راهي طولاني تا تسخير فضا
نويسنده: ديويد شيگا
مترجم: سيد حسين علوي لنگرودي
مترجم: سيد حسين علوي لنگرودي
ناسا در حال حاضر با چالش هاي جدي و متوقف كننده اي روبه روست: از يك سو وقوع بحران مالي در جهان از ميزان بودجه تحقيقات فضايي كاسته است و از سويي ديگر، شاتل هاي فضايي در آستانه بازنشستگي قرار دارند.
در روزگاري كه بسياري از كشورهاي جهان و بيش از همه آمريكا را بحران شديد مالي فراگرفته و دولت ها را به كاستن از هزينه هاي غيرضروري واداشته است، سياست گذاران و تصميم سازان آمريكايي بر سر دو راهي قرار گرفته اند: از يك سو، بروز مشكلات مالي و اعتباري موجب شده تا كاستن از هزينه ها و بودجه عظيم اختصاص يافته و به تحقيقات و كاوش هاي فضايي ناسا به يك اولويت گريز ناپذير و اصلي در سال هاي آينده بدل شود و از سويي ديگر، هرگونه اهمال و تعلل در اين زمينه موجب پيشي گرفتن رقباي قدرتمندي چون چين، هند و روسيه براي حضور در فضا خواهد شد.
پيشرفت سريع و خيره كننده كشورهايي چون چين و هند در سال هاي اخير در عرصه فضانوردي و دستيابي اين دو كشور به فناوري ساخت و پرتاب ماهواره هاي ارتباطي، نظامي و جاسوسي به فضا، عرصه را بيش از پيش براي آمريكايي ها تنگ تر و رقابت بين المللي در اين حوزه را شديدتر و حساس تر كرده است. علاوه بر اين، بايد دانست كه چالش اصلي فراروي ناسا در كوتاه مدت، بازنشستگي قريب الوقوع شاتل هاي فضايي تا سال 2010 است كه سازمان فضايي آمريكا را با مشكلي عظيم در رساندن فضانوردان خود به فضا به ويژه به ايستگاه فضايي بين المللي روبه رو ساخته است. صرف نظر كردن از انجام ماموريت هاي سرنشين دار به فضا نيز در زماني كه برنامه بازگشت انسان به ماه و گام نهادن فضانوردان بر سطح مريخ با جديت در حال پيگيري است، غير معقول و توجيه ناپذير بوده و به وجهه ناسا در جهان خدشه وارد مي كند.
مسئله بازنشستگي و عدم كارآيي فقط مخصوص شاتل هاي فضايي نيست، بلكه شامل ماهواره هاي موجود در مدار زمين كه عمدتاً متعلق به آمريكا هستند نيز مي شود: تا سال 2010 بيش از يك سوم ماهواره هاي هواشناسي آمريكا(حدود 40 ماهواره) به پايان عمر مفيدشان مي رسند و بايستي جاي خود را به ماهواره هاي جديدتر و پيشرفته تري بدهند كه قادر به انجام كارهاي ديگري چون اندازه گيري حجم دي اكسيد كربن و گازهاي گلخانه اي در جو زمين باشند.
تهديد جنگ هاي ستاره اي
مشكلات مالي و بازنشستگي شاتل ها و ماهواره ها، تنها چالش هاي نگران كننده و مهم دولت آمريكا و سازمان فضايي اين كشور نيستند؛ بلكه خطر آغاز عصر جنگ هاي ستاره اي و رقابت خشونت بار در فضا نيز ناسا را تهديد مي كند. تهديد اصلي در اين ميان نه از جانب رقيب قديمي آمريكا يعني روسيه(شوروي سابق)، بلكه از جانب قدرت نوظهوري به نام چين سرچشمه مي گيرد. آزمايش موفقيت آميز انهدام يك ماهواره از كار افتاده به وسيله شليك موشك هاي "زمين به فضا"، به جهانيان ثابت كرد كه چين به فناوري فوق پيشرفته هدف قرار دادن ماهواره ها از زمين دست يافته است و اين يعني مورد تهديد قرار گرفتن تمامي تأسيسات و تجهيزات آمريكا در فضا.
