رژيم غذايي ما و پوكي استخوان
نويسنده: دکتر ربابه شيخ‌الاسلام*
هر روز وقتي در يك مركز خريد شلوغ به اطراف خود نظري مي‌اندازيم، زنان و مردان سالمندي را مي‌بينيم كه به علت وجود خميدگي در پشتشان نمي‌توانند مدت زيادي راست بايستند. از سوي ديگر از اقوام يا همسايگان خود مي‌شنويم كه يكي به علت شكستگي استخوان لگن در بيمارستان بستري است. اين دو تصوير مناظري هستند از بيماري پوكي استخوان زيرا در اين بيماري، استخوان‌ها شكننده شده و بالاخره مي‌شكنند. جالب است بدانيد، آمارها نشان داده‌اند كه از هر 4 زن بالاي 65 سال 1 نفر، از هر2 زن بالاي 80 سال1 نفر و از هر10 مرد بالاي 80 سال 1نفر به اين بيماري مبتلا مي‌شوند.
پوكي استخوان مانند بيماري‌هاي مزمن ديگر از جمله بيماري‌هاي قلب و عروق و آرتروز، نشانه‌هاي اوليه ندارد و تا همين چند سال پيش تا زماني كه شكستگي اتفاق نمي‌افتاد آن را تشخيص نمي‌دادند اما امروزه پيشرفت‌هاي بزرگي كه در شناخت چرخه زندگي استخوان و درمان اين بيماري به دست آمده، ابعاد مختلف اين بيماري را روشن كرده و نهايتاً اميدهاي تازه‌اي براي پيشگيري و درمان مبتلايان به وجود آورده است اما مهم‌ترين عواملي كه در بروز پوكي استخوان يا پيشگيري از آن شناخته شده‌اند، چگونگي تغذيه فرد در دوره‌هاي مختلف زندگي و ميزان تحرك بدني‌اش است. به علاوه نقش آفرين‌ترين ريزمغذي‌ها در پيشگيري از اين بيماري، كلسيم و ويتامين D هستند.
مي‌دانيد كه كلسيم بخش اعظم استخوان را تشكيل ميدهد بنابراين منطقي است اگر بگوييم كه رژيم غذايي با كلسيم كم به معني داشتن استخوان‌هايي ناسالم است. با افزايش سن توانايي افراد در جذب كلسيم از طريق دستگاه گوارش كم مي‌شود. زنان در سن 80 سالگي نصف كلسيم دريافتي از غذا را جذب مي‌كنند و احتمالا اين مساله يكي از دلايل تحليل استخوان‌ها در سنين بالاست. يادتان باشد كه كاهش جذب كلسيم با كمبود دريافتش نيز تشديد مي‌شود. همچنين در زنان و مردان مسن با كم شدن توليد آنزيم لاكتاز - كه شير را هضم مي‌كند- و كاهش مصرف منابع سرشار از كلسيم مثل شير، اين بيماري در كمين شما خواهد بود، به خصوص در كمين خانم‌ها زيرا كاهش جذب كلسيم ناشي از كمبود استروژن در زنان يائسه علت ديگري است بر تحليل رفتن استخوان‌ها.
از سوي ديگر، ويتامين Dتنها ويتاميني است که با استخوان رابطه نزديکي دارد. با کمبود اين ماده مغذي بافت استخوان مواد معدني را از دست ميدهد و سفت و محکم نمي‌شود. ويتامين D متابوليسم استخوان را با بالا بردن جذب روده اي کلسيم افزايش ميدهد. متاسفانه در كشور ما شيوع كمبود اين ريزمغذي‌ها بسيار بالاست، به طوري كه بيش از 50 درصد زنان تهراني به كمبود ويتامين D دچارند و حدود 90 درصد خانوارها با خطر كمبود دريافت كلسيم مواجه‌اند. فراموش نكنيد كه دريافت كلسيم از طريق غذا با توجه به اينكه ساير مواد مغذي مورد نياز در پيشگيري از پوكي استخوان نيز در كنارش دريافت مي‌شود، نسبت به مكمل ارجحيت دارد.
/ع
پوكي استخوان مانند بيماري‌هاي مزمن ديگر از جمله بيماري‌هاي قلب و عروق و آرتروز، نشانه‌هاي اوليه ندارد و تا همين چند سال پيش تا زماني كه شكستگي اتفاق نمي‌افتاد آن را تشخيص نمي‌دادند اما امروزه پيشرفت‌هاي بزرگي كه در شناخت چرخه زندگي استخوان و درمان اين بيماري به دست آمده، ابعاد مختلف اين بيماري را روشن كرده و نهايتاً اميدهاي تازه‌اي براي پيشگيري و درمان مبتلايان به وجود آورده است اما مهم‌ترين عواملي كه در بروز پوكي استخوان يا پيشگيري از آن شناخته شده‌اند، چگونگي تغذيه فرد در دوره‌هاي مختلف زندگي و ميزان تحرك بدني‌اش است. به علاوه نقش آفرين‌ترين ريزمغذي‌ها در پيشگيري از اين بيماري، كلسيم و ويتامين D هستند.
مي‌دانيد كه كلسيم بخش اعظم استخوان را تشكيل ميدهد بنابراين منطقي است اگر بگوييم كه رژيم غذايي با كلسيم كم به معني داشتن استخوان‌هايي ناسالم است. با افزايش سن توانايي افراد در جذب كلسيم از طريق دستگاه گوارش كم مي‌شود. زنان در سن 80 سالگي نصف كلسيم دريافتي از غذا را جذب مي‌كنند و احتمالا اين مساله يكي از دلايل تحليل استخوان‌ها در سنين بالاست. يادتان باشد كه كاهش جذب كلسيم با كمبود دريافتش نيز تشديد مي‌شود. همچنين در زنان و مردان مسن با كم شدن توليد آنزيم لاكتاز - كه شير را هضم مي‌كند- و كاهش مصرف منابع سرشار از كلسيم مثل شير، اين بيماري در كمين شما خواهد بود، به خصوص در كمين خانم‌ها زيرا كاهش جذب كلسيم ناشي از كمبود استروژن در زنان يائسه علت ديگري است بر تحليل رفتن استخوان‌ها.
از سوي ديگر، ويتامين Dتنها ويتاميني است که با استخوان رابطه نزديکي دارد. با کمبود اين ماده مغذي بافت استخوان مواد معدني را از دست ميدهد و سفت و محکم نمي‌شود. ويتامين D متابوليسم استخوان را با بالا بردن جذب روده اي کلسيم افزايش ميدهد. متاسفانه در كشور ما شيوع كمبود اين ريزمغذي‌ها بسيار بالاست، به طوري كه بيش از 50 درصد زنان تهراني به كمبود ويتامين D دچارند و حدود 90 درصد خانوارها با خطر كمبود دريافت كلسيم مواجه‌اند. فراموش نكنيد كه دريافت كلسيم از طريق غذا با توجه به اينكه ساير مواد مغذي مورد نياز در پيشگيري از پوكي استخوان نيز در كنارش دريافت مي‌شود، نسبت به مكمل ارجحيت دارد.
پي نوشت ها :
* متخصص بهداشت عمومي و اپيدميولوژي تغذيه
منبع:www.salamat.com/ع
