تغذيه تکميلي چقدر و چگونه؟ (2)

غذاي کمکي در ماه هاي مختلف بهتر است چگونه باشد؟
 

ماه هفتم: شير مادر + از 1 وعده غذا شروع کنيد کم کم به 3 وعده در روز برسانيد.
 

در ابتداي ماه هفتم بهتر است تغذيه تکميلي را با يک وعده غذا شروع کنيد و کم کم به سه وعده در روز برسانيد. از جمله بهترين غذاها براي شروع، فرني آرد برنج، حريره بادام يا هر نوع حريره محلي که با آرد برنج تهيه مي شود، است. بهتر است اين غذا را به مقدار يک قاشق چايخوري و يک بار در روز شروع و متناسب با اشتهاي کودک بيشتر کنيد.
يادآوري مي گردد آب جوشيده سرد شده هم در اين ماه براي کودک لازم است. همچنين در اين ماه مي توانيد براي شيرخوار سوپ بدون حبوبات تهيه کنيد.

ماه هشتم: شير مادر + 4 وعده غذا
 

در اين ماه علاوه بر فرني و سوپ مي توانيد انواع پوره سيب زميني، کدو و هويج را به شيرخوار بدهيد. مقدار کمي نان هم مي توان به کودک داد، اما به شرطي که با نظارت مادر يا فرد مراقب شيرخوار باشد.
براي دادن تخم مرغ در اين ماه بايد ابتدا تخم مرغ را به صورت آبپز و کاملاً سفت تهيه کنيد. سپس زرده آن را با کمي شير مادر و يا آب جوشيده مخلوط نماييد و مانند همه غذاها از مقدار کم شروع کرده و به تدريج مقدار مصرف آن را بيشتر کنيد، به طوري که در مدت يک هفته تا ده روز به يک زرده کامل برسد. بهتر است کودک را به مصرف تخم مرغ در وعده صبحانه عادت دهيد.
دادن ماست به کودک هم از اين ماه شروع مي شود. مي توان ماست را بعد از غذا به کودک داد يا داخل سوپ يا آش او ريخت.
در اين ماه مي توان حبوباتي مانند عدس را که هضم آنها آسان است به سوپ کودک اضافه کرد. همچنين مي توان مقدار کمي آبميوه تازه طبيعي مانند آب سيب را به عنوان ميان وعده به کودک داد.

ماه نهم و دهم: شير مادر + 4 تا 5 وعده غذا
 

مصرف حبوبات علاوه بر عدس در اين دو ماه شروع مي شود. مصرف حبوبات به دليل ارزش غذايي آن بسيار مفيد است، زيرا حبوبات منبع خوبي از پروتئين هستند. براي اينکه حبوبات ايجاد نفخ نکنند، بهتر است:
- از قبل حبوبات راخيس کنيد و آب آن را داخل غذاي کودک نريزيد.
قبل از اضافه کردن حبوبات به غذا، ابتدا آنها را کاملاً بپزيد.
- موقع خوردن، اول آنها را با ته قاشق له کنيد.
به دليل اينکه تا اين زمان کودک با انواع مواد غذايي آشنا شده است، توانايي خوردن غذاهايي مانند کته نرم را پيدا مي کند. به اين ترتيب از اين زمان به بعد غذاهايي مثل پلو با مرغ، کته ماهيچه و ماکاروني را مي توان به او داد.
در اين ماه ها مي توان انواع ميوه را به کودک داد. براي اين کار اول ميوه را تميز بشوييد و بعد پوست و هسته آن را گرفته، کاملا له کنيد و به کودک بدهيد. يادآوري مي شود ميوه هاي مختلف را با هم مخلوط نکنيد تا کودک با طعم هر کدام از آنها آشنا شود. در اين سن خرما هم مي توان به کودک داد.
براي يادگرفتن جويدن غذا و تجربه غذا خوردن با دست، مواد غذايي مانند بيسکويت ساده را مي شود به کودک داد.

