تغذيه و سردرد (1)

بررسي نقش تغذيه در سردرد و ميگرن

چه کساني از ميگرن و سردرد رنج مي برند؟
 

بر مبناي برآوردهاي منتشر شده، يک پنجم تمام کودکان و تا سن 12 سالگي تقريباً 90 درصدشان به نوعي از سردردهاي مختلف دچار مي شوند، در مورد بزرگسالان آمار دقيقي در دسترس نمي باشد، ولي گفته مي شود که بين 17-12 درصد مردم به سردردهاي مزمن و حمله هاي ميگرني مبتلا مي باشند که تقريباً دو سوم يا اکثريت قريب به اتفاق مبتلايان را بانوان تشکيل مي دهند. دراين برآورد افرادي که به عللي به سردردهاي حاد و اتفاقي دچار مي گردند به حساب آورده نشده اند.

الف-عوامل تاثيرگذار شايع در بروز ميگرن
 

فاکتورهاي تاثيرگذار و مساعد کننده حمله هاي ميگرني و سردردها، بسيار متنوع، گسترده و چند وجهي مي باشند، ولي عمده ترين آنها عبارت مي باشند از:
1-استرس، اضطراب و حتي رهايي ناگهاني از استرس
2-تغييرات ناگهاني جوي
3-تغيير ساعت در مسافرت هاي دوردست
4- داروهاي تجويز شده براي درمان بعضي از اختلالات و بيماري هاي هورموني
5- نورهاي تند و پرنوسان
6- آلودگي هوا و تراکم گازهاي سمي مخصوصاً در فصولي که وارونگي ايجاد مي شود و جابه جايي در هواي محيط انجام نمي پذيرد.
7- کم خوابي هاي مزمن و حاد
8- پرخوري و بدخوري و بالا رفتن سطح چربي هاي خون
9- کم خوري و گرفتن رژيم هاي بسيارکم کالري و غير متعارف
10- بعضي ازگروه هاي غذايي و آشاميدني ها و ...

ب-نقش مسائل ژنتيکي ووراثت
 

همان طوري که در سطور بالا قسمتي از عوامل زمينه ساز سردردها و بروز حمله هاي ميگرني را ملاحظه فرموديد، فاکتورهاي پرشمار و عوامل غير همگون و نامتجانس برآغاز و ادامه سردردها تاثيرگذار مي باشند، ولي تاثيرپذيري افراد از عوامل تاثيرگذار يکسان و يکنواخت نبوده و واکنش هاي متفاوت و عکس العمل هاي غيرهمساني از بعد شدت، حدت و زمان تداوم سردردها مشاهده مي شود.
گفته شده است که هر چه انسان ها از بعد زمينه هاي ارثي و ژنتيکي مستعدتر باشند، عوامل ايجاد کننده سردردها سهل تر، شديدتر و طولاني مدت تر امکان بروز پيدا کرده و در قبال اقدامات درماني، پايداري و ماندگاري بيشتري نشان مي دهند.

ج-عوامل تغذيه اي و مواد غذايي مصرفي
 

تغذيه روزمره با بهره گيري تفنني و تصادفي از بعضي غذاها و فرآورده هاي غذايي، بسته به نوع ترکيبات طبيعي مواد اوليه خود و يا تغييراتي که در پروسه فرآوري پيدا مي کنند، دو اثرمتفاوت را بروز مي دهند و از اين نظر به بعضي از گروه هاي غذايي، مواد زمينه ساز و عامل ايجاد سردردها و ميگرن نسبت داده مي شود و برعکس گروه ديگري را نه تنها به عنوان ايجاد کننده دسته بندي نمي نمايند، بلکه آنها را کاهش دهنده و بازدارنده از سردردها برمي شمارند.
لازم به يادآوري مجدد مي باشد که عکس العمل افراد در قبال اين دو گروه غذايي، با استعدادهاي ذاتي و زمينه هاي ژنتيکي آنها مرتبط است، ولي با وجود تمام اين مسائل، عوامل شناخته شده تشديد کننده ميگرن و سردردهاي مختلف عبارتند از:

1-غذاهاي حاوي MSG يا مونوگلوتامات سديم
 

ماده نام برده شده به طور فراواني در غذاهاي رستوران هاي چيني، سس هاي حاضري، غذاهاي حاضري فريزشده و يخ زده، چيپس و سيب زميني هاي سرخ کرده، گوشت هاي کنسرو شده، سوپ هاي حاضري و پاکتي وجود دارد.

