شمارش معکوس تا واکسن ايدز
نويسنده:دکتر ياشا نهريني
اگر بخواهيم سه آرزوي بزرگ بهداشتي را براي دنياي معاصر بشماريم، قطعا درمان يا ساختن واکسني براي ايدز يکي از آنهاست.
پس از دو دهه تلاش گسترده دانشمندان براي رام کردن اين بيماري مرگبار آرام‌آرام نتايج پژوهش‌هاي گوناگون در اين زمينه به صفحه‌هاي نشريات علمي راه پيدا مي‌کنند. درست يک سال پيش در همين صفحه از پروژه تحقيقاتي دکتر برتون و همکارانش براي ساختن واکسن ايدز گفتيم. امروز اما نوبت به مرکز ملي تحقيقات بيماري عفوني و آلرژيک آمريکا رسيده است؛ مرکزي دولتي که بودجه تحقيقاتي آن در زمينه ايدز يک تنه با مجموع بودجه تمام سازمان‌هاي تحقيقاتي جهان برابري مي‌کند. دکتر آنتوني مافوچي، مدير اين مرکز ايمان دارد که تا رسيدن به واکسن ايدز راه چنداني باقي نمانده است. هرچند ويروس HIV مرموزتر از اين حرف‌هاست و براي رسيدن به يک جواب قطعي بايد همچنان منتظر ماند.
تا بيش از دهه 80 ميلادي، ايدز نامي ناآشنا براي مردم جهان بود. در روزگار ما اما 33 ميليون نفر در جهان به ويروس اين بيماري آلوده هستند. از سال‌هاي آغازين دهه 80 تا به امروز 25 ميليون نفر در جهان بر اثر اين بيماري جان سپرده‌اند. طبق آمارهاي آژانس ايدز سازمان ملل (UNAIDS) سالانه 2 ميليون نفر به دليل ابتلا به اين بيماري و عوارض آن مي‌ميرند.
در حال حاضر کشورهاي جنوبي صحراي آفريقا بالاترين آمار ابتلا و مرگ و مير ناشي از اين بيماري را به خود اختصاص داده‌اند. در عوض شيوع آلودگي به ويروس HIV و بيماري ايدز در ايالات متحده و اتحاديه اروپا در يک دهه گذشته با کاهش چشمگيري همراه بوده است. آگاهي‌رساني عمومي، آموزش هوشمندانه روشهاي پيشگيري و به کار بردن جديدترين شيوه‌هاي درماني باعث شده است تا ديگر ايدز اولين دغدغه بهداشتي کشورهاي پيشرفته نباشد.
با وجود اين اداره کنترل و پيشگيري بيماري‌هاي آمريکا در سال گذشته اعلام کرد که سالانه 40 هزار مورد جديد اين بيماري در اين کشور شناسايي مي‌شود.
از طرف ديگر ويروس ايدز با سرعتي باورنکردني جهش پيدا مي‌کند و دايما تغيير چهره مي‌دهد. چنانکه به گفته دانشمندان تنوع ويروس‌هاي جهش‌يافته تنها در بدن يک فرد مبتلا به اين بيماري با تمام انواع گوناگون ويروس آنفلوآنزا در سراسر جهان در طول يک فصل سال برابري مي‌کند. به گفته دکتر دنيس برتون، استاد ايمونولوژي موسسه تحقيقاتي اسکريپ، کشف واکسن يا ساختن دارويي براي مبارزه با اين ويروس به منزله تيراندازي به يک «هدف متحرک» است. با وجود اين دانشمندان سال‌هاست که به دنبال پاشنه آشيل اين ويروس هستند؛ بخشي که طي جهش‌هاي متعدد اين ويروس کم و بيش ثابت باقي بماند.
در حال حاضر دانشمندان براي ساختن واکسن ايدز در دو جناح متفاوت در برابر اين ويروس موضع گرفته‌اند.گروهي از پروژه‌هاي تحقيقاتي سال‌هاست که روي توليد واکسن‌هايي بر پايه پادتن‌هاي مشخص متمرکز شده‌اند، پادتن‌هاي پرقدرتي که توانايي نابودي طيف وسيعي از گونه‌هاي متناوب ويروس ايدز را دارا باشند.
در مقابل گروه ديگري از دانشمندان به فکر ساختن واکسن‌هايي هستند که سيستم ايمني بدن را از طريق تحريک، توليد و تکثير سلول‌هاي دفاعي T تقويت کند. هر دوي اين رويکردها تا امروز به شيوه آزمايش و خطا پيش آمده‌اند و شيوه‌هاي پيشنهادي آنها با موفقيت و شکست‌هايي همراه بوده است. مثلا يکي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي تحقيقاتي با نام AIDSVAX در تايلند و هند نتوانست نتايج اميدوارکننده‌اي به دنبال داشته باشد. واکسن مورد استفاده در اين پروژه تحقيقاتي بر پايه چند پادتن موثر ساخته شده بود و در سال 2003 ميلادي به‌طور گسترده‌اي در ساکنان اين مناطق مورد استفاده قرار گرفت. 4 سال بعد در سال 2007 ميلادي شرکت داروسازي مرک واکسن توليدي خود را به طور آزمايشي معرفي کرد. واکسني که بر پايه تقويت و تحريک سلول‌هاي T ساخته شده بود. هر چند اين پروژه پر سر و صدا زودتر از آن چيزي که تصور مي‌شد متوقف شد. دانشمندان طي اين پروژه تحقيقاتي متوجه شدند که افراد دريافت‌کننده اين واکسن حتي نسبت به افراد معمولي بيشتر در خطر ابتلا به بيماري ايدز قرار دارند.
