قرص هايي که باعث چاقي مي شوند
نويسنده:پل جي. کاپلان
ترجمه: رويا الياسي
ترجمه: رويا الياسي
داروهاي روان درماني که باعث گسترش اپيدمي چاقي شوند
کافي است کمي در خيابان قدم بزنيد تا ببينيد چگونه« اپيدمي چاقي» رو به گسترش است.در آمريکا، دو سوم بزرگسالان، يعني بيش از 130 ميليون نفر داراي اضافه وزن هستند و نيمي از اين تعداد چاق محسوب مي شوند.تعداد افرادي که بيش از 45 کيلوگرم اضافه وزن دارند، بيش از سايرين در حال افزايش است.همراه با اين ارقام سرسام آور، ديابت و بيماري هاي قلبي- عروقي و مرگ و مير ناشي از آن نيز رو به افزايش است.
در نشريات و برنامه هاي راديو و تلويزيون مدام راجع به تأثير منفي غذاهاي آماده( فست فود)، زياد خوردن و کم تحرکي گفته مي شود و نهادهاي دولتي در تلاشند تا به کمک برنامه هاي بهداشت عمومي در مورد خطرات احتمالي شيوه جديد زندگي به مردم آموزش دهند.
اما تا به حال به ندرت از عامل مهم ديگري سخن به ميان آمده است : شيوع مصرف داروهاي روان درماني که مي تواند منجر به افزايش وزن قابل توجهي شود. اين گونه داروها عبارتند از داروهاي ضد افسردگي( مانند آميتريپتيلين(1)، دوسکپين(2) و ايمي پرامين(3))، تثبيت کننده هاي رفتاري(مانند ليتيوم(4) و والپوريت(5)) و ضد روان پريشي( مانند کلوزاپين(6) ، اونزاپين(7) و کلروپرومازين(8)) که در بازار وجود دارند.به عنوان مثال، پس از 10 سال مصرف ليتيوم، بيماران حدود 10 کيلوگرم افزايش وزن پيدا کردند.در دسامبر 2006، مجله نيويورک تايمز براساس مدارک داخلي يک شرکت داروسازي به نام الي ليلي(9) مقاله اي منتشر کرد که نشان مي داد اين شرکت عمداً عوارض جانبي اولانزاپين را که تحت عنوان نام تجاري زيپرکسا(10) به بازار عرضه مي شد کم اهميت جلوه داده است.اطلاعات موجود در اين شرکت نشان مي داد دو سوم مصرف کنندگان اين دارو پس از يک سال مصرف بيش از 10 کيلوگرم چاق شده اند و نيمي از اين تعداد نيز حدود 30 کيلوگرم افزايش وزن داشته اند.
ساز و کار افزايش وزن ناشي از اين گونه داروها بسيار پيچيده بوده و مطمئناً به سختي قابل درک است.برخي از اين داروها ممکن است سيستم عصبي مرکزي را که بر کنترل انرژي دريافتي نظارت دارد مختل کنند؛ در نتيجه اشتهاي بيمار افزايش مي يابد.در حالي که برخي ديگر از داروها ممکن است سيستم متابوليسم بيمار را تغيير دهند.متأسفانه، پزشکان به نحو فزاينده اي داروهاي متعدد روان درماني را به طور همزمان براي يک بيمار تجويز مي کنند در حالي که بسياري از عوارض جانبي آنها - از جمله تأثير بر وزن- بررسي نشده اند.
دقيقاً نمي دانيم مصرف اين داروها چه مقدار بر سايز مردم آمريکا اثر گذاشته اما به طور قطع تعداد زيادي از مردم به عارضه افزايش وزن دچار شده اند.فقط تعداد نسخه هاي تجويز شده براي داروي زيپرکسا در ايالات متحده به ميليون ها عدد مي رسد.در سال 2004، 32/6 ميليون نفر از آمريکايي ها داروهاي ضد افسردگي، انگيزشي، ضد روان پريشي و آرام بخش خريداري کرده اند؛ در صورتي که اين تعداد در سال 1997، رقمي بالغ بر 21 ميليون نفر بوده است.روي هم رفته، در حال حاضر تقريباً 50 ميليون آمريکايي- يک نفر از هر شش نفر- حداقل يک نوع داروي روان درماني استفاده مي کنند. به نظر مي رسد که اين گونه داروها به طور بالقوه عامل گسترش فزاينده و رو به رشد معضل چاقي در آمريکا هستند.
تعجب آور است که صاحب نظران به ندرت به ارتباط ميان داروهاي روان درماني و معضل فراگير چاقي اشاره مي کنند.به عنوان مثال، در سال 2007، گزارشي(11) از شبکه تلويزيوني PBS پخش شد که در آن شيوه زندگي و طيف وسيعي از عوامل فيزيولوژيک مؤثر بر چاقي مطرح شد اما به داروهاي روان درماني اشاره اي نشد.
