات صبحانه، ماكاروني و غذاهاي تجارتي كودك درساير كشورها به اجرا گذاشته شده‌است. مكمل ياري‌روي دركودكان مبتلا به بيماري‌هاي اسهالي توصيه شده است. همچنين، مكمل ياري روي به ميزان يك ميلي‌گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن در كودكان دچار كمبود روي خفيف توصيه شده است و درموارد كمبود شديد روي، اين ميزان به روزانه 3 تا 4ميلي‌گرم روي به ازاي هركيلوگرم وزن بدن افزايش مي‌يابد. دربزرگسالان، مصرف طولاني مدت مكمل روي به مقدار بيشتر از 15 ميلي گرم در روز توصيه نمي‌شود.
چيپس و کودکان
امروزه چيپس سيب‌زميني و چيپس ذرت از تنقلات مورد علاقه بسياري از كودكان است، البته اسم بچه‌ها بد در رفته است و بزرگسالان هم عاشق اين خوراكي‌ها هستند. مصرف تنقلات نه تنها بد نيست بلكه متخصصان تغذيه آن را توصيه مي‌كنند، به جاي اينكه ما 3 وعده غذاي پرحجم و سنگين را در طول روز نوش‌جان كنيم بهتر است به جاي آن، چند وعده غذاي كم حجم‌تر اما سالم و مفيد درطول روز ميل كنيم كه شوق ناخنك زدن ما را هم بيشتر كند.
چيپس و ماست موسير و صداي دلنشين خردشدن قطعات چيپس زير دندان‌ها دهان هر كسي را آب مي‌اندازد. اما اين چيپس‌هاي آماده، داراي چربي‌هاي ترانس‌هستند كه اين چربي‌ها در ديواره رگ‌ها جمع مي‌شوند و گرفتگي رگ‌ها را به وجود مي‌آورند. درضمن اين چربي‌ها كلسترول بد خون (LDL ) را بالا مي‌برند. بهتر است اگر عاشق چيپس هستيد و نمي‌توانيد از آن دست بكشيد، آستين‌ها را بالا بزنيد و خودتان در خانه آن را تهيه كنيد، در اين صورت هم چربي‌هاي صنعتي را وارد بدن خود نمي‌كنيد و هم مي‌توانيد ميزان چربي مصرفي را به دلخواه خودتان تنظيم كنيد. اما فكر نكنيد خيلي كار سخت وطاقت فرسا‌يي انجام داده‌ايد وزود تنبلي، شما را به سراغ سوپرماركت سر خيابان‌تان بفرستد، چون چيپس اصلا به همين روش خانگي شما براي اولين بار تهيه شد.
تاريخ چيپس
يك آشپز آمريكايي در شهر نيويورك در سال 1853، يك روز كه سيب‌زميني سرخ كرده خود را به مشتري‌اش عرضه‌كرد با اعتراض او روبه‌رو شد. مشتري او چون برش‌هاي سيب‌زميني خيلي ضخيم بود، سيب‌زميني سرخ كرده را نپسنديد. اين آشپز از آن پس تصميم گرفت برش‌هاي بسيار نازك در سيب‌زميني ايجاد كند و سپس آن را در روغن سرخ كند و به اين شكل اولين چيپس ساخته شد و طرفداران خاص خودش را پيدا كرد. اين چيپس‌هاي اوليه هيچ طعمي نداشت و حتي نمك هم به آن اضافه نمي‌شد. بعدها كارخانه‌هاي گوناگون چيپس‌هايي با طعم‌هاي مختلف پياز، پنير و سركه نمكي تهيه كردندو ادويه‌هاي متفاوت رابه‌آن افزودند. چيپس‌هاي خاصي به نام (pnngles) در بازار وجود دارد كه همگي هم‌شكل و هم‌اندازه‌اند. براي تهيه اين چيپس‌ها سيب‌زميني را به شكل خمير فشرده درمي‌آورند و سپس در قطعات هم شكل و اندازه برش داده و سرخ مي‌كنند.
با استعدادها و بي‌استعدادها
شايد شما هم متوجه شده باشيد بعضي افراد هر قدر هم چيپس و تنقلات مصرف مي‌كنند چاق نمي‌شوند، اما بعضي ديگر حتي اگر آب هم بخورند چاق مي‌شوند، دانشمندان آمريكايي دريافتند كه اين افراد با وجود اينكه همه نوع غذا و شكلات و چيپس مي‌خورند سطح كلسترول خون‌شان افزايش نمي‌يابد و اين مطلب به خصوصيات ژنتيكي اين افراد مربوط مي‌شود. به هر حال بعضي افراد كه اين خصوصيات ژنتيكي را ندارند، بايد دقت بيشتري در تغذيه خود بكنند. اگر شما از رژيم غذايي خاصي پيروي مي‌كنيد و كنار گذاشتن تنقلات برايتان بسيار دشوار است اصلا لازم نيست يكباره آنها را كنار بگذاريد. براي مثال مي‌توانيد يك بسته چيپس را در طول سه روز مصرف كنيد و هربار فقط به خودتان اجازه دهيد يك‌سوم آن‌را ميل كنيد.
همچنين چيپس‌هاي بدون چربي هم در بازار است كه مي‌توانيد از آنها استفاده كنيد. هر 20 عدد چيپس چربي‌دار معمولي 220 كالري انرژي دارد كه اگر شما يك ساعت با سرعت متوسط پياده‌روي كنيد 300 كالري انرژي مصرف مي‌كنيد، پس حدودا براي از دست دادن اين كالري‌هاي اضافي بايد يك ساعت پياده‌روي كنيم، اما آيا ما اين كاررا انجام مي‌دهيم؟
منبع:http://www.salamat.com
