فاطمه (عليهما السّلام) نمونه برتر زن بودن(1)

نويسنده: شهلا عطاردي فرد

رسول گرامي خدا (صلي الله عليه و آله و سلم):
فاطمه حوريه اي است که در سيماي انسان ظاهر شده
امام خميني قدس سره شريف:
اگر حضرت زهرا (سلام الله عليها) مرد بود به جاي رسول الله بود
مقام معظم رهبري
دخت گرامي رسول اکرم (ص) معماي ناشناخته ذهن و معارف بشري است و آن حضرت را فقط با پيامبر (ص) و اميرالمؤمنين (عليه السلام) مي توان مقايسه کرد.

مقدمه

فاطمه زهرا (س) انسان کامل و بالاترين اسوه و الگو براي زنان مسلمان و چراغ هدايت براي انسان ها مي باشد. زني که همه مردان جهان در برابر عظمتش تعظيم مي کنند، انسان نمونه اي که آئين مسلماني، روش مادري، منش همسري، خصلت پاکي، خط حمايت از رهبري و دفاع از حق را مي آموزد. عظمت روح و طهارت حياتش متعهدان را به عمق اصالت و سترگي راهي را که بايد بپيمايند واقف و آگاه مي سازد. سخن گفتن از او ارج گذاري به اصالت هاست، سرودن آفتاب و ترسيم نور است، آشنايي با او به ميعاد خورشيد رفتن است، شناخت او شناخت معارف دين و ديدگاه هاي آئين نسبت به انسان و جامعه و زن و کرامت انساني و نيز آشنائي با چهره هاي پر فروغ و اسوه ها و الگوهاي مکتب است.
در اين تحقيق سعي گرديده هر چند کوتاه به بررسي گوشه هايي از زندگاني، خصايص و فضائل آن بانوي بزرگوار بپردازيم. اميد آن که تمامي زنان را فاطمه زهرا (س) در دنيا اسوه و الهام بخش و در آخرت شفيع نجات بخش باشد.

بيان ولادت با سعادت آن حضرت

دختر گرامي رسول خدا (صلي الله عليه و آله) حضرت فاطمه زهرا (سلام الله عليها)، روز جمعه بيستم جمادي الثاني سال دوم بعثت در شهر مکه مکرمه ديده به جهان گشود. محدثين و مورخين دراين زمينه اختلاف دارند. برخي از آنان هنگام زاده شدن حضرتش را سال پنجم بعثت، سه سال بعد از معراج مي دانند. در کتاب الاستيعاب آمده است که زهرا (س) در چهل و يکمين سال از عمر شريف پدر بزرگوارش، يعني يک سال بعد از بعثت به دنيا آمد. بيشترين مورخين عامه سال ولادت ايشان را پنج سال قبل از بعثت نقل کرده اند و گويا اينان بين دو کلمه قبل و بعد دچار اشتباه شده و به جاي کلمه بعد لفظ قبل را به کار برده اند.(1)
حاکم نيشابوري اين قول را برگزيده و گويد: «ولادت آن حضرت در سال چهل و يکم عمر رسول الله (ص) بوده است. از سعد بن مالک روايت شده است که پيامبر اکرم (ص) فرمود: جبرئيل (عليه السلام) دانه اي نزد من آورد و من آن را شب معراج خوردم پس خديجه به فاطمه (س) باردار گشت. و من هر گاه مشتاق بوي بهشت مي شوم گردن فاطمه را مي بويم.»(2)

