الا يا خيمه‌ي گردان به گرد بيستون مسکن

شاعر : سنايي غزنوي

گه از بن دامنت ماهست و گاهت ماه بر دامن		الا يا خيمه‌ي گردان به گرد بيستون مسکن
که گه بر گاوشان جايست و گه بر شيرشان مسکن		چراغ افروخته در تو بسي و هفت از آن گردان
چو بهرام سپهسالار و چون ناهيد بربط زن		چو خورشيد ملک هنجار و برجيس وزير آسا
چو تير و ماه ديوان ساز پيک‌انگيز در برزن		چو کيوان قوي تاثير دهقان طبع بر گردون
همه والاي دون پرور همه زن خوي مردافگن		همه داناي نادان سر همه تابان تاري دل
ازين افروخته رويان بر آن افراخته گرزن		سر دانا شده پست و دل عاقل شده تاري
گهي رهبر چو يزدانند و گه رهزن چو اهريمن		حکيمان را به نور و سير بر گردون به روز و شب
دل عاقل ز زخمش خون زنار تيز نرم آهن		کمان کردار گردوني ازو تير بلا پران
دل دانا شدستي چون مشبکهاي پرويزن		هدفشان گر پذيرفتي نشان زان تيرها بر دل
نثار سمع هر احمق ازو هر روز «لا تحزن»		نداي گوش هر عاقل ازو هر لحظه «لا بشري»
ز سعدش مقتدا گشته هزار ابله به يک برزن		ز نحسش منزوي مانده دو صد دانا به يک منزل
ليمان را ازو شادي حکيمان را ازو شيون		خسيسان را ازو رفعت رييسان را ازو پستي
علي خياط راز و دل نبودي چون دل سوزن		امامان را ازو گر رشته تابي نيکويي بودي
که شد رايش ز چرخ اعلا و رويش ز آفتاب احسن		امام صنعت تازي علي‌ابن حسن بحري
نه از شام آمد و بصره نه از مرو آمد و زوزن		امام عالم کافي که چون او درگه صنعت
بدو فضل و ادب قايم به هر حالي چو جان از تن		ازو نحو و لغت زنده به هر وقتي چو جسم از جان
طبيعتهاي روشن را ز فضلش هر زمان گلشن		قريحتهاي تازي را ز فضلش هر زمان انجم
هزارش صنعت از فضل و به هر صنعت هزاران فن		هزارش ديده از عقل و به هر ديده هزاران دل
چو در باد هوا ذره چو در آب روان ارزن		نمايد پيش قدر او ز بالا گنبد و اختر
هزاران خون دل دارد پس او هر لحظه در گردن		دل حاسد کشد هزمان چو لفظ تيغ هنجارش
کمال دانش مردان به تو ناقص چو عقل از زن		ثبات زايش معني به تو کامل چو جان از خون
دلت چون باغ در آذر کفت چون ابر در بهمن		تنت چون خاک در باد و زبان چون آب در آبان
ز هر خاطر برون بردي به حجت شک و ريب و ظن		به هر طبع اندر آوردي به تعليم اصل و فضل و دين
ازيرا کل، دانش را نگردد جهل پيرامن		نه پيوندد به علمت جهل يک جزو از هزار اجزا
و گرنه چرخ بايستي چو کيوان مر ترا معدن		تواضع دوستر داري چو گوهر در بن دريا
امامان دگر ليکن به دستار و به پيراهن		امام دانش و معني تويي امروز هم هستند
همه بانگند چون طبل و همه رنگند چون روين		بجز تو اهل صنعت را ز دعويهاي بي‌معني
همان آبست اگر کوبي هزاران بار در هاون		يگانه عالمي بالله چگويم بيش از اين زيرا
تو دانايي و ضد ضد را به گوهر چيست جز دشمن		شگفتي نبود از خلقان ترا دشمن بوند ايرا
زمانه فاضل او بارست ازو هيهات «لاتامن»		خداي از بد نگهدارست ازو زنهار «لاتياس»
ازيرا سغبه‌ي ژاژند و بسته‌ي رستم و بهمن		درين دوران نيارد سنگ نحو و منطق و آداب
ز جامه‌ي بي‌تنه و تيريز و خانه بي در و روزن		ازين بي رونقي عالم چه نيکوتر بزرگان را
ازين يک مايه بسم‌الله خود اندر گرد حرص افگن		زمان شوخ چشمانست و بي اصلان اگر داري
ور آزادي همي خواهي زبان ده دار چون سوسن		اگر رفعت همي جويي سيه دل باش چون لاله
به دست عقل و خرسندي دو پاي حرص را بشکن		چو مرد اين چنين ميدان نه اي از همت عالي
تو روح افزاي در دانش عدو را گو برو جان کن		تو نام الفنج در حکمت فلک را گو مده يک نان
که جز فضل و ادب نبود بر آن يک روز پاداشن		به باغ دل ز آب روي تخمي کشتي از حکمت
که از روز درازست اين شب کوتاه آبستن		هزاران روشني بيني ازين يک ظلمت گيتي
که اين بودست پيل اندام و آن بودست شيراوژن		الا تا در سمر گويند وصف بيژن و رستم
ولي بر گاه چون رستم عدو در چاه چون بيژن		ز سعي و حشمتت بادا به شادي و به اندوهان
همي تا چيست باشد «ما» همي تا کيست باشد «من»		همي تا نفي باشد «لا» همي تا جحد باشد «لم»
جواب دعوتش ز ايزد چو موسل را ز لا و لن		هميشه باد حاسد را بدان حاجت که او خواهد
که از عون ملک داري به گرد جان و تن جوشن		هميشه بي زبان بادت ز تير حادثه‌ي هستي

الا يا خيمه‌ي گردان به گرد بيستون مسکن

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته