تغذيه درماني در التيام زخم ها (1)
علم تغذيه مبحثي جالب براي تمامي اقشار است.در نگاه اول تغذيه يعني مصرف غذاي کافي جهت زنده ماندن ،ولي از نقطه نظر تاثيربرسلامتي ،يعني مبارزه عليه چاقي ،ديابت، فشارخون وبيماري هاي قلبي-عروقي.
بادقيق شدن در مبحث تغذيه اهميت موا د مغذي در بدن روز به روز مشخص تر مي گردد.
ثابت شده که براي تمامي فرآيندهاي منجر به سلامتي در بدن وحفظ سلامت بدن تغذيه نقش مستقيم ومثبت دارد.سيستم پيچيده بهبود زخم يکي از اين مکانيسم ها مي باشد که در جهت حفظ سلامتي علي رغم جراحت وارده وهجوم ميکروارگانيسم ها عمل مي کند.
در اين مقاله اثر ريز مغذي ها ودرشت مغذي ها برروند بهبود ي زخم مورد بررسي قرار مي گيرد.
به طورکلي روند بهبود زخم به پنج مرحله تقسيم مي گردد که شامل هموستازي،التهاب،تکثير،انقباض وتغيير شکل مي باشد.به محض ايجاد بريدگي انقباض عروقي جهت جلوگيري از خونريزي زياد رخ مي دهد.در عين حال لخته به وجود مي آيد واز خونريزي بيشتر جلوگيري مي کند.
در مرحله التهاب، فيبرين تشکيل مي شود وپلاکت ها تجمع مي يابند ولوکوسيت هابه درون زخم راه مي يابند.دراين مرحله انبساط عروقي ايجاد مي شودولخته ايجاد شده از خونريزي جلوگيري مي کند.سپس انبساط عروقي ،در نتيجه رها شدن واسطه هاي التهابي مانند پروستاگلاندين هاونيتريک اکسيد رخ مي دهد.در مرحله تکثير کلاژنازوالستازجهت کمک به جريان تکثير سلولي وتغير شکل به داخل زخم ترشح مي شود.دراين مرحله تکثير ماکروفاژها جهت جلوگيري ازعفوني شدن زخم بيشتر مي شود.در مرحله انقباض،زخم چروک مي شود.
شده است.امروزه بيش از 200نوع کربوهيدرات ساده شناخته شده که توسط گياهان ساخته مي شوند،ولي 8عدد از آنها شامل گالاکتوز، گلوکز،مانوز، N-استيل نورامينيک اسيد،فروکتوز،N-6استيل گلوکز آمين،-N استيل گلوکزآمين وگزيلوز مي باشند براي سلامتي ضروري شناخته شده اند.
به طور کلي ،کربوهيدرات براي تامين انرژي مورد نياز بهبود زخم ،مورد نياز مي باشد.گلوکز يک ماده مغذي بحراني مخصوصا در بيماراني که دچار تراما وسوختگي شده اند مي باشد،زيرا براي رشد سلولي ،حرکت فيبروبلاست ها وفعاليت لوکوسيت ها ضروري است .در شرايطي که سرعت متابوليسم بالا مي رود ومنابع کافي کربوهيدراتي در دسترس نمي باشد ،ميزان تبديل اسيدهاي آمينه به گلوکوز وگلوکونئوژنزکبدي افزايش مي يابد که باعث تجزيه بافت عضلاني مي گردد،بنابراين منابع کربوهيدراته به مقدار کافي تامين شوند.
سلول هاي پوستي براي تامين انرژي مورد نياز خود به گلوکز نياز دارند .با وجودي که تامين سطوح متعادل گلوکز براي بهبود زخم حياتي مي باشد ،ولي بالا بودن گلوکزدر شرايطي چون هايپرگليسميا(افزايش قند خون)تاثير نامطلوبي دارد.
ميزان نياز به کربوهيدرات در افراد سالم 60-45درصد انرژي روزانه مي باشد،ولي در شرايط بروز جراحات پوستي، ميزان نياز به کربوهيدرات 65-60درصد افزايش مي يابد.