اگرچه آمريكايي ها خيلي زود به آزمايش ضد ماهواره اي چين پاسخ دادند و يكي از ماهواره هاي فرسوده خود را با موشك منهدم كردند، اما همه دانستند كه آمريكا حاكم بلا منازع و انحصاري فضا نيست و هر لحظه امكان وقوع جنگ هاي ستاره اي در فضا وجود دارد. اوضاع زماني پيچيده تر شد كه دولت بوش از پذيرش پيشنهاد مذاكره چيني ها براي انعقاد پيمان عدم استفاده از سلاح هاي ضد ماهواره اي و "جنگ افزارهاي فضايي" خودداري كرد و اين اقدام غير قابل توجيه بر ابهام ها و ترديدها در مورد تهديدهاي فضايي افزود.
ناسا و آينده اي مبهم
پس از وقوع فاجعه انفجار شاتل كلمبيا و كشته شدن سرنشينان اين فضاپيما، رئيس جمهور وقت آمريكا، بوش به ناسا دستور داد تا سال 2010 شاتل هاي فضايي را بازنشسته و از وسيله اي ايمن تر براي رساندن فضانوردان به فضا استفاده كند، و تا آنجا كه ممكن است بدون كمك خارجي اين كار را انجام دهد. با اين همه، به دليل بروز مشكلات فني و بودجه اي فراوان، جانشين هاي شاتل يعني سفينه "اوريون" و راكت پيشرانه "آريس 1"، تا پيش از سال 2015 آماده پرواز نخواهند شد. سرمايه گذاري بخش خصوصي آمريكا نيز در اين زمينه تا قبل از سال 2020 به ثمر نخواهد نشست. بنابراين ناسا چاره اي نخواهد داشت مگر متوسل شدن به تنها گزينه موجود يعني استفاده از سفينه هاي روسي سايوز و اجاره كردن چند صندلي در هر پرواز براي انتقال فضانوردان آمريكايي به مدار زمين و ايستگاه فضايي بين المللي.
طرح كمك گرفتن از روس ها براي رفتن به فضا بايستي به تصويب كنگره آمريكا برسد، كه در حال حاضر با مخالفت هاي گسترده اي در كنگره روبه رو شده است و بدتر از همه اين كه مناقشه روسيه و گرجستان در سال 2008 نيز موجب وخامت و تيرگي روابط آمريكا و روسيه شده و آينده همكاري هاي فضايي بين دو كشور را در هاله اي از ابهام فرو برده است. در نتيجه بروز چنين مشكلاتي است كه برخي از مقامات آمريكايي خواستار تمديد ماموريت و فعاليت شاتل هاي فضايي تا سال 2015 (زمان آمده شدن جانشين هاي شاتل) شده اند كه البته بسيار پرخطر و فاجعه بار مي تواند باشد و كابوس تكرار حادثه انفجار كلمبيا را در ذهن ها پديد مي آورد.
علاوه بر اين، وجود يك سري ترديدها در مورد كارآيي راكت پيشرانه آريس 1 كه قرار است سفينه اوريون را در آينده به فضا ببرد، موجب شده تا برخي از كارشناسان از تعويق آماده شدن نسل جديد سفينه هاي فضايي آمريكا حتي تا سال 2020 سخن بگويند.
به هر حال، لزوم انجام ماموريت هاي سرنشين دار فضايي و تحقيق اهداف ارزشمندي چون بازگشت انسان به سطح ماه و پاي گذاشتن بر روي مريخ، باعث مي شود تا سياست گذاران و تصميم گيرندگان دولت جديد آمريكا و سازمان فضايي اين كشور دست به اقدامي جدي و چاره ساز براي عقب نماندن از رقابت هاي حساس و نزديك فضايي بزنند و از وضعيت مبهم كنوني خارج شوند.
