موازين اخلاقي در امر به معروف و نهي از منکر
امام خمینی(قدسره الشریف) می فرمایند:
امر به معروف و نهي از منکر از وجهه ي رحيميّه است.پس بر آمر به معروف و نا هي از منکردلازم است که به قلب خود از رحمت رحميّه بچشاند ،و نظرش در امر و نهي خود نمايي و خود فروشي و تحميل امر و نهي خود نباشد؛زيرا که اگر با اين نظر مشي کند،منظور از امر به معروف و نهي از منکر،که حصول سعادت عباد واجراي احکام اللّه در بلاد است،حاصل نشود.(1)
يک نفر بنده ي طاقي که کوس«انا ربّکم الاعلي» (2) مي کوفت وآنهمه فساد در عرض مي کرد و ممکن بود خداي تعالي او را به صاعقه ي غضب بسوزاند ولي رحمت رحميه براي او دو پيغمبر (3) بزرگ مي فرستد و در عين حال سفارش او را مي فرمايد که با او با کلام نرم ليّن گفتگو کنيد،باشد
که به ياد خدا افتد و از کردار خود و عاقبت امر بترسد اين دستور امر به معروف و نهي از منکر است.اين کيفيت ارشاد مثل فرعون طاغوت است.اکنون تو نيز مي خواهي امر به معروف و نهي از منکر کني و خلق خدا را ارشاد کني از اين آيات شريفه ي الهيه که براي تذکر و تعليم فرو فرستاده شده است متذکر شو و تعليم گير با قلب پر از محبت و دل با عاطفه با بندگان خداوند ملاقات کن و خير آنها را از صميم قلب طالب شو و چون قلب خود را رحماني و رحيمي يافتي به امر ونهي و ارشاد قيام کن تا دلهاي سخت را برق عاطفه ي قلبت نرم کند و آهن قلوب،به موعظت آميخته با آتش محبت ليّن گردد و اين وادي غير ازوادي بغض في اللّه و حب في اللّهاست که انسان بايد با اعداي دين عدوات داشته باشد.(4)
سزاوار است که آمر به معروف و ناهي از منکر در امر و نهي و مراتب انکار خود مانند پزشک معالج مهربان يا پدر مهربان مراعات مصلحت شخص آلوده به گناه را بنمايد . انکار او لطف و رحمت براي مرتکب و بلکه بر همه امت باشد،و سزاوار است قصد او تنها خدا و رضايت او باشد،و عمل خود را آميخته شدن با هواهاي نفساني و اظهار بزرگي،حفظ کند،و نفس خود را منزه نداند آن برتري و بزرگي بر مرتکب قائل نباشد،چه بسا مرتکب منکر هر چند مرتکب گناهان بزرگ،صفات پسنديده اي داشته باشد که خدا او را به خاطر اين صفات دوست دارد،گرچه به واسطه ي ارتکاب گناه عملش مغبوض خداوند است،و اي بسا امر ونهي کننده به عکس او باشد)صفاتي را دارا است که مورد رضايت ُخداوند نيست(هر چند بر خود او مخفي است.(5)
امر به معروف و نهي از منکر از وجهه ي رحيميّه است.پس بر آمر به معروف و نا هي از منکردلازم است که به قلب خود از رحمت رحميّه بچشاند ،و نظرش در امر و نهي خود نمايي و خود فروشي و تحميل امر و نهي خود نباشد؛زيرا که اگر با اين نظر مشي کند،منظور از امر به معروف و نهي از منکر،که حصول سعادت عباد واجراي احکام اللّه در بلاد است،حاصل نشود.(1)
يک نفر بنده ي طاقي که کوس«انا ربّکم الاعلي» (2) مي کوفت وآنهمه فساد در عرض مي کرد و ممکن بود خداي تعالي او را به صاعقه ي غضب بسوزاند ولي رحمت رحميه براي او دو پيغمبر (3) بزرگ مي فرستد و در عين حال سفارش او را مي فرمايد که با او با کلام نرم ليّن گفتگو کنيد،باشد
که به ياد خدا افتد و از کردار خود و عاقبت امر بترسد اين دستور امر به معروف و نهي از منکر است.اين کيفيت ارشاد مثل فرعون طاغوت است.اکنون تو نيز مي خواهي امر به معروف و نهي از منکر کني و خلق خدا را ارشاد کني از اين آيات شريفه ي الهيه که براي تذکر و تعليم فرو فرستاده شده است متذکر شو و تعليم گير با قلب پر از محبت و دل با عاطفه با بندگان خداوند ملاقات کن و خير آنها را از صميم قلب طالب شو و چون قلب خود را رحماني و رحيمي يافتي به امر ونهي و ارشاد قيام کن تا دلهاي سخت را برق عاطفه ي قلبت نرم کند و آهن قلوب،به موعظت آميخته با آتش محبت ليّن گردد و اين وادي غير ازوادي بغض في اللّه و حب في اللّهاست که انسان بايد با اعداي دين عدوات داشته باشد.(4)
سزاوار است که آمر به معروف و ناهي از منکر در امر و نهي و مراتب انکار خود مانند پزشک معالج مهربان يا پدر مهربان مراعات مصلحت شخص آلوده به گناه را بنمايد . انکار او لطف و رحمت براي مرتکب و بلکه بر همه امت باشد،و سزاوار است قصد او تنها خدا و رضايت او باشد،و عمل خود را آميخته شدن با هواهاي نفساني و اظهار بزرگي،حفظ کند،و نفس خود را منزه نداند آن برتري و بزرگي بر مرتکب قائل نباشد،چه بسا مرتکب منکر هر چند مرتکب گناهان بزرگ،صفات پسنديده اي داشته باشد که خدا او را به خاطر اين صفات دوست دارد،گرچه به واسطه ي ارتکاب گناه عملش مغبوض خداوند است،و اي بسا امر ونهي کننده به عکس او باشد)صفاتي را دارا است که مورد رضايت ُخداوند نيست(هر چند بر خود او مخفي است.(5)
پي‌نوشت‌ها:
(1)آداب الصلوة؛ص237
(2)نازعات/24
(3)موسي و هارون عليهما السلام
(4)آداب الصلوة؛ص239
(5)تحرير الوسيله؛ج1ص442
/ج
