گفتگو با خانم دکتر فاطمه شيراني، روماتولوژيست
خانم «زهرا ت.» که 45 ساله و خانه‌دار است، در شرح حال خود به دکتر فاطمه شيراني (فوق تخصص روماتولوژي دانشگاه علوم پزشکي ايران) مي‌گويد: «امسال خانه‌تکاني عيد را به تنهايي انجام دادم و درد خفيفي که از قبل در مفصل‌هايم داشتم، کمي تشديد شد. اما از حدود يک هفته پيش، اين درد، بسيار شديد شده و از دست‌هايم به ساعد و بازويم انتقال پيدا کرده است. درد من با بلند کردن وسايل سنگين، کار کردن با دست و به خصوص با چرخاندن دست تشديد مي‌شود.»
دکتر شيراني مي‌گويد خانم «زهرا ت.» به بيماري «آرنج تنيس‌بازان» مبتلا شده است؛ بيماري‌اي که موجب احساس درد شديدي در آرنج مي‌شود. با شنيدن نام اين بيماري حتما فکر مي‌کنيد که اين بيماري، مختص آدم‌هاي مرفه است. اما اين‌طور نيست. اتفاقا کارگران و کساني که از دستشان زياد استفاده مي‌کنند، بيشتر به اين بيماري مبتلا مي‌شوند. به گفته دکتر فاطمه شيراني، تنها حدود 10 درصد از اين بيماران، تنيس‌باز هستند و اکثر بيماران را خانم‌هاي خانه‌دار تشکيل مي‌دهند. با او درباره همين بيماري گفتگو کرده‌ايم.
خانم دکتر! اين بيماري چه علايمي دارد؟
معمولا بيماران مبتلا به «تنيس البو» يا «آرنج تنيس‌بازان»، خانم‌هاي ميانسال هستند. درد بيشتر در قسمت خارجي آرنج احساس مي‌شود و البته ممکن است به روي ساعد يا حتي به قسمت بالاي بازو هم امتداد پيدا کند. درد بيمار هنگام کار کردن و بلند کردن بار تشديد مي‌شود. معمولا بعد از حدود 2 هفته يا يک ماه از شروع درد بيمار به پزشک مراجعه مي‌کند و شدت درد به اندازه‌اي است که فعاليت روزمره بيمار را مختل مي‌کند. عضله‌هاي پشت دست در فعاليت‌هاي دست نقش اساسي دارند. تاندون اين عضله‌ها به قسمت خارجي آرنج متصل مي‌شود. به همين دليل در کساني که زياد با دستشان کار مي‌کنند اين تاندون دچار التهاب و دردناک مي‌شود. اگر از بيمار بخواهيم که در مقابل مقاومت ما، مچ دستش را به سمت پشت خم کند دردش تشديد مي‌شود.
چه راه‌هايي براي پيشگيري از اين بيماري وجود دارد؟
مانند اکثر بيماري‌ها ي مفصلي، بهترين راه پيشگيري تغيير روند زندگي است. نبايد از تاندون‌ها و مفصل‌ها بيش از حد كار کشيد. فعاليت شديد تاندون‌ها باعث مي‌شود که تاندون‌ها در محل چسبيدن به استخوان دچار التهاب و درد شوند. بهتر است خانم‌ها در انجام کارهاي خانه از وسايل کمکي استفاده کنند. زمان خريد از بلند کردن اجسام سنگين خودداري کنند و از سبدهاي چرخدار استفاده کنند. بهترين راه پيشگيري استفاده نكردن بيش از حد از مفصل است.
