دو صحنه معادل
باغ وحش شيشه اي و اينجا بدون من
نمايشنامه: باغ وحش شيشه اي
تام: تو رو به خدا به من بگيد من...
آماندا: اين جور حرف نزن.
تام: من چي كار بايد بكنم تا...
آماندا: حرفتو درست بزن، درست صحبت كن در...
تام : آخ...
آماندا: حضور من! مگه عقل از سرت پريده؟
تام: بله عقلو از سرم پروندين.
آماندا: چت شده؟ پسر گنده، احمق!
تام: من ديگه چيزي ندارم، هيچ چيز ندارم.
آماندا: اون قدر بلند حرف نزن.
تام: هيچ چيز ديگه ندارم كه هنوز مال خودم باشه! تو همه چيزو از من...
آماندا: داد نكش.
تام: حتي كتاب هاي منو ديروز ضبط كردي! تو به خودت اجازه مي دي كه...
آماندا: اون رمان چرند و بي معني رو بردم به كتابخونه پس دادم. بله، مطالب چرند و مهملي كه لارنس بي شعور نوشته. از كنترل كساني هم كه همينا ديوونه شون مي كنن، بي خبرم، ولي مي تونم از ورود اين كثافتا به خونه ام جلوگيري كنم! نه... نه...
تام: خونه؟ كي اجاره خونه رو مي ده؟ كي مثل يه بنده و برده خودشو خوار و ذليل كرده؟
آماندا: صداتو ببر.
تام: نه... نه من اجازه ندارم دهنمو باز كنم! من فقط بايد...
آماندا: پس حالا بذار يه چيزي به تو بگم.
تام: ديگه هيچ چيز نمي خوام بشنوم.
آماندا: خيلي چيزاي ديگه هم هست كه بايد از من بشنوي.
تام: خير، حاضر نيستم يك كلمه هم بشنوم، من مي رم.
آماندا: همين جا مي موني.
تام: من مي رم از اينجا دور مي شم. من...
آماندا: تو همين جا مي موني تام وينگ فيلد! من هنوز حرفامو با تو تموم نكردم.
تام: اوه... تو برو به...
لورا: تام...
آماندا: تو مي موني و به حرف هاي من گوش مي دي و ديگه هم حق نداري به من جسارت كني، حوصله من ديگه داره سر مي ره.
تام: فكر مي كني من چي كار مي كنم؟ يا اين كه خيال مي كني حوصله من حق نداره سر بره؟ بله مي دونم، براي تو بي تفاوته كه من چي كار مي كنم! خيلي بي تفاوت تر اينه كه من ميل دارم چي كار بكنم. تو بين اين دو تا فرق نمي ذاري، هيچ وقت فكر اينو نمي كني كه...
آماندا: من اين فكرو مي كنم كه سر كار كارايي كردين كه خودتون از اونا شرم دارين! براي همينه كه اين طور رفتار مي كني. من فكر نمي كنم تو هر شب به سينما بري. هيچ كس هر شب به سينما نمي ره. هيچ آدم عادي اون قدر كه تو ادعا مي كني به سينما نمي ره. آدم ديگه نصف شب به سينما نمي ره. اصلاً هيچ سينمايي تا دو بعد از نصف شب باز نيست. هر شب با قدم هاي لرزون مي آي خونه. مثل ديوونه ها با خودت حرف مي زني! سه ساعت مي خوابي و بعد بايد بلند شي و بري سر كار. من مي تونم در نظرم مجسم كنم كه تو كارتو با چه وضعي انجام مي دي. خواب آلود، خسته و مرتب هم با اين حال نزارت چرت مي زني.
تام: بله حال من خيلي نزاره.
آماندا: تو چه حقي داري طوري رفتار كني كه شغلت به خطرت بيفته؟ تأمين معاش همه ما به خطر بيفته؟ فكر مي كني اگه تو شغلتو از دست بدي زندگي ما چه طوري...
