چاقي ، قد بچه‌ها را مي‌خورد

رابطه چاقي در دوران کودکي و کوتاهي قد در دوران بزرگسالي
 

عوامل زيادي بر کوتاهي ‌قد کودکان تاثير مي‌گذارد. اگر نقش ژنتيک را که عامل بسيار مهمي محسوب مي‌شود کنار بگذاريم، بحث تغذيه به ميان مي‌آيد و اينکه چه مواد مغذي و چه نوع تغذيه‌اي مي‌تواند بر کوتاه‌قدي يا بلندقدي کودکان تاثير بگذارد. شايد امروزه زياد به اين نکته توجه نشود که چاقي، به ويژه چاقي دوران کودکي، مي‌تواند پيامدهاي جبران‌ناپذيري به دنبال داشته باشد که يکي از عوارض آن، کوتاهي قد است.
دو نوع تجمع چربي در بدن وجود دارد. در يک نوع سلول‌هاي چربي قابليت دارند 85 تا 90 درصد حجم خود چربي ذخيره کنند و مثل يک بادکنک بزرگ شوند. در نوع دوم اگر رژيم‌ غذايي کودک يا فرد بيش از حد نياز حاوي کالري باشد، اين سلول‌ها که مثل بادکنک بزرگ شده‌اند تقسيم شده و بستر بيشتري براي تجمع چربي حاصل مي‌شود. به نوع دوم، چاقي هايپرپلازي گفته مي‌شود. کودکان مبتلا به اين نوع چاقي به دو دسته تقسيم مي‌شوند. يک دسته آنهايي که از ابتدا چاق متولد شده‌اند و برخي که با وزن کم متولد شده‌اند (وزن زير 2500 گرم) و خانواده چون فکر مي‌کنند نوزاد ريزجثه است، سعي مي‌کنند با رسيدگي‌هاي مداوم با زور و اجبار يا با جايزه به کودک غذا بخورانند. اين کودکان به طور ناگهاني در سن دبستان چاق مي‌شوند. اولين نکته‌اي که در اينجا بايد به آن اشاره کنم اين است که حتي اگر کودک شما حين تولد وزن کمي داشته، هيچ اصراري به اضافه وزن او نداشته باشيد و اگر طبق منحني رشد وزن طبيعي پيدا کرده مطمئن باشيد مشکل خاصي ايجاد نخواهد شد و کودک شما کاملا سالم است.

عوارض چاقي دوران کودکي
 

يکي از عوارض چاقي در دوران کودکي شکل‌گيري سلول‌هاي چربي از کودکي و بروز ناراحتي‌ها و حملات قلبي در دوران نوجواني و جواني و قبل از رسيدن به 30 سالگي است که گاهي حتي به مرگ منجر مي‌شود. کودکان چاق معمولا بدون آنکه والدين مطلع باشند مشکل فشارخون هم دارند. در نهايت ميزان چربي‌هاي خون شامل کلسترول و تري‌گليسيريد خون اين کودکان بالا بوده و دور کمر بزرگي دارند. اين کودکان از نظر اجتماعي منزوي و گوشه‌گير مي‌شوند و هرچه قدر بزرگ شده و به سن دبستان، راهنمايي و دبيرستان مي‌رسند از جمع بيشتر دور شده و از نظر روان‌شناسي اين مساله کاملا مشخص است که نسبت به ظاهر فيزيکي خود اعتماد به نفس ندارند.