اسماء مبارک آن حضرت

فاطمه زهرا (س) را از نام هايش مي توان شناخت که به اختصار بدان اشاره مي کنيم.
1.فاطمه: فاطمه از مصدر «فطم» به معناي بريدن و جدا شدن آمده است و فاطمه يعني جدا شده از هر بدي. پيامبر (ص) فرمود : «و انمّا سمّيتها فاطمه: لاَنَّ الله فطمها و ذُريتُّها و محبيّها عن النّار».(3) او را فاطمه نامديدند زيرا خداوند وي را و فرزندان و دوستانش را از آتش بريده و بازداشته است.
فاطمه (س) به معناي در نور ديدن و شکافتن علوم نيز آمده است. امام باقر (ع) فرمود: «و الله لقد فطمتها بالعلم».(4) به خدا سوگند کامش را با دانش برداشتند.
2.زهرا: امام صادق (ع) فرمود: «فاطمه را زهرا ناميدند زيرا هنگامي که در محراب عبادت مي ايستاد نورش براي فرشتگان آسماني مي درخشيد آن گونه که نور ستارگان بر اهل زمين مي درخشد»(5)
3.صديقه: يعني بسيار راستگو و صديق. امام کاظم (ع) فرمود: «و انَّ فاطمه: (ع) صديقة شهيدة».(6) همانا فاطمه (ع) صديقه و شهيده است.
4.مبارکه: خداوند انواع برکات را به فاطمه زهرا (س) عطا فرمود و نسل پيامبر (ص) را در وجود او قرار داد.
5.بتول: ابن اثير از رسول خدا (ص) نقل مي کند: «و سميت فاطمة البتول الانقطها عن نساء زمانها فضلاً و ديناً و نسباً»(7) فاطمه را بتول ناميده اند زيرا به واسطه فضل و دانش، ايمان و شرافتش از ساير زنان زمانه جدا گشته است.
6.طاهره: فاطمه زهرا (س) بدين خاطر طاهره ناميده شده که از هر نوع آلودگي پاک بوده و مصداق آيه شريفه زير است. «انَّما يريد الله ليذهب عنکم الرَّجس اهل البيت و و يطهِّرکم تطهيراً».(8) همانا خداوند اراده کرده است تا پليدي را از شما اهل بيت دور کند و شما را از هر عيبي پا ک و منزه سازد.
7.راضيه: زهرا (س) راضيه ناميده شد زيرا به آنچه خداوند برايش مقرر داشت، راضي بود.
8.مرضيه: وي مرضيه نام گرفت، چرا که مورد خشنودي و رضاي پروردگار بود.
9 زکيه: پاک و مطهر.
10.عارفه: زهرا (س) سر آمد همه عارفان بود. امام حسن (ع) مي فرمايد: «مادرم شب جمعه اي در محرابش تا سپيده دم همواره به رکوع و سجود مي رفت و براي مؤمنان دعا مي کرد. از او پرسيدم، چرا براي خود دعا نکردي؟ فرمود: فرزندم اول همسايه بعد خانه»(9)
11.محدثه: او محدثه بود و جبرئيل با وي سخن مي گفت. بعد از رحلت رسول خدا (ص) جبرئيل مي آمد و فاطمه (س) را دلداري مي داد. از پدرش خبر مي آورد و از آينده فرزندانش مي گفت و علي (ع) آنها را مي نوشت. اين نوشته ها که به صورت يک کتاب در آمده مصحف فاطمه (س) نام دارد.(10)

دوران کودکي

فاطمه (س) از سينه زني چون خديجه شهد زندگي نوشيد و در آغوش پر مهر او پرورش يافت. زهرا (س) از همان کودکي با وحي آشنا گشت. هر بار که جبرئيل نازل مي شد، رازها مي شنيد و از زبان پر مهر پدر تفسير هستي را فرا مي گرفت. کودکي اش با اوج بحران ها مصادف شده بود. و از هر چند گاه خبر جديدي از شکنجه و شهادت تازه مسلمانان به خانه رسول الله (ص) مي رسيد. مشرکان در سال هفتم بعثت پيمان محاصره اقتصادي مسلمانان را امضاء کردند و پيامبر (ص) و يارانش به ناچار به دره اي به نام شعب ابي طالب پناهنده شدند. زندگي در شعب با مشکلات فراواني روبه رو بود. زهرا (س) سه سال از بهترين دوران کودکي اش را در اين دره خشک با سختي سپري کرد. پس از پايان محاصره به نظر مي رسيد که دوران سختي به سر رسيده ولي قضاي الهي چنين نبود. ابتدا عموي مهربانش ابوطالب را از دست داد و سه روز بعد از آن مادر عزيزش خديجه کبري چشم از جهان فرو بست. از آن پس زهرا (س) پاره تن رسول خدا (ص) در منزل مونس پدر بود. هم مادر پدر بود و هم دختر پدر. در اين هنگام دشمنان اسلام بر آزار خويش افزوده بودند. آنان وقيحانه متعرض رسول خدا (ص) نيز مي شدند. صديقه کبري (س) با اينکه کودکي بيش نبود هوشيار و بيدار مسائل و توطئه هاي دشمنان اسلام را پي مي گرفت. روزي وارد مسجد الحرام شد، مشرکان را ديد که براي کشتن پيامبر (ص) نقشه مي کشند، به سرعت به خانه برگشت و پدر را از توطئه آنان با خبر ساخت.(11)