در يک بررسي در مورد موش ها نشان داده شد که قدرت کشش زخم هاي موش هايي که از امگا-3تغذيه کرده بودند ،کمتر از آنهايي بود که در رژيم غذايي شان امگا-6وجود داشت .زيرا روغن ماهي مانع تکثير بافت پيوندي مي گردد.نشان داده شده است که در مراحل اوليه بهبود زخم ،اثرات ضد التهابي امگا-3باعث تاخير در بهبود زخم مي گردد،ولي در بيماران دچار سوختگي که سطح سرمي اسيد آراشيدونيک واسيدهاي چرب امگا3-در پي جراحت سوختگي کاهش يافته است،مصرف مکمل امگا -3مفيد مي باشد.
حدود90-70درصد پروتئين پوست کلاژن است وپروتئين عمده در فرآيند بهبود زخم مي باشد.تغيير سرعت سنتز کلاژن منعکس کننده فرآيند بهبود زخم مي باشد.ثابت شده است که وضعيت تغذيه اي تمامي بدن تاثير مهمي بر متابوليسم کلاژن وبهبود زخم دارد.اصلاح وضعيت تغذيه اي پروتئيني تمامي بدن باعث تسريع روند بهبود زخم در بيماران جراحي شده ويادچار سوختگي مي گردد.سوءتغذيه باعث کاهش سرعت سنتز کلاژن وبه هم خوردن تعادل پروتئيني در بدن مي گردد.حمايت هاي تغذيه اي در اين روند بسيار موثر هستندوباعث تعديل فاکتورهاي آنابوليک وبهبود فرآيند متابوليسم پروتئين هاي پوست مي گردند.عدم دريافت کافي پروتئين از طريق فرآيندهاي طولاني شدن فاز التهابي ،دشواري توليد پروتئوگليکان ووجود اشکال در بازسازي زخم ،مانع بهبود زخم مي گردد.
نشان داده شده در مواردي که کمبود تغذيه اي وجود داشته ،کامل شدن روند بهبود زخم وقدرت کشش آن نسبت به موارد دريافت کافي پروتئين،کمتر بوده است وکمبودهاي بيشتر پروتئين باعث تاخير در رسوب کلاژن،کاهش قدرت کششي پوست وافزايش ميزان ابتلا به عفونت مي گردد.
بررسي نقش اسيدهاي آمينه در ارتقاي فرآيند بهبود زخم در سال هاي اخير بسيار مورد توجه بوده است.در اين ميان توجه خاصي بر آرژنين وگلوتامين معطوف بوده است.
از طرفي ،ساير اسيدهاي آمينه هم بر روند بهبودي تاثير گذار مي باشند .براي مثال متيونين در تکثير فيبروبلاست ها وسنتز کلاژن نقش دارد .در بررسي هاي تجربي هم تاثير اين دو اسيد آمينه سولفوردار بر روند بهبود زخم موش هاي دچار کمبود پروتئين به اثبات رسيده است.
اسيد هاي آمينه منشعب باعث افزايش سنتز و كاهش كاتابوليسم پروتئين مي گردند، ولي ميزان دريافت پروتئين نبايد بيشتر از 1/5 گرم به ازاء هر كيلوگرم از وزن بدن در روز باشد، بلكه بايد تعادلي در دريافت آنها وجود داشته باشد.
ثابت شده است كه در شرايط استرس چون جراحت، ميزان گلوتامين در بدن كاهش مي يابد.پلاكت ها، لوكوسيت ها، ماكروفاژها و فيبروبلاست ها عمده ترين سلول هاي سيستم ايمني هستند كه از گلوتامين به جاي گلوكز به عنوان منبع سوختي استفاده مي كنند.
همانطوري كه قبلا ذكر شد، گلوتامين سوخت اصلي براي تقسيم سلولي و ضروري جهت نسخه برداري RNA و DNA قبل از ميتوز مي باشد.شواهد بسياري هم تاييد كننده وجود ميزان قابل توجهي آنزيم گلوتاميناز در پوست موش ها به منظور تامين گلوتامين جهت تامين انرژي مي باشند.
همچنين نشان داده شده است كه با افزايش سن، ميزان فعاليت آنزيم گلوتاميناز پوست كاهش مي يابد، بنابراين مصرف مكمل هاي حاوي گلوتامين در تسريع روند بهبودي موثر خواهد بود.
