گلايه‌هاي دکتر ايرج خسرونيا از مصرف بي‌رويه داروهاي تزريقي
شايد شما هم جزو افرادي باشيد که معتقدند داروي تزريقي بهتر از نوع خوراکي است چون سريع‌تر عمل مي‌کند و باعث مي‌شود روند درمان زودتر طي شود. اما در واقعيت چنين نيست و هر بيماري‌اي براي درمان نياز به داروهاي خاصي دارد و نوع تزريقي يا خوراکي دارو بنا بر صلاحديد پزشک تجويز مي‌شود. در اين باره با دکتر ايرج خسرونيا، رييس جامعه متخصصان داخلي گفتگو کرده‌ايم.
داروي تزريقي بهتر است يا خوراکي؟
ببينيد؛ اصولا داروها به چند دسته کلي تقسيم مي‌شوند و اين تشخيص پزشک است که بسته به نوع بيماري داروي خوراکي يا تزريقي را براي بيمار خود تجويز کند. بعضي از داروها از طريق روده جذب نمي‌شوند و بايد از طريق تزريق وارد بدن فرد شوند. گاهي اوقات نيز درباره تعدادي از داروها مانند آنتي‌بيوتيک‌ها، دوز تجويزي زياد است که بايد از طريق رگ جذب شوند و به همين دليل تزريق بهترين گزينه است اما در بسياري از مواقع دارو بايد به صورت محلول در آب مصرف شود و به همين دليل بايد به صورت شربت يا پودر حل‌شدني در آب مصرف شود و داروي تزريقي در اين مورد بي‌فايده و حتي زيان‌آور است.
در مورد داروهاي مشابه چه‌طور؟
در مورد داروهاي مشابه باز هم اولويت با داروي خوراکي است. مثلا اگر دارويي هم به صورت آمپول و هم به صورت قرص و کپسول موجود باشد، توصيه ما اين است که بيمار حتي‌الامکان داروي خوراکي مصرف کند زيرا هر تزريقي مي‌تواند يک واکنش به همراه داشته باشد و بروز حساسيت از جمله مهم‌ترين عوارض داروهاي تزريقي است. در عين حال در صورت بروز حساسيت دارويي در قرص و کپسول و شربت مي‌توان مصرف آن را بلافاصله قطع کرده و يا حتي با شستشوي معده دارو را از بدن خارج کرد اما در صورت بروز حساسيت داروي تزريقي اقدام خاصي نمي‌توان انجام داد، بنابراين عوارض داروهاي خوراکي بسيار کمتر از انواع تزريقي است و همواره در علم طب توصيه مي‌شود که از درمان‌هاي تهاجمي (تزريق) کمتر استفاده شود.
چرا عده‌اي معتقدند که داروي خوراکي کم‌اثرتر از نوع تزريقي است؟
بله؛ متاسفانه بسياري از افراد بر اين باورند که داروي خوراکي بي‌تاثير است و فقط با آمپول زدن بيماري‌شان بهبود مي‌يابد. حتي بيماراني هم وجود دارند که با مراجعه به پزشک از او مي‌خواهند که براي‌شان داروي تزريقي تجويز کند و استدلال‌شان هم اين است که داروي خوراکي بر بدن آنها تاثيري ندارد. حتي هرگز به پزشکي که براي‌شان داروي تزريقي تجويز نکند، مجددا مراجعه نمي‌کنند؛ مگر اينکه حداقل يک قلم داروي تزريقي (مثلا Bکمپلکس) در نسخه آنها وجود داشته باشد.
به مصرف خودسرانه Bکمپلکس اشاره کرديد. آيا هرچند وقت يک بار لازم نيست که اين آمپول تزريق شود؟
هيچ نيازي نيست که فردي به صورت خودسرانه Bکمپلکس تزريق کند و مصرف ميوه و سبزي تازه و مصرف گروه‌هاي مختلف غذايي فرد را از مصرف اين ويتامين‌ها بي‌نياز مي‌کند و اين يک باور اشتباه است که فردي که احساس کسالت و ضعف مي‌کند بايد Bکمپلکس تزريق کند تا وضعيت بدني‌اش بهبود يابد. متاسفانه بسياري از افراد نمي‌دانند که مصرف بي‌رويه ويتامين‌ها هم خطرناک است و ويتامين‌ها در صورت مصرف بيش از حد مجاز، مسموميت ايجاد مي‌کنند.