عامل ديگري که رسانه ها و دولت در اطلاع رساني عمومي آن ناموفق بوده اند گسترش چاقي در نوجوانان و حتي کودکان در طي 10 تا 15 سال گذشته است. اين اتفاق همزمان با رشد 5 برابري افزايش تجويز داروهاي روان درماني براي اين گروه سني رخ داده است در حالي که مصرف اين گونه داروها در نوجوانان بيش از بزرگسالان موجب افزايش وزن مي شود.
هر چند افزايش وزن ناشي از استفاده داروهاي روان درماني به صورت بالقوه يک معضل جهاني است اما نگراني ها در ايالات متحده به دليل فرهنگ خاص آنان بيشتر است.چرا که مردم آمريکا هرگونه احساسات منفي را نشانه بيماري رواني مي دانند و سريعاً به مصرف دارو روي مي آورند. علاوه بر اين، معمولاً پزشکان به بيماران نمي گويند که داروهاي تجويز شده برايشان ممکن است باعث افزايش اشتها شود و بيماران رواني هم به مرور زمان ياد مي گيرند که تمام مشکلات- از جمله زياد خوردن- را به اختلالات روحي خود نسبت دهند.در مقاله اي که در ماه مي 2008 در ژورنال روان درماني آمريکا به چاپ رسيد، دو پزشک مدعي شدند که چاقي به عنوان يک بيماري رواني محسوب مي شود! يکي از پيامدهاي احتمالي چنين اظهار نظري افزايش مضاعف مصرف داروهاست که در پي آن، بدون شک آمار چاقي نيز به طور تصاعدي افزايش مي يابد.بايد توجه داشت بيماراني که نگران افزايش وزن و عوارض ناشي از مصرف داروها هستند حق ندارند به يکباره و به طور ناگهاني درمان را قطع کنند چرا که عوارض چنين عمل حساب نشده اي به مراتب بيشتر خواهد بود.
همچنين بايد گفت آنچه که براي يک بيمار کاهش تدريجي دارو محسوب مي شود ممکن است براي بيمار ديگر سريع و خطرآفرين باشد. اما بايد حداقل آگاهي لازم به فرد بيمار داده شود تا بتواند در طول دوره مصرف داروها با عوارض احتمالي آن برخورد مناسب داشته باشد.وظيفه دولت و رسانه ها، علاوه بر اطلاع رساني دقيق، اين است که شرکت هاي داروسازي را مکلف کنند در مورد تأثير داروها بر افزايش وزن پنهان کاري نکنند.
دانشمند، شماره 557
کافي است کمي در خيابان قدم بزنيد تا ببينيد چگونه« اپيدمي چاقي» رو به گسترش است.در آمريکا، دو سوم بزرگسالان، يعني بيش از 130 ميليون نفر داراي اضافه وزن هستند و نيمي از اين تعداد چاق محسوب مي شوند.تعداد افرادي که بيش از 45 کيلوگرم اضافه وزن دارند، بيش از سايرين در حال افزايش است.همراه با اين ارقام سرسام آور، ديابت و بيماري هاي قلبي- عروقي و مرگ و مير ناشي از آن نيز رو به افزايش است.
در نشريات و برنامه هاي راديو و تلويزيون مدام راجع به تأثير منفي غذاهاي آماده( فست فود)، زياد خوردن و کم تحرکي گفته مي شود و نهادهاي دولتي در تلاشند تا به کمک برنامه هاي بهداشت عمومي در مورد خطرات احتمالي شيوه جديد زندگي به مردم آموزش دهند.
اما تا به حال به ندرت از عامل مهم ديگري سخن به ميان آمده است : شيوع مصرف داروهاي روان درماني که مي تواند منجر به افزايش وزن قابل توجهي شود. اين گونه داروها عبارتند از داروهاي ضد افسردگي( مانند آميتريپتيلين(1)، دوسکپين(2) و ايمي پرامين(3))، تثبيت کننده هاي رفتاري(مانند ليتيوم(4) و والپوريت(5)) و ضد روان پريشي( مانند کلوزاپين(6) ، اونزاپين(7) و کلروپرومازين(8)) که در بازار وجود دارند.به عنوان مثال، پس از 10 سال مصرف ليتيوم، بيماران حدود 10 کيلوگرم افزايش وزن پيدا کردند.در دسامبر 2006، مجله نيويورک تايمز براساس مدارک داخلي يک شرکت داروسازي به نام الي ليلي(9) مقاله اي منتشر کرد که نشان مي داد اين شرکت عمداً عوارض جانبي اولانزاپين را که تحت عنوان نام تجاري زيپرکسا(10) به بازار عرضه مي شد کم اهميت جلوه داده است.اطلاعات موجود در اين شرکت نشان مي داد دو سوم مصرف کنندگان اين دارو پس از يک سال مصرف بيش از 10 کيلوگرم چاق شده اند و نيمي از اين تعداد نيز حدود 30 کيلوگرم افزايش وزن داشته اند.
