وضو در مذاهب اسلامی

وضو از دیدگاه مذاهب اسلامی- نظرهی مذاهب پنجگانه اسلامی درباره واجبات وضو

- نیت در وضو:
 

شیعه امامیه و سه مذهب از مذاهب چهارگانه اهل سنت، می گویند که در وضو نیت(قصد فعل به انگیزه اطاعت و امتثال امر خداوند متعال) شرط است.
ابوحنیفه می گوید: در وضو نیت واجب نیست، اگر آدمی به قصد خنک شدن یا نظافت تمامی اعضای وضو را بشوید و با آن نماز بخواند نمازش صحیح است چون که مقصود از وضو طهارت و پاکیزگی است و این با شستن(بدون نیت نیز) حاصل می شود. (1)
ابوحنیفه می گوید: نیت در وضو مستحب است. (2)

- شستن صورت در وضو:
 

برای انجام وضو یک بار لازم است صورت شسته بشود. در این حکم، اندازه صورت از نظر درازا از رستنگاه موی پیشانی تا پایین چانه و از پهنا از نظر شیعه امامیه و مالکیه، به پهنای فاصله بین دو انگشت ابهام و وسطی و از نظر سه مذهب دیگر اهل سنت ( حنفیه، شافعیه، حنابله) از نرمی گوش راست تا نرمی گوش چپ است. (3)

شستن دستها:
 

همه مذاهب اسلامی (شیعه امامیه،حنفیه، حنابله، مالکیه و شافعیه) می گویند که در وضو یک بار شستن دست تا آرنج لازم است.
شیعه امامیه می گوید: باید از آرنج شسته بشود از بالا به پایین شروع از آرنج و ختم آن نوک انگشتان ، نه برعکس که در این صورت وضو باطل است و نیز واجب است اول دست راست از آرنج تانوک انگشتان شسته بشود و سپس به همین روال دست چپ شسته بشود.
اما دیگر مذاهب اسلامی می گویند: آن چه واجب است شستن دستها تا آرنج است به هر صورتی شسته بشود کافی است لیکن اول دست راست شسته بشود و سپس دست چپ بهتر است و نیز در شستن دستها بهتر است از انگشتها شسته بشود و به آرنج ختم گردد.

- مسح سر:
 

حنابله می گویند: در وضو مسح تمامی سر و گوشها واجب است لیکن اگر به جای مسح سر، آن را بشوید و به همراه شستن دست بکشد کافی و مجزی است.
مالکی می گوید: در وضو مسح تمام سر لازم است، نه مسح گوشها.
حنفی می گوید: تنها مسح یک چهارم سر واجب است.
شافعی می گوید: مسح قسمتی از سر – ولو خیلی کم – واجب است وشستن و یا آب پاشیدن سر- از مسح آن کفایت می کند.
امامیه میگوید: مسح جزیی از قسمت جلو سر واجب است و اندازه اش اگر چه کم باشد به قدری که بتوان گفت که مسح کرده است کافی است. (4) شستن و آب پاشیدن سر جایز نیست.

- مسح یا شستن پاها
 

چهار مذهب اهل سنت، حنبلی ، شافعی ، مالکی و حنفی ، می گویند یک بار شستن پاها تا مچ واجب است.
شیعه امامیه می گوید: با رطوبت دست لازم است از سرانگشتان تا برآمدگی روی پاها را مسح نمود.

سخنی از امام فخر رازی
 

فخر رازی درباره مسح پا یا شستن آن در وضو می نویسد:
در این باره چهار قول است.
1- ابن عباس، انس بن مالک، عکرمه، شعبی و ابی جعفر محمد بن علی الباقر(ع) می گویند: در وضومسح پاها واجب است و این نظر شیعه امامیه است.
2- جمهور فقها و مفسران می گویند: در وضو شستن پاها واجب است.
3- داوود اصفهانی می گوید: دروضو واجب است که پاها هم مسح بشود و هم شسته گردد و این قول "ناصر للحق " از امامان زیدیه است.
4- حسن بصری و محمد بن جریر طبری می گویند:
5- مکلف مخیر است بین شستن و مسح پاها هر کدام را انجام داد ، کافی است. (5)

- ترتیب:
 

امامیه ، شافعیه و حنابله می گویند که در وضو ترتیب لازم است به همان صورتی که آیه بیان داشته است) اول صورت بعد دستها و بعد مسح سر و سپس مسح پاها. این ترتیب واجب و شرط در صحت وضو است.

- موالات و یا انجام عمل پی در پی
 

- امامیه ، حنابله و مالکیه می گویند موالات در وضو لازم است یعنی بعد از شستن صورت فوراً شستن دستها و سپس مسح سر و پا لازم است.
حنفیه و شافعیه میگویند موالات در وضو لازم نیست لیکن تفریق بین غسل اعضای وضو بدون عذر کراهت دارد. (6)

پي‌نوشت‌ها:
 

1- مجموعه رسائل ابن عابدین ج 1، ص 76، الفقه علی المذاهب الخمسه، محمد جواد مغینه ، ص 35
2- کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه، عبدالرحمان الجزری، دارالاحیاء التراث العربی، بیروت ، ج 1، ص 63
3- الفقه علی المذاهب الخمسه ، همان ، ص 35 ، الفقه علی المذاهب الاربعه، همان صص 55 – 54
4- ریشه این اختلاقی که در مقدار مسح سر بین مذاهب اسلام وجود دارد این است که آیا کلمه باء حرف جر در "برووسک" به چه معنا است. آنان که می گویند این "باء" برای تبعیض است(یعنی بعضی و قسمتی از سر در وضو کافی است. مانند قول شافعی و ابوحنیفه اما آنان که می گویند "باء" در کلمه" برووسکم" زائده است اینان می گویند باید در وضو تمامی سر مسح گردد.
5- التفسیر الکبیر، امام فخررازی ، ج 11 ، ص 161
6- الفقه علی المذاهب الخمسه، همان، صص 35 تا 38، الفقه علی المذاهب الاربعه ، همان، صص 53 تا 62.
 

منبع:پاسخگو
ارسال توسط کاربر محترم سایت :rasool110