در مورد سرماخوردگي چه‌طور؟ درمان تزريقي زودتر جواب نمي‌دهد؟
اين هم يکي از باورهاي غلط است که خيلي‌ها فکر مي‌کنند اگر پني‌سيلين بزنند، سرماخوردگي‌شان زودتر خوب مي‌شود، غافل از اينکه 99درصد سرماخوردگي‌ها و انواع آنفلوآنزا ويروسي هستند و درمان آنها هيچ نيازي به آنتي‌بيوتيک ندارد (نه خوراکي، نه تزريقي). از طرفي عملکرد آنتي‌بيوتيک‌ها يک شمشير دولبه است و عوارض زيادي به همراه دارد.
چه عوارضي؟
مشکلات کبدي و کليوي از مهم‌ترين عوارض مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيک‌هاست. در عين حال، مصرف بي‌مورد آنتي‌بيوتيک‌ها موجب مي‌شود بدن نسبت به اين دارو مقاوم شود و در صورت نياز هم مصرف آنها تاثيري در بهبود بيماري نداشته باشد. البته در مورد ساير بيماري‌ها ممکن است تجويز داروي تزريقي، اصل درمان باشد و در مورد اين بيماري‌ها است که نوع تزريقي سريع‌تر از نوع خوراکي اثرگذار است. در عين حال، بسياري از خانواده‌ها داروهاي بي‌مصرف و باقي‌مانده‌شان را نگهداري مي‌کنند تا مبادا روزي به آنها احتياج پيدا کنند و اين بدترين کار ممکن است و مصرف آنها عوارض خطرناکي به همراه دارد. بسيار ديده شده که فردي با تزريق يک ويتامين ساده يا خوردن يک قرص بدون تجويز پزشک، جان خود را از دست داده است.
به نظر شما، آيا پزشکان با تجويز غيرموجه اين داروها مصرف بي‌رويه آنها را در جامعه رواج نمي‌دهند؟
متاسفانه همين‌طور است. مسکن‌ها، آنتي‌بيوتيک‌ها و مولتي‌ويتامين‌ها از جمله داروهايي هستند که مثل نقل و نبات توسط ايرانيان مصرف مي‌شوند و اصلا در هيچ جاي دنيا به اندازه ايران دارو بدون تجويز پزشک مورد استفاده قرار نمي‌گيرد. ما عادت کرده‌ايم که با احساس کوچک‌ترين دردي مسکن بخوريم و يا با احساس هرگونه ضعفي آمپول ويتامين بزنيم اما به اين موضوع دقت نمي‌کنيم که مصرف همين داروهاي به ظاهر ساده، اعتيادآور است و حتي مصرف آسپرين روزانه بدون تجويز پزشک، سلامت فرد را به خطر مي‌اندازد. البته تبليغات در اين بين نقش مهمي ايفا مي‌کنند، به‌طوري‌که اين روزها در مجلات و روزنامه‌ها و به ويژه شبکه‌هاي ماهواره‌اي، انواع مکمل و ويتامين تبليغ مي‌شود؛ اما بايد بدانيد که مصرف بي‌رويه هر ماده‌اي حتي آب هم براي بدن مضر است. ما بايد ياد بگيريم که مصرف هرگونه دارو، چه خوراکي و چه تزريقي، بايد با تجويز پزشک صورت گيرد و بايد انتخاب هر يک از اين داروها را به پزشک‌مان واگذار کنيم.
حرف آخر
پزشک خوب، پزشکي نيست که چند نوع دارو تجويز کند و در بسياري از بيماري‌ها مثل سرماخوردگي اصلا بيمار نيازي به مصرف دارو ندارد و درمان او استراحت و مايعات گرم است. در عين حال، ما بايد آستانه تحمل را در خودمان بالا ببريم و به جاي مصرف مسکن، علت درد را پيدا کنيم تا مشکل از ريشه حل شود. باز هم تاکيد مي‌کنم که جمله «تاثير داروهاي تزريقي بيشتر از داروهاي خوراکي است» هميشه صادق نيست و اين موضوع به نوع بيماري، نوع دارو، نياز بيمار و صلاحديد پزشک معالج بستگي دارد.
منبع:www.salamat.com
/ج