تام: لابد تو... تو خيال مي كني من از كارم در انبار خيلي راضي هستم.(تند تند قدم مي زند) خيال مي كني من عاشق اين هستم كه براي كفاشي كنتينانتال كار كنم؟ خيال مي كني مي خواهم پنجاه و پنج سال عمر خودمو توي اون زيرزمين مدرن تر از مدرن بگذرونم و زير چراغ هاي مهتابي كار كنم؟ من ترجيح مي دم يه نفر يه ديلم برداره و با اون مغز منو خرد كنه، تا اين كه هر روز صبح برگردم سر كارم. هر روز صبح كه تو مياي به اتاق منو بيدارم مي كني و مي گي: بلند شو جگر گوشه من مثل خورشيد بدرخش، من پيش خودم مي گم: چه خوشبختن كساني كه مرده ان. اما بازم بلند مي شم و به سر كارم مي رم. براي اين پنجاه دلار كوفت و زهرماري بايد از تموم اون چيزايي كه آرزوشونو دارم صرف نظر كنم. از تموم كارايي كه دلم مي خواد بكنم و از تموم چيزايي كه توي زندگيم مي خوام به اون برسم. اون وقت تو مرتب مي گي من خودخواهم و همه اش به فكر خودمم. تو نمي توني بفهمي كه اگه من به فكر خودم بودم، اگه تا حالا يه بارم به فكر خودم افتاده بودم، حالا مدت ها بود همون جايي بودم كه اون هست. يعني منم مثل اون فرار مي كردم.(با سرعت از جلوي مادرش عبور مي كند) به من دست نزن مادر.
آماندا: من به تو دست نمي زنم. كجا مي ري؟
تام: سينما.
آماندا: دروغه( آماندا عقب عقب مي رود)
تام: مي رم شيره كش خونه. بله شيره كش خونه مادر. جاي فساد و جرم و جنايت. من داخل دسته هوگان شدم. لابد تعريف اين دسته رو شنيدي. منو براي آدم كشي اجير كردن. توي جعبه ويولونم هميشه يه مسلسل دارم. من مدير چند تا قمارخونه هستم. به من مي گن آدم كش، وينگ فيلد آدم كش! من دو جور زندگي دارم. روزا مثل يك كارگر ساده در انبار كار مي كنم و شبا هم قاتل وحشتناك يه باند زيرزميني هستم. پاتوق من بيشتر كازينوئه. چه پولاي هنگفتي كه روي ميزاي رولت نمي بازم. يه چشمم رو با يه پارچه سياه مي بندم و سبيل مصنوعي مي ذارم. بعضي وقتام يه ريش سبز به صورتم مي چسبونم. هروقت اين شكلي مي شم ديو دو شاخ صدام مي كنن! من ... مي تونم چيزايي به تو بگم كه شبا خوابت نبره! دشمناي من نقشه مي كشن كه اينجا رو با ديناميت بتركونن. يكي از همين شبا ما تكه تكه مي شيم و به آسمون مي پريم. من خيلي خوشحال مي شم، تو هم مي ري روي آسمون، روي يه جارو سوار مي شي و از بالاي بلومونتن رد مي شي. هفده خاطرخواتم دنبالت راه مي افتن. پير عفريت بدتركيب پرحرف.
فيلمنامه: اينجا بدون من
خانه- عصر-داخلي
مادر: اه... چي مي گي؟ قطع كرد.
احسان: قطع كرد كه قطع كرد؛ مي گم اون چند تا مجله فيلم من چي كار داشت به شما؟ كجا گذاشتي شون؟
مادر: اولاً كه چند تا نبود و دويست تا بود.
احسان: دويست تا چند تا نيس؟
مادر: نه نيس؛ چند تا يعني يه دونه، دو تا، بعدشم همونا ديوونه ت كرده. انقدر از اون مزخرفات، از سينما و فيلم مي خوني كه زده به سرت. اگه دوس داري برو تا نصفه شب پولاتو بده فيلم، از اين چرت و پرتام بخر تو خيابون بخون، كه لازمم نيس من بگم؛ خودت داري اين كارو مي كني؛ اونم با پولي كه مي توني برا خونه يه چيزي بخري بياري، اما من نمي ذارم اين چيزايي كه بچه هامو ديوونه مي كنن تو خونه من رو هم تلنبار شن.
احسان: تو خونه شما؟ ببخشين؛ كي داره كرايه اين خونه رو مي ده؟ من دارم مث خر كار مي كنم، اون موقع اينجا شده خونه شما؟
مادر: صداتو بيار پايين.
احسان: هميشه همينه مادر من؛ فكر كردي هر كي شبيه توئه سالمه، هر كي شبيه تو نيس خله، همه م بايد فقط در خدمت اين باشن كه شما چي مي خواي؛ الان داري چي كار مي كني؟ برنامه ت چيه؟ همه بايد بفهمنت، اما هيچ كي كار نداره من چي مي خوام؛ تو اين خراب شده چه غلطي دارم مي كنم. تو كه مادرمي ايني؛ چه انتظاري هس از بقيه؟
مادر: دُرُس حرف بزن.