2-غذاهاي حاوي نيتريت و نيترات
 

از جمله اين غذاها مي توانيم به فرآورده هاي گوشتي از قبيل سوسيس، کالباس، همبرگرهاي حاضري و ماهي دودي اشاره کنيم.

3-مواد غذايي حاوي تيرامين و اسيد آراشيدونيک
 

تيرامين در موادي مانند پنيرو پنير سبز يا آبي، شاه ماهي، ماهي دودي، شکلات، موز، مرکبات، آووکادو، گوجه فرنگي، جگر مرغ و غذاهاي حاوي قارچ هاي خوراکي وجود دارد.
اسيد آراشيدونيک نيز نه تنها در بروز سردردهاي ميگرني نقش دارد، بلکه مي تواند عامل افزايش دهنده التهابات مفصلي و تشديد درد در زانوها و مچ پا باشد. منابع غني اسيد آراشيدونيک، روغن جوانه ذرت و روغن آفتابگردان، گوشت هاي قرمز و فرآورده هاي گوشتي مي باشند.

4-مواد خوردني و آشاميدني حاوي کافئين، آسپارتام، گلوتامات، مس، فنيل اتيل آمين و اکتوپامين.
 

فنيل اتيل آمين در کاکائو، شکلات، پنير و بعضي از مواد غذايي و اکتوپامين در مرکباتي مثل ليمو، پرتقال و گريپ فروت وجود دارد.

5-ايجاد کننده هاي آلرژي و حساسيت
 

که ازنظرآماري قابل توجه مي باشند، عبارتند از شير و فرآورده هاي شير، بادام زميني، قارچ، توت فرنگي، تخم کدو و آفتابگردان، کنجد، تخم مرغ و پروتئين بعضي از غلات.

منابع غذايي پيشگيري کننده از سردردها
 

ماهي هاي سالم و فاقد آلودگي هاي ميکروبي و فلزات سنگين مثل متيل مرکوري (حاوي ترکيبات جيوه)، روغن ماهي فاقد جيوه، روغن هاي امگا-3 به صورت بعضي از ترکيبات مواد غذايي يا کپسول هاي حاوي DHA و EPA .
زنجبيل تازه يا پودر زنجبيل يا عصاره زنجبيل غني شده با اسيدفوليک.

چگونگي عملکرد مواد غذايي حاوي ترکيبات زمينه ساز بروز سردرد و ميگرن
 

تيرامين، نيتريت ونيترات و ساير مواد شيميايي، بر روي رگ هاي مغز تاثير مي گذارند و به طورغيرمستقيم، تغييراتي را در عملکرد مويرگ هاي داخل و خارج از کاسه سر و رشته هاي عصبي ايجاد مي نمايند. تعدادي ازاين ترکيبات، موجب انقباض و بعضي ديگرسبب انبساط رگ ها مي شوند و عدم تعادلي را به وجود مي آورند که به ايجاد درد کمک مي نمايد.
عده اي ديگر از دانشوران و پژوهندگان بر خلاف نظريه گفته شده، بر اين باور مي باشند که افراد مختلف در کودکي و بزرگسالي نسبت به بعضي ازترکيبات غذاهاي مصرفي حساسيت داشته و در نتيجه با ورود اين ترکيبات به بدن، تغييراتي در عروق خوني و مويرگ ها ايجاد مي شود و عامل بروز سردرد مي گردند.
منبع: نشريه دنياي تغذيه، شماره 98.