تاثير چاقي کودک بر رشد قدي او
 

افراد چاقي که از کودکي چاق بوده‌اند حتي اگر از نظر ژنتيکي قدبلند باشند، نهايتا کوتاه‌قد شده و در مقايسه با هم سن و سالان خود قدکوتاه هستند. علت اين موضوع آن است که در بدن هورموني به نام لپتين از سلول‌هاي چربي بدن ترشح مي‌شود. هر چه قدر تعداد سلول‌هاي چربي در بدن بيشتر باشد، ميزان ترشح هورمون لپتين بيشتر خواهد بود. يکي از عوامل کليدي که در بلوغ دختران و پسران اهميت دارد، اين است که لپتين در بدن ترشح مي‌شود. با شروع نوجواني، ما شاهد تجمع چربي در بدن هستيم. با تجمع چربي، ترشح هورمون لپتين هم آغاز مي‌شود اين هورمون بر هيپوتالاموس و همچنين بر هيپوفيز تاثير گذاشته و سبب ترشح هورمون‌هاي ديگري شده و در نهايت بر اندام‌هاي تناسلي اثر گذاشته و سبب ترشح هورمون‌هايي مثل استروژن و پروژسترون در دختران و تستوسترون در پسرها مي‌شود.
در يک کودک چاق به طور طبيعي هورمون لپتين ترشح مي‌شود و لپتين خود محرکي براي ترشح هورمون‌هاي جنسي است و سبب بلوغ زودرس در کودکان مي‌شود که پيامدهاي زيادي را به دنبال دارد. هورمون‌هاي جنسي مي‌توانند بر صفحات رشد استخواني اثر کرده و باعث زودتر از موعد سبب بسته شدن رشد اين صفحات شوند، در نتيجه رشد قدي متوقف شده و فرد کوتاه قد مي‌ماند. در بزرگسالي اين کودکان به افراد چاق قد کوتاه تبديل مي‌شوند که هم چاقي و هم کوتاهي قد اعتماد به نفس آنها را گرفته و سبب بروز مشکل در زندگي آنها مي‌شود.

آيا مي‌توان رشد قدي کودک را افزايش داد؟
 

شايد شما بپرسيد که کودک‌ام خيلي چاق نيست. آيا مي‌توانم رشد قدي او را افزايش دهم؟ جواب اين سوال، مثبت است. به‌عنوان مثال، در برخي کشورهاي آسياي جنوب شرقي که مردم عموما جثه‌هاي ظريف و کوتاهي داشته‌اند متخصصان با تغيير رژيم غذايي توانسته‌اند رشد قدي را چند سانتي‌متر افزايش دهند.
به عبارت ساده‌تر ما با استفاده از يک رژيم غذايي غني از موادمغذي، حتي در کودکاني که پدر و مادر از نظر ژنتيکي قد متوسط يا کوتاهي دارند، مي‌توانيم رشد قدي بيشتري ايجاد کنيم. نکته‌اي که بايد به آن توجه کرد اين است که نقش تغذيه در رشد قد به قبل از دوران بلوغ بازمي‌گردد. به محض آنکه نوجوان بالغ شد، ديگر با تغذيه نمي‌توان به رشد قدي او کمک کرد. به همين دليل توصيه مي‌شود قبل از رسيدن کودک به دوران بلوغ مواد غذايي کلسيم‌دار که در شير و لبنيات و ماست از نوع کم‌چربي موجود است، مصرف شود. مصرف خانواده کلم شامل گل‌کلم، برگ کلم و...، دانه کنجد هم به دليل امگا 3 بالا و هم کلسيم بالا، مواد غذايي حاوي ويتامين A يا حاوي پيشتاز ويتامين A بتاکاروتن که در هويج، انبه و خرمالو موجود است و منابع غني ويتامين C مثل مرکبات را هم بايد افزايش دهيم و در نهايت مرتبا کنترل کنيم که کودک‌مان دچار فقر آهن نباشد زيرا فقر آهن خود زمينه را براي اختلال در رشد قدي فراهم مي‌کند.
معمولا کودکاني که دچار کم‌خوني‌اند، هم وزن‌گيري خوبي ندارند و هم قد‌شان کوتاه مي‌ماند. غير از تغذيه، آنچه بر رشد قدي کودکان تاثير مي‌گذارد، يک خواب آرام شبانه است. خيلي از بچه‌ها ممکن است بعد از ظهرها دوساعت بخوابند اما شب‌ها دير بخوابند و صبح‌ها زود بلند شوند. اين نوع خوابيدن ملاک نيست. خوابيدن در شب بايد در شرايطي باشد که هورمون ملاتونين يا هورمون خواب ترشح شود. نبايد فراموش کرد يکي در زمان خواب و يکي در زمان فعاليت روزانه است که هورمون رشد ترشح مي‌شود. بسيار مهم است که کودکان خواب آرام شبانه داشته باشند و در درجه دوم به اندازه کافي فعاليت کنند. در ضمن توصيه مي‌شود حتي‌الاامکان يک ساعت قبل از خواب، کودک قندهاي ساده مثل شکر، شکلات، آب‌نبات، تافي و... مصرف نکند چون قندهاي ساده خود در هورمون رشد اختلال ايجاد مي‌کنند و وقتي هورمون رشد به اندازه کافي ترشح نشود، رشد قدي تا حدي دچار اختلال مي‌شود.
منبع:www.salamat.com