منبع:دنياي تغذيه 95
بادقيق شدن در مبحث تغذيه اهميت موا د مغذي در بدن روز به روز مشخص تر مي گردد.
ثابت شده که براي تمامي فرآيندهاي منجر به سلامتي در بدن وحفظ سلامت بدن تغذيه نقش مستقيم ومثبت دارد.سيستم پيچيده بهبود زخم يکي از اين مکانيسم ها مي باشد که در جهت حفظ سلامتي علي رغم جراحت وارده وهجوم ميکروارگانيسم ها عمل مي کند.
در اين مقاله اثر ريز مغذي ها ودرشت مغذي ها برروند بهبود ي زخم مورد بررسي قرار مي گيرد.
به طورکلي روند بهبود زخم به پنج مرحله تقسيم مي گردد که شامل هموستازي،التهاب،تکثير،انقباض وتغيير شکل مي باشد.به محض ايجاد بريدگي انقباض عروقي جهت جلوگيري از خونريزي زياد رخ مي دهد.در عين حال لخته به وجود مي آيد واز خونريزي بيشتر جلوگيري مي کند.
در مرحله التهاب، فيبرين تشکيل مي شود وپلاکت ها تجمع مي يابند ولوکوسيت هابه درون زخم راه مي يابند.دراين مرحله انبساط عروقي ايجاد مي شودولخته ايجاد شده از خونريزي جلوگيري مي کند.سپس انبساط عروقي ،در نتيجه رها شدن واسطه هاي التهابي مانند پروستاگلاندين هاونيتريک اکسيد رخ مي دهد.در مرحله تکثير کلاژنازوالستازجهت کمک به جريان تکثير سلولي وتغير شکل به داخل زخم ترشح مي شود.دراين مرحله تکثير ماکروفاژها جهت جلوگيري ازعفوني شدن زخم بيشتر مي شود.در مرحله انقباض،زخم چروک مي شود.
کربوهيدرات ها وبهبود زخم
شده است.امروزه بيش از 200نوع کربوهيدرات ساده شناخته شده که توسط گياهان ساخته مي شوند،ولي 8عدد از آنها شامل گالاکتوز، گلوکز،مانوز، N-استيل نورامينيک اسيد،فروکتوز،N-6استيل گلوکز آمين،-N استيل گلوکزآمين وگزيلوز مي باشند براي سلامتي ضروري شناخته شده اند.
به طور کلي ،کربوهيدرات براي تامين انرژي مورد نياز بهبود زخم ،مورد نياز مي باشد.گلوکز يک ماده مغذي بحراني مخصوصا در بيماراني که دچار تراما وسوختگي شده اند مي باشد،زيرا براي رشد سلولي ،حرکت فيبروبلاست ها وفعاليت لوکوسيت ها ضروري است .در شرايطي که سرعت متابوليسم بالا مي رود ومنابع کافي کربوهيدراتي در دسترس نمي باشد ،ميزان تبديل اسيدهاي آمينه به گلوکوز وگلوکونئوژنزکبدي افزايش مي يابد که باعث تجزيه بافت عضلاني مي گردد،بنابراين منابع کربوهيدراته به مقدار کافي تامين شوند.
سلول هاي پوستي براي تامين انرژي مورد نياز خود به گلوکز نياز دارند .با وجودي که تامين سطوح متعادل گلوکز براي بهبود زخم حياتي مي باشد ،ولي بالا بودن گلوکزدر شرايطي چون هايپرگليسميا(افزايش قند خون)تاثير نامطلوبي دارد.
ميزان نياز به کربوهيدرات در افراد سالم 60-45درصد انرژي روزانه مي باشد،ولي در شرايط بروز جراحات پوستي، ميزان نياز به کربوهيدرات 65-60درصد افزايش مي يابد.