ازدواج فاطمه (س)

در تاريخ زندگاني رسول خدا (ص) آمده است، ثروتمندان عظيمي حضرت فاطمه (س) را خواستگاري کردند و ايشان به هيچ کدام پاسخ مثبت نداد.
محب طبري از رسول خدا روايت مي کند که: فرشته اي بر من نازل شد و گفت: اي محمد خداوند ترا سلام مي رساند و مي گويد من در ملأ اعلي دخترت را به ازدواج علي بن ابي طالب درآوردم. پس تو او را در زمين به ازدواج علي در آور.(12)
زمانيکه حضرت علي (ع) فاطمه (س) را از آن حضرت خواستگاري نمودند، رسول گرامي (ص) فرمود: «عقد شما زوجين در آسمان بسته شده است».(13) بدين صورت فاطمه (س) به خانه علي (ع) پاگذاشت و زندگي جديدي را آغاز کرد. آن بانوي بزرگوار با صفاي روحي و ايمان سرشار خانه را براي علي (ع) محل امن و آسايش قرار داده بود.

تربيت فرزندان

ثمره وجود علي (ع) و زهرا (س)، چهار فرزند بود. حسن، حسين، زينب و ام کلثوم بود. دخت رسول خدا (ص) در تربيت اين نو باوگان باغ رسالت بسيار تلاش کرد و فرزنداني تحويل جامعه داد که مردم از فيض وجودشان تا قيامت بهره مي برند و در پرتو نورشان هدايت مي شوند.

وفات فاطمه (س)

تاريخ دقيق وفات آن بانوي بزرگوار به درستي معلوم نمي باشد و روشن نيست، چند ماه پس از رحلت پدر زندگاني را بدرود گفته، کمترين مدت را چهل شب و بيشترين مدت را هشت ماه نوشته اند. و ميان اين دو مدت روايت هاي مختلف از دو ماه تا هفتاد و پنج روز، سه ماه و شش ماه است.(14) محدثان و تاريخ نويسان بر اينکه فاطمه (س) شبانه دفن گرديد اجماع دارند.
بخاري از عايشه نقل مي کند: «فاطمه (س)، ابوبکر را رها نمود و تا هنگام وفات با وي سخن نگفت، فاطمه (ع) فقط شش ماه پس از پيامبر (س) زنده بود و هنگام وفات، شبانگاه همسرش علي (ع) او را دفن نمود و اجازه نداد ابوبکر در مراسم دفن او حضور يابد.(15)

پي‌نوشت‌ها:

1.مجموعه مقالات الزهرا/عباس قمي: [...و ديگران]...تهران: ميقات، ‌1364. ج 1 ص 102.
2.مجموعه مقالات الزهراء/عبدالرزاق كمونه حسني، ‌علي اكبر نهاوندي ـ تهران: ميقات، ‌1367،‌ ج 2، ‌ص 25 ـ 26.
3.محمد باقر مجلسي،‌ بحارالانوار .../بيروت: الوفا ء،‌ 1403 ق،‌ ج 43، ص 15.
4.منزلت زن، گزيده اي از مقالات و سخنراني هاي سمينار احياء شخصيت زن/گرد آورنده دفتر تبليغات اسلامي ـ قم: حوزه علميه،‌1371 ص 281.
5.محمد باقر مجلسي،‌ بحار الانوار .../بيروت: الوفاء، 1403 ق، ج 43، ص 12.
6.منزلت زن ...ص 282.
7.همان منبع.
8.سوره احزاب آيه 35.
9.منزلت زن ...ص 283.
10.منزلت زن ...ص 283.
11.همان منبع ص 22.
12.علي محمد علي دخيل: نگرشي كوتاه بر زندگي حضرت فاطمه (س)/ترجمه محمد علي اميني ـ تهران: بنياد بعثت‌، 1366 ص 42.
13.منزلت زن ...ص 22.
14.جعفر شهيدي، زندگاني فاطمه زهرا(س)/تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1374، ص 154.
15.همان منبع ص 154 ـ 155.