ماه يازدهم و دوازدهم: شير مادر + 5 وعده غذا
 

مانند ماه هاي قبل ابتدا شير مادر و بعد غذاي کمکي به کودک بدهيد. بعد از يازده ماهگي انواع ميوه و همچنين ماهي توصيه مي شود. البته قبل از دادن ماهي اول تيغ هاي آن را به دقت بگيريد تا خطر خفگي براي کودک ايجاد نشود.
از پايان يازده ماهگي کم کم کودک را به غذاي خانواده عادت دهيد. تنوع غذايي کودک را نيز بيشتر نماييد. براي اين کار به توصيه هاي زير عمل کنيد:
- براي وعده صبحانه غذاهايي مانند فرني، شيربرنج و تخم مرغ تهيه کنيد.
- براي ميان وعده صبح و يا عصر، به کودک آبميوه، ميوه و يا بيسکويت ساده بدهيد.
- براي وعده ناهار يا شام از انواع سوپ، کته، پوره و يا ماکاروني استفاده کنيد.

خوردن چه مواد غذايي براي کودک تا يک سالگي غيرمجاز است؟
 

- غذاهايي که پروتئين آنها ايجاد حساسيت مي کند (مانند شير گاو، سفيده تخم مرغ و پنير).
- ميوه هايي که به دليل حساسيت و يا احتمال گير کردن در گلوي کودک و خفگي، مشکل ايجاد مي کنند (مانند انواع توت (توت سفيد، توت فرنگي، شاه توت و تمشک)، آلبالو، گيلاس، خربزه، کيوي و انگور).
- تنقلاتي که مصرف آنها به دليل حساسيت و يا احتمال خفگي براي کودک زير يک سال ممنوع است (مانند بادام زميني و کشمش).
- مصرف عسل هم براي کودک کمتر از يک سال توصيه نمي شود، چون احتمال مسموميت وجود دارد.

نکاتي در مورد رفتار والدين هنگام غذا خوردن کودک:
 

يکي از نگراني هايي که مادران هنگام تغذيه تکميلي کودکان ممکن است با آن مواجه شوند، بي اشتهايي و تمايل نداشتن کودک به غذا خوردن مي باشد، اين در حالي است که اغلب اوقات فرزندشان از رشد نسبتا خوبي هم برخوردار است. بايد دانست دليل بي اشتهايي بعضي از کودکان، خوردن مکرر مواد غذايي مثل بسکويت، موز يا ميوه هاي ديگر در فواصل بين وعده هاي غذايي است. بنابراين موقع خوردن غذاي اصلي تمايلي به آن نشان نمي دهند و مادر تصور مي کند که بي اشتها شده اند. به همين دليل بعضي از مادران در مورد غذا خوردن فرزندشان از رفتارهاي نادرستي مانند التماس کردن، پرت کردن حواس کودک، موقع غذا خوردن (مثل تماشاي کارتون)، جايزه دادن، تهديد کردن، به اجبار غذا دادن و يا دادن هر غذايي که کودک اراده کند (کودک سالاري) استفاده مي کنند. همانطور که گفته شد هيچ کدام از روش هاي ذکر شده، درست نيست.
بايد دانست چون کودکان درک درستي از زمان ندارند، در بسياري اوقات عجله اي هم براي غذا خوردن ندارند و همين امر ممکن است مادر را به اين فکر بيندازد که کودک بي اشتها شده و کم غذا مي خورد، در حالي که بازي کردن با غذا، رفتار طبيعي کودک براي درک محيط اطراف است.
براي ايجاد تجربه اي شيرين و دلچسب از غذا خوردن در کودک و آرامش خاطر مادر، بهتر است تا حد امکان از داشتن وسواس براي غذاخوردن کودک، تلاش بيش از حد براي برقراري نظم و انضباط موقع غذا خوردن و نشان دادن اضطراب زياد مادر، پرهيز شود.
منبع: نشريه دنياي تغذيه/شماره103.