منبع: نشريه دانشمند شماره 549
در روزگاري كه بسياري از كشورهاي جهان و بيش از همه آمريكا را بحران شديد مالي فراگرفته و دولت ها را به كاستن از هزينه هاي غيرضروري واداشته است، سياست گذاران و تصميم سازان آمريكايي بر سر دو راهي قرار گرفته اند: از يك سو، بروز مشكلات مالي و اعتباري موجب شده تا كاستن از هزينه ها و بودجه عظيم اختصاص يافته و به تحقيقات و كاوش هاي فضايي ناسا به يك اولويت گريز ناپذير و اصلي در سال هاي آينده بدل شود و از سويي ديگر، هرگونه اهمال و تعلل در اين زمينه موجب پيشي گرفتن رقباي قدرتمندي چون چين، هند و روسيه براي حضور در فضا خواهد شد.
پيشرفت سريع و خيره كننده كشورهايي چون چين و هند در سال هاي اخير در عرصه فضانوردي و دستيابي اين دو كشور به فناوري ساخت و پرتاب ماهواره هاي ارتباطي، نظامي و جاسوسي به فضا، عرصه را بيش از پيش براي آمريكايي ها تنگ تر و رقابت بين المللي در اين حوزه را شديدتر و حساس تر كرده است. علاوه بر اين، بايد دانست كه چالش اصلي فراروي ناسا در كوتاه مدت، بازنشستگي قريب الوقوع شاتل هاي فضايي تا سال 2010 است كه سازمان فضايي آمريكا را با مشكلي عظيم در رساندن فضانوردان خود به فضا به ويژه به ايستگاه فضايي بين المللي روبه رو ساخته است. صرف نظر كردن از انجام ماموريت هاي سرنشين دار به فضا نيز در زماني كه برنامه بازگشت انسان به ماه و گام نهادن فضانوردان بر سطح مريخ با جديت در حال پيگيري است، غير معقول و توجيه ناپذير بوده و به وجهه ناسا در جهان خدشه وارد مي كند.
مسئله بازنشستگي و عدم كارآيي فقط مخصوص شاتل هاي فضايي نيست، بلكه شامل ماهواره هاي موجود در مدار زمين كه عمدتاً متعلق به آمريكا هستند نيز مي شود: تا سال 2010 بيش از يك سوم ماهواره هاي هواشناسي آمريكا(حدود 40 ماهواره) به پايان عمر مفيدشان مي رسند و بايستي جاي خود را به ماهواره هاي جديدتر و پيشرفته تري بدهند كه قادر به انجام كارهاي ديگري چون اندازه گيري حجم دي اكسيد كربن و گازهاي گلخانه اي در جو زمين باشند.
تهديد جنگ هاي ستاره اي
مشكلات مالي و بازنشستگي شاتل ها و ماهواره ها، تنها چالش هاي نگران كننده و مهم دولت آمريكا و سازمان فضايي اين كشور نيستند؛ بلكه خطر آغاز عصر جنگ هاي ستاره اي و رقابت خشونت بار در فضا نيز ناسا را تهديد مي كند. تهديد اصلي در اين ميان نه از جانب رقيب قديمي آمريكا يعني روسيه(شوروي سابق)، بلكه از جانب قدرت نوظهوري به نام چين سرچشمه مي گيرد. آزمايش موفقيت آميز انهدام يك ماهواره از كار افتاده به وسيله شليك موشك هاي "زمين به فضا"، به جهانيان ثابت كرد كه چين به فناوري فوق پيشرفته هدف قرار دادن ماهواره ها از زمين دست يافته است و اين يعني مورد تهديد قرار گرفتن تمامي تأسيسات و تجهيزات آمريكا در فضا.