ساز و کار افزايش وزن ناشي از اين گونه داروها بسيار پيچيده بوده و مطمئناً به سختي قابل درک است.برخي از اين داروها ممکن است سيستم عصبي مرکزي را که بر کنترل انرژي دريافتي نظارت دارد مختل کنند؛ در نتيجه اشتهاي بيمار افزايش مي يابد.در حالي که برخي ديگر از داروها ممکن است سيستم متابوليسم بيمار را تغيير دهند.متأسفانه، پزشکان به نحو فزاينده اي داروهاي متعدد روان درماني را به طور همزمان براي يک بيمار تجويز مي کنند در حالي که بسياري از عوارض جانبي آنها - از جمله تأثير بر وزن- بررسي نشده اند.
دقيقاً نمي دانيم مصرف اين داروها چه مقدار بر سايز مردم آمريکا اثر گذاشته اما به طور قطع تعداد زيادي از مردم به عارضه افزايش وزن دچار شده اند.فقط تعداد نسخه هاي تجويز شده براي داروي زيپرکسا در ايالات متحده به ميليون ها عدد مي رسد.در سال 2004، 32/6 ميليون نفر از آمريکايي ها داروهاي ضد افسردگي، انگيزشي، ضد روان پريشي و آرام بخش خريداري کرده اند؛ در صورتي که اين تعداد در سال 1997، رقمي بالغ بر 21 ميليون نفر بوده است.روي هم رفته، در حال حاضر تقريباً 50 ميليون آمريکايي- يک نفر از هر شش نفر- حداقل يک نوع داروي روان درماني استفاده مي کنند. به نظر مي رسد که اين گونه داروها به طور بالقوه عامل گسترش فزاينده و رو به رشد معضل چاقي در آمريکا هستند.
تعجب آور است که صاحب نظران به ندرت به ارتباط ميان داروهاي روان درماني و معضل فراگير چاقي اشاره مي کنند.به عنوان مثال، در سال 2007، گزارشي(11) از شبکه تلويزيوني PBS پخش شد که در آن شيوه زندگي و طيف وسيعي از عوامل فيزيولوژيک مؤثر بر چاقي مطرح شد اما به داروهاي روان درماني اشاره اي نشد.
عامل ديگري که رسانه ها و دولت در اطلاع رساني عمومي آن ناموفق بوده اند گسترش چاقي در نوجوانان و حتي کودکان در طي 10 تا 15 سال گذشته است. اين اتفاق همزمان با رشد 5 برابري افزايش تجويز داروهاي روان درماني براي اين گروه سني رخ داده است در حالي که مصرف اين گونه داروها در نوجوانان بيش از بزرگسالان موجب افزايش وزن مي شود.
هر چند افزايش وزن ناشي از استفاده داروهاي روان درماني به صورت بالقوه يک معضل جهاني است اما نگراني ها در ايالات متحده به دليل فرهنگ خاص آنان بيشتر است.چرا که مردم آمريکا هرگونه احساسات منفي را نشانه بيماري رواني مي دانند و سريعاً به مصرف دارو روي مي آورند. علاوه بر اين، معمولاً پزشکان به بيماران نمي گويند که داروهاي تجويز شده برايشان ممکن است باعث افزايش اشتها شود و بيماران رواني هم به مرور زمان ياد مي گيرند که تمام مشکلات- از جمله زياد خوردن- را به اختلالات روحي خود نسبت دهند.در مقاله اي که در ماه مي 2008 در ژورنال روان درماني آمريکا به چاپ رسيد، دو پزشک مدعي شدند که چاقي به عنوان يک بيماري رواني محسوب مي شود! يکي از پيامدهاي احتمالي چنين اظهار نظري افزايش مضاعف مصرف داروهاست که در پي آن، بدون شک آمار چاقي نيز به طور تصاعدي افزايش مي يابد.بايد توجه داشت بيماراني که نگران افزايش وزن و عوارض ناشي از مصرف داروها هستند حق ندارند به يکباره و به طور ناگهاني درمان را قطع کنند چرا که عوارض چنين عمل حساب نشده اي به مراتب بيشتر خواهد بود.
همچنين بايد گفت آنچه که براي يک بيمار کاهش تدريجي دارو محسوب مي شود ممکن است براي بيمار ديگر سريع و خطرآفرين باشد. اما بايد حداقل آگاهي لازم به فرد بيمار داده شود تا بتواند در طول دوره مصرف داروها با عوارض احتمالي آن برخورد مناسب داشته باشد.وظيفه دولت و رسانه ها، علاوه بر اطلاع رساني دقيق، اين است که شرکت هاي داروسازي را مکلف کنند در مورد تأثير داروها بر افزايش وزن پنهان کاري نکنند.
پي‌نوشت‌ها:
1.amitriptyline
2.doxepin
3.imipiramine
4.lithium
5.valproate
6. clozapine
7.olanzapine
8.chlorpromazine
9.Eli Lilly
10.zyprexa
11.Fat:What no one is telling you
دانشمند، شماره 557
/ج
