شير ما، شير آنها

حقايقي در باره شير ايراني و تفاوت هاي آن با هم گونه افريقايي اش
 

شير ايراني در هند زندگي مي کند. نه اينکه از ايران به اين کشور رفته باشد ، بلکه نسلش در وطني که نام علمي اش از آن مي آمده از بين رفته. شير ايراني که زماني از شمال يونان تا هند زندگي مي کرد، حالا فقط در گوشه اي از هند آن هم به تعدادي محدود ديده مي شود. پارک ملي «گير» در ايالت «گاجرات» هند منطقه اي محصور براي زندگي آنهاست. تا براي خود خانواده اي تشکيل دهند. ورود به اين منطقه مستلزم کسب مجوزهاي زيست محيطي از وزارت محيط زيست هندوستان است وسال هاست که کل منطقه شکار ممنوع اعلام شده است. درست است که ما قدر شيرهاي ايراني را ندانستيم اما هندي ها نه تنها قدرش را مي دانند که نبود اين جانوار را بهانه کرده و پيشنهاد تغيير نام آن را به شير آسيايي يا هندي داده اند.
اندازه وزن: بزرگ ترين شير ايراني ديده شده از نوک بيني تا انتهاي دم 2 متر و 70 سانتي متر بوده. درحالي که رکورد بزرگ ترين شير افريقايي 3 متر و 60 سانتي متر ثبت شده است؛ يعني چيزي نزديک به يک متر بزرگ تر از شير ايراني. با مقايسه وزن آنها بيشتر به بزرگي شير آفريقايي پي مي بريم؛ وزن شير ايراني بين 155 تا 190 کيلوگرم و وزن شير آفريقايي بين 150 تا 225 کيلوگرم است، اما شيرهاي آفريقايي معمولا حدود 185 کيلو ديده شده اند؛ يعني نزديک به آخرين حد وزن در شيرهاي ايراني
شير ايراني و شير افريقايي 100 هزار سال پيش جدا شده اند وحالا هر کدام در يک گوشه جهان ودور از هم تفاوت هايي با هم دارند. اولين تفاوت ، بين جثه وبال هاي آنهاست، شير ايراني نسبت به شير آفريقايي نه تنها جثه نسبتا کوچک تري دارد که يال هاي جنس نر آن هم کوتاه تر است. تفاوت ديگر، چين خوردگي پوست در سراسر طول شکم شير ايراني است که در شير آفريقايي وجود ندارد. يال شير ايراني تيره تر از آفريقايي است. ماهيچه هاي بزرگ تر وبازوهاي کلفت تري دارد وموي دم او از آفريقايي بلند تر است. شيرهاي ايراني نسبت به هم نژادهاي آفريقايي خود خانواده کوچک تري دارند که از يک نر ودو تا پنج ماده تشکيل مي شود. در بين گله هاي شيرهاي آفريقايي ها خيلي با خانواده خود نيستند و فقط زماني به گله مي روند که وقت توليد مثل باشد يا بخواهند شکار بزرگي بگيرند. بزرگ ترين شکار شير ايراني گوزن چيتال با 60 کيلوگرم وزن است. درحالي که ديده شده شيرهاي آفريقايي حتي بوفالوهاي يک هزار کيلوگرمي را هم شکار مي کنند؛ البته اين شکار به صورت دسته جمعي و با تکنيک هاي پيچيده اي انجام مي شود. براي همين است که خانواده براي شير آفريقايي بسيار مهم است.
- پنجه: در ظاهر پنجه دست يک انسان و پنجه يک شير هم اندازه به نظر مي رسند اما شيرها به نوعي روي نوک دستان خود حرکت مي کنند والبته همين هم در برابر دست انسان بسيار پهن تر است.
- ميزان خطر: شير ايراني در بالاترين حد خطر قرار دارد. شيرهاي ايراني در منطقه اي محدود و به تعداد بسيار محدودي وجود دارند.
- آفريقا: اين نقشه ميزان پراکندگي شير ايراني را نسبت به شير افريقايي نشان مي دهد. محل زندگي شير ايراني در هند آن قدر نسبت به زير گونه آفريقايي کوچک است که مجبور شديم آن نقطه کوچک را با دايره مشخص کنيم.
- هند : پارک ملي گير، اقامتگاه فعلي شير ايران، در شمال شرقي کشور هند، منطقه اي منحصر به فرد به لحاظ طبيعي است. اين منطقه با پوشش گياهي مناسب و اعتقاد مردمانش به عدم آزار جانوران، باعث حفظ نسل شير ايراني شده است.
- ايران : زماني شيرايراني پراکندگي وسيعي در مناطق جنوب و جنوب غربي ايران داشت؛ از جنگل هاي اطراف رودخانه کرخه، دز، کازورن به طرف مسجد سليمان، رامهرمز، بوشهر، کازرون تا دشت ارژن واقع در غرب شيراز

توضيح عکس:

کشور هند
 

با وسعتي بزرگ، پوشش گياهي تقريبا مناسبي دارد. همين طور که در نقشه مي ببينيد ، دور تا دور و وسط اين کشور پوشيده ازمناطق طبيعي است . محلي که مشخص کرده ايم. منطقه گير در گاجرات است. مي بينيد که پوشش گياهي آنجا بسيار متمرکز و وسيع است وهمين باعث شده تا جانواران زندگي بهتري داشته باشند.

پارک ملي گير
 

مساحت پارک ملي گير حدود 1500 کيلومتر مربع است. منطقه اي به شدت تحت حفاظت که حدود 350 شير ايراني در آن زندگي مي کنند. زماني وسعت اين منطقه بسيار بيشتر از امروز بوده اما حالا وجود همين منطقه هم براي حفظ شيرهاي ايراني غنيمت است.
برگرفته از مجله سرزمين من شماره 26 پياپي ؛ شماره جديد 6