احسان: نه ديگه، زنگ مي زني به در و همسايه ماتيك مي فروشي، شب جاي بقيه همكارات اضافه كاري وامي سّي كه پول جمع كني كاناپه بخري واسه آقاداماد كه نكنه بياد بشينه رو كاناپه كهنه. تو اصلاً مي دوني اين دختر از اين خونه جز تا سرِ كوچه نمي ره بيرون؟ شماها هر دو تون غيرعادي رفتار مي كنين، اون موقع من خُلم، نه؟
مادر: من غيرعادي ام احسان؟
احسان: نگفتم غيرعادي اي؛ گفتم داري غيرعادي رفتار مي كني. چرا هرچي من مي گم يه چيز ديگه متوجه مي شي؟
مادر: آهان، بعد تو كه همه شبو تو سينمايي، چند بار تو يه شب يه فيلمو مي بيني، همه فكر و ذكرتم مزخرفايي كه تو فيلماس، مجله هاشم جمع مي كني، هر شبم تا سه صبح تو جات وول مي خوري، شبام تو خواب مث ديوونه ها با خودت حرف مي زني، روزي سه پاكتم سيگار مي كشي، تو اين سه ساله م يه ترفيع نتونستي از اون انبار كوفتي بگيري، عادي هستي... اون وقت من كه ماتيك مي فروشم غير عادي ام.
مادر دوباره شماره مي گيرد. احسان كه كنترلش را از دست داده با عصبانيت گوشي را از دست مادر بيرون مي آورد و روي تلفن مي گذارد.
احسان: دارم باهات حرف مي زنم.
مادر: چرا اين طوري مي كني تو؟
احسان: ببين، من عاشق اينم كه يكي منو از اون انبار پيزوري اخراج كنه. فكر كردي خيلي عاشق كارمم؟ دوس دارم يه نفر تو خواب با يه ديلم مغزمو داغون كنه كه صبح دوباره برنگردم تو اون زيرزمين ليست ورود و خروج كالا بنويسم. براي اين ماهي سيصد تومن كوفتي بايد از هر چي آرزوشو دارم بگذرم. من دوس دارم بنويسم. مي دونم كه مي تونم، اما زندگي شماها... زندگي مون نمي ذاره تكون بخورم. دارم خفه مي شم.
بلند مي شود و به سمت در مي رود.
مادر: كجا داري مي ري؟
احسان: سينما.
مادر: داري دروغ مي گي.
احسان: آره؛ دارم دروغ مي گم، دارم مي رم شيره كش خونه، معتاد شده ام، دارم مي رم بعد از اين كه مواد كشيدم جرم و جنايت كنم. آدم بكشم، هميشه لاي مجله فيلمام يه مسلسل قايم مي كنم باهاش شبا آدم مي كشم، بعد دم صبح دوباره مي رم شيره كش خونه. كلي تو اين مدته آدم كشتم؛ واسه اين كه منو نشناسن سبيل مصنوعي مي ذارم، بعد مي رم آدم مي كشم. كوش اين سبيل مصنوعي؟ تو جيبم بودا؛ كوش؟ به خاطر همينه كه شبا هذيون مي گم؛ چون دسته هاي مافيايي دنبالَمَن؛ سران پنج تا خونواده دنبالمن. دارن نقشه مي كشن اين خونه رو با ديناميت بتركونن. يكي از همين شبا هر سه تامون تيكه تيكه مي شيم و مي ريم هوا. عوضش وقتي مرديم توام برا اين كه حوصله مون سر نره از خواستگارات تعريف كن؛ از اين كه هركدومشون برا زناشون ارث چي گذاشتن... يه چيزي بهت بگم مامان؛ بميري بهتر از اينه كه خل باشي ولي فكر كني سالمي.
احسان بغض كرده، كاپشنش را برمي دارد بيرون مي رود. يلدا در دستشويي كاملاً ساكت است. مادر بغضش را كنترل مي كند و سعي مي كند در صورتش نشاني از گريه نباشد. نفس عميقي مي كشد. دستي به صورتش مي كشد. دوباره شماره اي ميگرد و با خوشحالي تصنعي با زني سلام و عليك مي كند و بحث را به رژ لب هاي جديد شركت مي كشاند.
منبع: نشريه فيلم نگار، شماره 106.