چگونه مي‌توان اين بيماري را از ساير علل درد آرنج افتراق داد؟
يک عامل مهم سن بيمار است. اين بيماري بيشتر خانم‌هاي ميانسال را گرفتار مي‌کند. به عنوان نمونه اگر يک جوان 20 ساله با درد آرنج مراجعه کند حتما بايد به فکر ساير علل هم باشيم. ممکن است که مبتلا به آرتريت مفصل آرنج باشد. يک علت ديگر درد آرنج، گير افتادن عصب اولنار است. در پشت استخوان آرنج يک شيار وجود دارد که عصب اولنار از زير اين شيار رد مي‌شود. گاهي عصب در اين ناحيه گير مي‌افتد و تحت فشار قرار مي‌گيرد. در اين حالت بيمار دچار درد، گزگز و سوزش مي‌شود. اين درد در مسير عصب اولنار و مخصوصا در انگشت کوچک دست و انگشت حلقه احساس مي‌شود. علت ديگر درد آرنج ضايعات استخواني کوچک (استئوفيت) است. گاهي ضايعات استخواني در مفصل آرنج باعث احساس درد مي‌شوندبه همين دليل از آرنج بيماراني که با درد آرنج مراجعه مي‌کنند معمولا يک عکس راديوگرافي ساده مي‌گيريم.
تنيس البو يکي از شايع‌ترين علل درد آرنج است. بر خلاف اسمش که مي‌گويند تنيس البو اصلا اين‌طور نيست. فقط حدود 10 درصد از اين بيماران تنيس‌باز هستند و برعکس اکثر بيماران خانم‌هاي خانه‌داري هستند که سال‌هاست از مفصلشان کار فراوان مي‌کشند. البته به طور کلي شيوع اين بيماري بين خانم‌ها و آقايان يکسان است.
روش‌هاي درماني، اميدوار‌کننده‌‌اند؟
بله. روش‌هاي متنوع و موثري براي درمان اين بيماري وجود دارد. مانند ساير بيماري‌هاي نسج نرم اول از همه به بيمار مي‌گوييم تا به دستش استراحت دهد. با دستش زياد کار نکند و بار بلند نکند. در واقع استراحت قدم اول درمان است. قدم دوم تجويز داروها است که معمولا اول از همه از داروهاي مسکن استفاده مي‌کنيم که سبب کاهش درد بيمار مي‌شود. اگر بيمار وضعيت گوارشي مناسبي داشته باشد مي‌توان از داروهايي مانند ناپروکسن يا ديکلوفناک استفاده کرد. حتي از داروهاي موضعي مانند ژل پيروکسيکام و ژل ديکلوفناک هم مي‌توان استفاده کرد. روش ديگر استفاده از باندهاي کشي است که روي قسمت ساعد و عضله‌هاي اکستانسور بسته مي‌شود. اين باند نبايد روي آرنج بسته شود بلکه بايد روي ساعد بسته شود. در نهايت يک راه درماني بسيار خوب تزريق موضعي استروييد است. معمولا از آمپول متيل پردنيزولون استفاده مي‌شود که در محل حداکثر درد تزريق مي‌شود. 4 تا 5 روز بعد از تزريق، بيمار بايد حدود 2 هفته فيزيوتراپي انجام دهد.
اين نوع تزريق خطرناک نيست؟
نه! کم‌خطر و پر منفعت است. بيشتر بيماران مي‌ترسند و از اسم استروييد و کورتون فرار مي‌کنند. مصرف کورتون به شکل مزمن و طولاني‌مدت عوارضي از قبيل پوکي استخوان، بالا رفتن قند و چربي خون دارد. در همين موارد مزمن هم وقتي پزشک اين دارو را تجويز مي‌کند فوايد آن از عوارضش بيشتر است. اما يک يا دو دوز تزريق نمي‌تواند اين عوارض را داشته باشد. معمولا يک تزريق کافي است اما اگر تزريق اول موثر نبود، مي‌توان 3 ماه بعد تزريق را تکرار کرد. حتي تا 3 بار مي‌توان تزريق انجام داد. بنابراين بيماران از تزريق داخل مفصلي يا اطراف مفصلي نترسند.
منبع: www.salamat.com
