درمان تجمع سرومن گوش
تشخيص
سرومن به خودي خود معمولا بدون علامت است و در معاينه فيزيکي اختلالي ايجاد نمي‌کند. تشخيص تجمع سرومن تنها زماني ضروري است که اين تجمع باعث ايجاد علايم (مثل گوش‌درد، وزوز يا سرگيجه) شود يا در ارزيابي گوش مشکل ايجاد نمايد.
براي تشخيص اين مشکل ضروري نيست که سرومن حتما تمام کانال را پر کرده باشد. با اين حال جز در مواردي که مشاهده کانال گوش و پرده صماخ ضروري است، نبايد تشخيص تجمع سرومن را مطرح کرد.
استفاده از سمعک با گوشي‌هاي داخل کانال مي‌تواند باعث تحريک غدد سرومن شود و توليد بيش از حد سرومن را به دنبال داشته باشد. پزشکان بايد بدانند بيماراني که از اين وسايل استفاده مي‌کنند در معرض خطر بالاي تجمع سرومن هستند.
با اين حال معاينه اين بيماران نيز با فواصل کمتر از 3 ماه ضروري نيست.
درمان
بيماران بايد مطلع شوند که خروج سرومن هميشه ضرورت ندارد. اين ماده با خواص محافظتي، نرم‌کنندگي و باکتري‌کشي خود به عنوان يک عامل پاکسازي خودبه‌خود براي گوش عمل مي‌کند. سرومن معمولا به طور طبيعي از کانال گوش خارج مي‌شود؛ بنابراين تحت‌نظر گرفتن فرد، يک راهبرد درماني منطقي در بيماران بدون علامتي است که سرومن آنها حالت متراکم پيدا نکرده است.
در مواردي که تجمع سرومن باعث ايجاد علايم يا مانع انجام معاينه باليني مي‌شود، خروج سرومن متراکم ضروري است. در برخي موارد خروج سرومن ممکن است حتي در بيماران بدون علامت نيز انديکاسيون داشته باشد. کودکان کم‌سن و افراد سالمند يا دچار اختلال شناختي در معرض خطر بالاي تجمع سرومن هستند اما ممکن است از علايم خود آگاهي نداشته باشند يا قادر به بيان آن نباشند. در صورت انسداد کانال گوش، پزشک بايد نياز اين بيماران به درمان را مورد بررسي قرار دهد.
انتخاب‌هاي درماني
|
جدول1. انتخاب‌هاي درماني براي تجمع سرومن: مزايا و معايب |
||
|
انتخاب درماني |
مزايا |
معايب و عوارض احتمالي |
|
شستشو |
موثر |
سوراخ شدن پرده صماخ، درد، سرگيجه، تروماي کانال گوش خارجي، اوتيت خارجي، نقص شنوايي ـ وستيبولي شديد |
|
خارج کردن دستي |
موثر |
نيازمندي به مهارت ويژه، پارگي پوست، درد، نياز به همکاري بيمار (خصوصا در کودکان) |
|
فرآورده‌هاي موضعي |
استفاده آسان، موثر اما نه بيشتر از سالين يا آب |
اوتيت خارجي، واکنش‌هاي آلرژيک، درد يا سرگيجه در صورت پاره بودن پرده صماخ، کاهش گذراي شنوايي |
انتخاب يک روش، به منابع موجود، تجربه پزشک و سهولت روش مورد استفاده براي تخليه کانال بستگي دارد. ترکيب روش‌هاي فوق به صورت همزمان يا متوالي نيز يک گزينه موجود است.
براي شستشوي گوش در مطب معمولا از سرنگ‌هاي استاندارد شستشوي دهان همراه با (يا بدون) سر مخصوص آن استفاده مي‌شود. شستشودهنده‌‌هاي الکتريکي با طراحي اختصاصي براي اين منظور نيز وجود دارند، اما شواهدي دال بر برتري آنها بر سرنگ‌هاي استاندارد معمولي وجود ندارد. پيش‌درماني با فرآورده‌هاي موضعي صرف‌نظر از نوع آنها اثربخشي شستشو را افزايش مي‌دهد. از شستشو نبايد در بيماران داراي سابقه جراحي گوش يا مبتلا به اختلالات آناتوميک کانال گوش استفاده کرد.
خارج کردن دستي سرومن متراکم نيازمند يک ابزار براي مشاهده (مثل اسپکولوم يا اتوسکوپ دستي، چراغ پيشاني يا ميکروسکوپ دوچشمي) و يک ابزار براي خارج‌سازي (مثل حلقه‌ها يا قاشقک‌هاي فلزي و پلاستيکي، پنس سوسماري يا کورت) است. گاهي اوقات مي‌توان براي خروج سرومن‌هاي نرم از گوش‌پاک‌کن‌هاي داراي نوک پنبه‌اي يا آسپيراسيون به وسيله يک سر ساکشن متصل به پمپ ايجادکننده فشار منفي استفاده کرد.
فرآورده‌هاي موضعي براي درمان تجمع سرومن به سه شکل موجود هستند: محلول در آب، روغني و همچنين غيرروغني ـ غيرمحلول در آب (جدول 2). حلال‌هاي محلول در آب، باعث هيدراسيون و قطعه‌قطعه شدن بقاياي کراتينوسيت‌ها مي‌شوند. محلول‌هاي روغني که در واقع سرومنوليتيک نيستند، باعث لغزنده و نرم شدن سرومن مي‌شوند اما آن را تجزيه نمي‌کنند. روش اثر فرآورده‌هاي غيرروغني ـ غيرمحلول در آب مشخص نيست. مطالعات نشان داده‌اند که هر يک از اين فرآورده‌هاي موضعي نسبت به عدم درمان برتري دارند، اما شواهد اندکي در مورد برتري اين فرآورده‌ها بر يکديگر موجود است. استفاده همزمان از فرآورده‌هاي سرومنوليتيک و شستشو، پيامدهاي بهتري به دنبال دارد اما هيچ يک از اين فرآورده‌ها بر يکديگر ارجح نيستند.
