رصد شهابهاي برخوردي با ماه

بيشتر رخدادهايي كه موجب ايجاد دهانه ي ماه و سيارات داخلي منظومه شمسي شدند، در سال يك ميليارد آغازين پيديش منظومه شمسي به وقوع پيوستند. با اين وجود هنوز هم گهگاه شاهد برخوردهايي هستيم كه سبب ايجاد دهانه هايي مي شوند. در 18 و 19 نوامبر 1999، چندين رويداد برخوردي با قدرهي آغازي بين 3+ و 7+ در لبه ي تاريك ماه ، با چشم غير مسلح رصد شد و به وسيله ي نوار ويدئويي ثبت گرديد. اين درخشش ها بر اثر برخورد شهاب هاي بارش اسدي به وجود آمدند. چرا كه مركز نهر شهابواره ي 1899، در 49 : 04 زمان جهاني ، تنها 0002/0 واحد نجومي با زمين فاصله داشت.
به جز موارد بسيار استثنيي، نظير آنچه كه به وسيله ي گرواس ثبت شد، درخشش حاصل از برخورد، فقط زماني قابل رؤيت است كه در محل برخورد يك پس زمينه ي تاريك داشته باشيم. بنابراين شرايط مناسب بري رصد چنين پديده ي،در موارد زير به وجود مي آيد:
1. در نور زمين تاب ماهِ نو.
2. در لبه ي تاريك ماه در تربيع اول يا دوم.
3. در طول يك ماه گرفتگي كلّي
كه مورد اخير بهترين شرايط را دارد، اما متأسفانه كمتر از دو مورد ديگر اتفاق مي افتد. در برخوردهي اسدي 1999، فاز ماه %62 بود؛ در حالي كه در رويداد دهانه Giordano Brunoماه ،فاز 11 درصد داشت.
نور زمين تاب
حداكثر روشنايي زمين تاب ماه، در طول يك خورشيد گرفتگي كلّي اتفاق مي افتد. اين مقدار به منظور مطالعه ي پديده ي تاج خورشيدي، اندازه گيري مي شود، و روشنايي آن 3/9 10باركم نورتر از قرص خورشيد است. اين بدان معني است كه ماه در نور زمين تاب، مانند ستاره ي با قدر 3- مي درخشد. روشنيي (B) زمين تاب ماه در كسوف كلي 22 سپتامبر 1968، در حدود 13+ بر ثانيه قوسي مربع بود.
ماه گرفتگي
بري اندازه گيري روشنايي ماه در يك خسوف كلي، مرسوم است كه يك ستاره را از فكوس خارج مي كنند و تصويرش را با ماه گرفته، مقايسه مي كنند. معمولاً روشانيي ماه در خسوف كامل مانند روشانيي ستاره اي با قدر صفر است. اما گاهي هم در موارد نادر ، تا قدر 3+ كم نور مي شود. بنابرين روشانيي سطح ماه (B)، معمولاٌ 16+ بر ثانيه قوسي مربع است.
تربيع اول يا آخر ماه
ماه تربيع، حد واسط دو مورد قبلي است. در تربيع، ربع تاريك ماه به وسيله ي ربعي از زمين روشن مي شود. بنايرين نوري كه از زمين به ماه مي رسد و آن را روشن مي كند، نصف نور زمين تاب در ماه نو است. روشانيي سطحي ماه در وضعيت تربيع، حدود 14+ بر ثانيه قوسي مربع است. بنابرين، در صورتي كه بخش روشن ماه به وسيله اي پوشانده نشود، درخشش زياد اتمسفر و همچنين سفيدگري ذاتي چشم، باعث مي شود كه روشنيي مؤثر پس زمينه، حتي از روشنايي زمين تاب هم بيشتر باشد.
نكته رصدي
با توجه به پيش بيني اوج حاصل از نزديكي توده 1932 به زمين در بامداد روز يكشنبه، با استفاده از يك تلسكوپ كوچك و نظاره كردن بخش تاريك ماه، شانس خود را در شكار شهابهاي برخوردي درخشان بر سطح ماه رقم بزنيد. لازم به يادآوري است كه براي بارش اسدي 1378 با ZHR موثر 150000 تعداد حدود 8 شهاب برخوردي تخمين زده شده بود كه نتايج رصدي نيز با دقت خوبي با آن در تطابق بودند. البته براي بارش اسدي امسال اين ممكن است اين شانس اندك باشد اما رصد حتي يك شهاب برخوردي با ماه بسيار هيجان انگيز خواهد بود. رصد گران آماتور پرسابقه در كنار تجربه از شانس نيز بهره مند هستند.
منبع:
آرش نبي زاده حقيقي
عضو واحد پژوهشي بارش شهابي
انجمن علمي پژوهشي نجم شمال
http://www.nssra.ir/

ارسال توسط کاربر محترم سایت : sabamm