چربي ها وبهبود زخم
در يک بررسي در مورد موش ها نشان داده شد که قدرت کشش زخم هاي موش هايي که از امگا-3تغذيه کرده بودند ،کمتر از آنهايي بود که در رژيم غذايي شان امگا-6وجود داشت .زيرا روغن ماهي مانع تکثير بافت پيوندي مي گردد.نشان داده شده است که در مراحل اوليه بهبود زخم ،اثرات ضد التهابي امگا-3باعث تاخير در بهبود زخم مي گردد،ولي در بيماران دچار سوختگي که سطح سرمي اسيد آراشيدونيک واسيدهاي چرب امگا3-در پي جراحت سوختگي کاهش يافته است،مصرف مکمل امگا -3مفيد مي باشد.
پروتئين ها وبهبود زخم:
حدود90-70درصد پروتئين پوست کلاژن است وپروتئين عمده در فرآيند بهبود زخم مي باشد.تغيير سرعت سنتز کلاژن منعکس کننده فرآيند بهبود زخم مي باشد.ثابت شده است که وضعيت تغذيه اي تمامي بدن تاثير مهمي بر متابوليسم کلاژن وبهبود زخم دارد.اصلاح وضعيت تغذيه اي پروتئيني تمامي بدن باعث تسريع روند بهبود زخم در بيماران جراحي شده ويادچار سوختگي مي گردد.سوءتغذيه باعث کاهش سرعت سنتز کلاژن وبه هم خوردن تعادل پروتئيني در بدن مي گردد.حمايت هاي تغذيه اي در اين روند بسيار موثر هستندوباعث تعديل فاکتورهاي آنابوليک وبهبود فرآيند متابوليسم پروتئين هاي پوست مي گردند.عدم دريافت کافي پروتئين از طريق فرآيندهاي طولاني شدن فاز التهابي ،دشواري توليد پروتئوگليکان ووجود اشکال در بازسازي زخم ،مانع بهبود زخم مي گردد.
نشان داده شده در مواردي که کمبود تغذيه اي وجود داشته ،کامل شدن روند بهبود زخم وقدرت کشش آن نسبت به موارد دريافت کافي پروتئين،کمتر بوده است وکمبودهاي بيشتر پروتئين باعث تاخير در رسوب کلاژن،کاهش قدرت کششي پوست وافزايش ميزان ابتلا به عفونت مي گردد.
بررسي نقش اسيدهاي آمينه در ارتقاي فرآيند بهبود زخم در سال هاي اخير بسيار مورد توجه بوده است.در اين ميان توجه خاصي بر آرژنين وگلوتامين معطوف بوده است.
از طرفي ،ساير اسيدهاي آمينه هم بر روند بهبودي تاثير گذار مي باشند .براي مثال متيونين در تکثير فيبروبلاست ها وسنتز کلاژن نقش دارد .در بررسي هاي تجربي هم تاثير اين دو اسيد آمينه سولفوردار بر روند بهبود زخم موش هاي دچار کمبود پروتئين به اثبات رسيده است.
اسيد هاي آمينه منشعب باعث افزايش سنتز و كاهش كاتابوليسم پروتئين مي گردند، ولي ميزان دريافت پروتئين نبايد بيشتر از 1/5 گرم به ازاء هر كيلوگرم از وزن بدن در روز باشد، بلكه بايد تعادلي در دريافت آنها وجود داشته باشد.
گلوتامين و بهبود زخم:
ثابت شده است كه در شرايط استرس چون جراحت، ميزان گلوتامين در بدن كاهش مي يابد.پلاكت ها، لوكوسيت ها، ماكروفاژها و فيبروبلاست ها عمده ترين سلول هاي سيستم ايمني هستند كه از گلوتامين به جاي گلوكز به عنوان منبع سوختي استفاده مي كنند.
همانطوري كه قبلا ذكر شد، گلوتامين سوخت اصلي براي تقسيم سلولي و ضروري جهت نسخه برداري RNA و DNA قبل از ميتوز مي باشد.شواهد بسياري هم تاييد كننده وجود ميزان قابل توجهي آنزيم گلوتاميناز در پوست موش ها به منظور تامين گلوتامين جهت تامين انرژي مي باشند.
همچنين نشان داده شده است كه با افزايش سن، ميزان فعاليت آنزيم گلوتاميناز پوست كاهش مي يابد، بنابراين مصرف مكمل هاي حاوي گلوتامين در تسريع روند بهبودي موثر خواهد بود.
منبع:دنياي تغذيه 95
/ج