منبع: www.salamat.com
پس از دو دهه تلاش گسترده دانشمندان براي رام کردن اين بيماري مرگبار آرام‌آرام نتايج پژوهش‌هاي گوناگون در اين زمينه به صفحه‌هاي نشريات علمي راه پيدا مي‌کنند. درست يک سال پيش در همين صفحه از پروژه تحقيقاتي دکتر برتون و همکارانش براي ساختن واکسن ايدز گفتيم. امروز اما نوبت به مرکز ملي تحقيقات بيماري عفوني و آلرژيک آمريکا رسيده است؛ مرکزي دولتي که بودجه تحقيقاتي آن در زمينه ايدز يک تنه با مجموع بودجه تمام سازمان‌هاي تحقيقاتي جهان برابري مي‌کند. دکتر آنتوني مافوچي، مدير اين مرکز ايمان دارد که تا رسيدن به واکسن ايدز راه چنداني باقي نمانده است. هرچند ويروس HIV مرموزتر از اين حرف‌هاست و براي رسيدن به يک جواب قطعي بايد همچنان منتظر ماند.
تا بيش از دهه 80 ميلادي، ايدز نامي ناآشنا براي مردم جهان بود. در روزگار ما اما 33 ميليون نفر در جهان به ويروس اين بيماري آلوده هستند. از سال‌هاي آغازين دهه 80 تا به امروز 25 ميليون نفر در جهان بر اثر اين بيماري جان سپرده‌اند. طبق آمارهاي آژانس ايدز سازمان ملل (UNAIDS) سالانه 2 ميليون نفر به دليل ابتلا به اين بيماري و عوارض آن مي‌ميرند.
در حال حاضر کشورهاي جنوبي صحراي آفريقا بالاترين آمار ابتلا و مرگ و مير ناشي از اين بيماري را به خود اختصاص داده‌اند. در عوض شيوع آلودگي به ويروس HIV و بيماري ايدز در ايالات متحده و اتحاديه اروپا در يک دهه گذشته با کاهش چشمگيري همراه بوده است. آگاهي‌رساني عمومي، آموزش هوشمندانه روشهاي پيشگيري و به کار بردن جديدترين شيوه‌هاي درماني باعث شده است تا ديگر ايدز اولين دغدغه بهداشتي کشورهاي پيشرفته نباشد.
با وجود اين اداره کنترل و پيشگيري بيماري‌هاي آمريکا در سال گذشته اعلام کرد که سالانه 40 هزار مورد جديد اين بيماري در اين کشور شناسايي مي‌شود.
چرا ساختن واکسن ايدز شبيه يک معجزه است؟
از طرف ديگر ويروس ايدز با سرعتي باورنکردني جهش پيدا مي‌کند و دايما تغيير چهره مي‌دهد. چنانکه به گفته دانشمندان تنوع ويروس‌هاي جهش‌يافته تنها در بدن يک فرد مبتلا به اين بيماري با تمام انواع گوناگون ويروس آنفلوآنزا در سراسر جهان در طول يک فصل سال برابري مي‌کند. به گفته دکتر دنيس برتون، استاد ايمونولوژي موسسه تحقيقاتي اسکريپ، کشف واکسن يا ساختن دارويي براي مبارزه با اين ويروس به منزله تيراندازي به يک «هدف متحرک» است. با وجود اين دانشمندان سال‌هاست که به دنبال پاشنه آشيل اين ويروس هستند؛ بخشي که طي جهش‌هاي متعدد اين ويروس کم و بيش ثابت باقي بماند.
در حال حاضر دانشمندان براي ساختن واکسن ايدز در دو جناح متفاوت در برابر اين ويروس موضع گرفته‌اند.گروهي از پروژه‌هاي تحقيقاتي سال‌هاست که روي توليد واکسن‌هايي بر پايه پادتن‌هاي مشخص متمرکز شده‌اند، پادتن‌هاي پرقدرتي که توانايي نابودي طيف وسيعي از گونه‌هاي متناوب ويروس ايدز را دارا باشند.
در مقابل گروه ديگري از دانشمندان به فکر ساختن واکسن‌هايي هستند که سيستم ايمني بدن را از طريق تحريک، توليد و تکثير سلول‌هاي دفاعي T تقويت کند. هر دوي اين رويکردها تا امروز به شيوه آزمايش و خطا پيش آمده‌اند و شيوه‌هاي پيشنهادي آنها با موفقيت و شکست‌هايي همراه بوده است. مثلا يکي از بزرگ‌ترين پروژه‌هاي تحقيقاتي با نام AIDSVAX در تايلند و هند نتوانست نتايج اميدوارکننده‌اي به دنبال داشته باشد. واکسن مورد استفاده در اين پروژه تحقيقاتي بر پايه چند پادتن موثر ساخته شده بود و در سال 2003 ميلادي به‌طور گسترده‌اي در ساکنان اين مناطق مورد استفاده قرار گرفت. 4 سال بعد در سال 2007 ميلادي شرکت داروسازي مرک واکسن توليدي خود را به طور آزمايشي معرفي کرد. واکسني که بر پايه تقويت و تحريک سلول‌هاي T ساخته شده بود. هر چند اين پروژه پر سر و صدا زودتر از آن چيزي که تصور مي‌شد متوقف شد. دانشمندان طي اين پروژه تحقيقاتي متوجه شدند که افراد دريافت‌کننده اين واکسن حتي نسبت به افراد معمولي بيشتر در خطر ابتلا به بيماري ايدز قرار دارند.
منبع: www.salamat.com