گزينه‌هاي نامناسب براي درمان تجمع سرومن شامل استفاده از سرنگ‌هاي شستشو در منزل، استفاده از گوش‌پاک‌کن و استفاده از فتيله‌هاي شمعي گوش(ear candling) است. استفاده از فتيله‌هاي شمعي يک درمان جايگزين عامه‌پسند است که در آن قطعه‌اي پنبه به شکل فتيله درآمده و پس از آغشته شدن به موم، يک سر آن وارد گوش و سر ديگر آن آتش زده مي‌شود. در تبليغات عنوان مي‌شود که اين روش همانند يک شمع، سرومن گوش را با تاثيري «دودکش مانند» خارج مي‌کند. اگرچه داده‌هاي قابل اعتمادي درباره اين روش وجود ندارد، مطالعات محدود حاکي از آن است که اين روش راهي نامعقول، غيرموثر و احتمالا خطرناک است و اداره نظارت بر غذا و داروي آمريکا (FDA) نيز در مورد استفاده از اين روش هشدار داده است.
|
جدول2. فرآورده‌هاي موضعي براي درمان تجمع سرومن |
|
|
فرآورده‌ها |
ترکيبات فعال |
|
روغني |
|
|
روغن بادام |
- |
|
روغن آراکيس (arachis) |
- |
|
Earex |
روغن آراکيس، روغن بادام، روغن کافور تقطيرشده |
|
روغن معدني/ وازلين مايع |
- |
|
روغن زيتون |
- |
|
محلول در آب |
|
|
اسيد استيک |
- |
|
Cerumenex |
تري‌‌اتانل‌آمين پلي‌پپتيد اولئات تغليظ‌شده |
|
Colace |
دوکوزات سديم |
|
پراکسيد هيدروژن |
- |
|
بي‌کربنات سديم |
- |
|
محلول سالين استريل |
آب |
|
ساير |
|
|
Audax |
کولين ساليسيلات، گليسرين |
|
Debrox |
کارباميد پراکسيد (پراکسيد اوره ـ هيدروژن ( |
پزشکان بايد ضمن گرفتن شرح حال از بيماران مبتلا به تجمع سرومن، از آنها معاينه فيزيکي به عمل آورند تا عوامل تاثيرگذار بر درمان مانند تنگي کانال، سوراخ بودن پرده صماخ، ديابت، نقص ايمني يا درمان با داروهاي ضدانعقادي شناسايي گردد.
عوامل آناتوميک مادرزادي يا اکتسابي که باعث تنگي کانال گوش مي‌شوند مي‌توانند به علت محدود کردن ميدان ديد و افزايش احتمال تروما بر روند درمان تاثيرگذار باشند. تنگي کانال باعث دشوار شدن شستشو و خارج کردن دستي سرومن با ابزار مي‌شود. تنگي کانال در مبتلايان به نشانگان داون و ساير اختلالات جمجمه‌اي ـ صورتي يا افراد مبتلا به اوتيت خارجي مزمن شايع است. شستشوي بي‌خطر و موثر در اين گروه از بيماران هميشه ممکن نيست.
|
جدول3. تشخيص‌هاي افتراقي تجمع سرومن |
|
عوارض جانبي داروها |
مبتلايان به ديابت نسبت به افراد ديگر ميزان pH سرومن بالاتري دارند. اين مساله باعث تسهيل رشد عوامل پاتوژن در اين افراد مي‌شود. پزشکاني که در اين بيماران از روش شستشو استفاده مي‌کنند بايد مراقب باشند تروماي واردشده به کانال گوش حداقل باشد. به علاوه، پيگيري دقيق و استفاده از قطره‌هاي اسيدي‌کننده کانال گوش پس از شستشو در اين افراد بايد مدنظر قرار گيرد.
شستشو با آب لوله‌کشي با ايجاد اوتيت خارجي بدخيم همراهي داشته است. از آنجايي که بروز اين بيماري در مبتلايان به ايدز گزارش شده است، ممکن است شستشو با آب لوله‌کشي اين بيماران را در معرض خطر قرار دهد.
بيماراني که تحت درمان با داروهاي ضدانعقاد قرار دارند در معرض خطر بالاتر خونريزي پوستي با هماتوم زيرجلدي هستند. استفاده دقيق از ابزار براي به حداقل رساندن خونريزي ضروري است.
پيگيري
علايم ناشي از تجمع سرومن با علايم بيماري‌هاي مختلف ديگري همپوشاني دارد. پس از خروج سرومن بيمار بايد از اين نظر که علايم وي به وسيله سرومن ايجاد شده بودند يا خير، مورد معاينه مجدد قرار گيرد. زماني ديگر تجمع سرومن مطرح نخواهد بود که امکان معاينه بدون اشکال گوش فراهم شده و بيمار ديگر بدون علامت باشد. در صورت محقق شدن مورد اول و ادامه يافتن علايم بيمار، تشخيص‌هاي احتمالي ديگر (جدول 3) بايد مدنظر قرار گيرند.
منبع:www.salamat.com
/ع