اگرچه آمريكايي ها خيلي زود به آزمايش ضد ماهواره اي چين پاسخ دادند و يكي از ماهواره هاي فرسوده خود را با موشك منهدم كردند، اما همه دانستند كه آمريكا حاكم بلا منازع و انحصاري فضا نيست و هر لحظه امكان وقوع جنگ هاي ستاره اي در فضا وجود دارد. اوضاع زماني پيچيده تر شد كه دولت بوش از پذيرش پيشنهاد مذاكره چيني ها براي انعقاد پيمان عدم استفاده از سلاح هاي ضد ماهواره اي و "جنگ افزارهاي فضايي" خودداري كرد و اين اقدام غير قابل توجيه بر ابهام ها و ترديدها در مورد تهديدهاي فضايي افزود.
ناسا و آينده اي مبهم
پس از وقوع فاجعه انفجار شاتل كلمبيا و كشته شدن سرنشينان اين فضاپيما، رئيس جمهور وقت آمريكا، بوش به ناسا دستور داد تا سال 2010 شاتل هاي فضايي را بازنشسته و از وسيله اي ايمن تر براي رساندن فضانوردان به فضا استفاده كند، و تا آنجا كه ممكن است بدون كمك خارجي اين كار را انجام دهد. با اين همه، به دليل بروز مشكلات فني و بودجه اي فراوان، جانشين هاي شاتل يعني سفينه "اوريون" و راكت پيشرانه "آريس 1"، تا پيش از سال 2015 آماده پرواز نخواهند شد. سرمايه گذاري بخش خصوصي آمريكا نيز در اين زمينه تا قبل از سال 2020 به ثمر نخواهد نشست. بنابراين ناسا چاره اي نخواهد داشت مگر متوسل شدن به تنها گزينه موجود يعني استفاده از سفينه هاي روسي سايوز و اجاره كردن چند صندلي در هر پرواز براي انتقال فضانوردان آمريكايي به مدار زمين و ايستگاه فضايي بين المللي.
طرح كمك گرفتن از روس ها براي رفتن به فضا بايستي به تصويب كنگره آمريكا برسد، كه در حال حاضر با مخالفت هاي گسترده اي در كنگره روبه رو شده است و بدتر از همه اين كه مناقشه روسيه و گرجستان در سال 2008 نيز موجب وخامت و تيرگي روابط آمريكا و روسيه شده و آينده همكاري هاي فضايي بين دو كشور را در هاله اي از ابهام فرو برده است. در نتيجه بروز چنين مشكلاتي است كه برخي از مقامات آمريكايي خواستار تمديد ماموريت و فعاليت شاتل هاي فضايي تا سال 2015 (زمان آمده شدن جانشين هاي شاتل) شده اند كه البته بسيار پرخطر و فاجعه بار مي تواند باشد و كابوس تكرار حادثه انفجار كلمبيا را در ذهن ها پديد مي آورد.
علاوه بر اين، وجود يك سري ترديدها در مورد كارآيي راكت پيشرانه آريس 1 كه قرار است سفينه اوريون را در آينده به فضا ببرد، موجب شده تا برخي از كارشناسان از تعويق آماده شدن نسل جديد سفينه هاي فضايي آمريكا حتي تا سال 2020 سخن بگويند.
به هر حال، لزوم انجام ماموريت هاي سرنشين دار فضايي و تحقيق اهداف ارزشمندي چون بازگشت انسان به سطح ماه و پاي گذاشتن بر روي مريخ، باعث مي شود تا سياست گذاران و تصميم گيرندگان دولت جديد آمريكا و سازمان فضايي اين كشور دست به اقدامي جدي و چاره ساز براي عقب نماندن از رقابت هاي حساس و نزديك فضايي بزنند و از وضعيت مبهم كنوني خارج شوند.
منبع: نشريه دانشمند شماره 549
/ج
