تبلیغ؛ رکنی مؤثر در دیپلماسی عمومی
نویسنده: دکتر اردشیر سنایی
نقش منابع و ابزارهای قدرت نرم در تامین اهداف و منابع ملی
پیچیدگی های جهان امروز منجر به دشواری تعریف و تعیین منابع ملی و روش های دستیابی به آن شده است. به نحوی که دولت ها و دیگر حاکمان سیاسی، تعیین کننده منابع و خیر عمومی نیستند. نقش مردم یا ابکار عمومی در تعیین و تبیین ابعاد منابع ملی غیر قابل انکار شده است. امروز نفوذ در افکار عمومی یکی از روش های دستابی به اهداف، توسط کشورهاست. با این وصف، پیشبرد سیاست خارجی در جهان معاصر، بیش از پیش به میزان انگاره سازی ها و تصویر سازی ها وابسته شده و سیاست خارجی و تأمین اهداف و منابع ملی تا حدود زیادی به میزان داشتن منابع و ابزارهای قدرت نرم بستگی دارد. در چنین شرایطی دیپلماسی عمومی یک نقش اصولی و مبنایی در تأمین اهداف و منابع ملی پیدا کرده است. در دیپلماسی عمومی، هدف اصلی، برقراری ارتباط با مردم و سازمان های غیر دولتی از طریق فرآیندهای میان فرهنگی و به منظور ارائه تصویر مثبت از کشور است. با توجه به این موضوع، سوالی که می توان مطرح کرد، آن است که ظرفیت های دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران کدامند و عملکرد ایران در استفاده از این ظرفیت ها چگونه بوده؟
ایده و جوهره اصلی دیپلماسی عمومی «تأثیر گذاری» بر افکار عمومی جهان از طریق کنترل ایده ها، باورها و هنجارها و در نهایت شکل دهی ایستارها و رفتارها در راستای اهداف مورد نظر از طرق مختلف و با کمک ابزارهای فرهنگی و اطلاعاتی است. ابعاد دیپلماسی عمومی نیز به سه بعد رسانه ای و اطلاعاتی، هنری و ورزشی و فرهنگی و علمی تقسیم می شود. دیپلماسی عمومی دارای چهار خاستگاه مهم فرهنگ، نظریه قدرت نرم (از نظر جوزف نای، قدرت نرم توان یک کشور برای دستیابی به اهدافش از طریق جذابیت و نه اجبار یا تنبیه است ) ابزار سیاست خارجی، روش عملیات روانی است. جمهوری اسلامی ایران برای بهره مندی از دیپلماسی عمومی از ظرفیت هایی برخوردار است. این ظرفیت ها عبارتند از:
- ظرفیت های فرهنگی ( مانند زبان فارسی و میراث فرهنگی و باستانی )؛
-ظرفیت های ایدئولوژیکی؛ جمهوری اسلامی ایران با توجه به اینکه حکومت خود ر ا بر مبنای ایدئولوژی سیاسی اسلام تشکیل داده، کارآمدی آن در جهان کنونی به ویژه در جهان اسلام، جاذبه های بی نظیری را ایجاد کرده است. در واقع یکی از مؤلفه های تولید کننده یا تقویت کننده قدرت نرم یک کشور، جذابیت ارزش ها و مطلوبیت های سیاسی و ماهیت ایدئولوژیک یک کشور است. این مهم می تواند در ارائه تصویری مثبت و مطلوب از یک کشور در سطح افکار عمومی جهان مؤثر واقع شود. به طور کلی، ایده آل های سیاسی و فرهنگی یک کشور می تواند دیگران را نسبت به آن جذب یا از آن دفع کند. برای نمونه ارزش های لیبرالی مطلوب و ایده آل غرب یا ارزش های سیاسی اسلامی مطلوب در کشورهای اسلامی می تواند برای دیگر واحد های سیاسی، ایجاد جاذبه یا دافعه کند.
-مرجعیت و مراکز علوم دینی؛ یکی دیگر از ظرفیت های بکر و فوق العاده تأثیرگذار در جهان اسلام، مساله مرجعیت و مراکز دینی در ایران است. این مساله در جذب مسلمانان به ایران برای فراگیری علوم دینی، بسیار حائز اهمیت است. هر قدر این مساله توسعه و تعمیق پیدا کند، عمق استراتژیک ایران در جغرافیای اندیشه ورزی در جهان اسلام، افزایش خواهد یافت.
-فرصت ها و امکانات گردشگری ایران
-ظرفیت های ژئوپلتیکی (موقعیت جغرافیایی ویژه ایران، میان خلیج فارس و دریای خزر باعث شده که ایران از ظرفیت لازم برای مرتبط ساختن عمق ژئوپلتیک شمالی به عمق ژئوپلتیک جنوبی خود برخوردار باشد). در طول 33 سال گذشته، ابعاد مختلف دیپلماسی عمومی قابل مشاهده بوده است؛ از جمله بعد رسانه ای و اطلاعاتی: رسانه در دنیای امروز نقش به سزایی در شکل دهی افکار عمومی، جهت تأمین منافع ملی کشورها ایفا می کند. اهمیت روز افزون رسانه ها در ساز و کار و تحولات اجتماعی – سیاسی از ماهیت این ابزار ناشی می شود زیرا اطلاعات در جهان معاصر از منابع قدرت قلمداد می شود. امروزه نقش اطلاعات در ساز و کارهای تصمیم گیری، از اهمیت بالایی برخوردار است و همین نقطه تلاقی «رسانه» و «قدرت» را شکل می دهد. شاخص های بعد رسانه ای و اطلاعاتی ایران عبارتند از :
1- صدا و سیما. شبکه های رادیویی و تلویزیونی، یکی از ابزار های مؤثر تأثیرگذار بر افکار عمومی ملت ها به شمار می روند. دولت ها در دیپلماسی عمومی، برای تأثیرگذاری بر مردم کشورهای دیگر از شبکه ای می توانند استفاده کنند که اولا دارای بعد جهانی باشد و ثانیا منابع ملی کشور خود را مدنظر قرار دهد. با این وصف، دیپلماسی عمومی قدرتمند در صحنه جهانی، نیازمند رسانه قدرتمندی است که تنها پیشبرد منابع ملی با کردکرد حرفه ای اندیشیده و دارای بعد جهانی باشند در این زمینه، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیاز به فعالیت بیشتری دارد تا بتواند هم پای دیگر شبکه های تلویزیونی جهانی، تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
2-مطبوعات. یکی از پدیده های ارتباطی گسترده در عصر ارتباطات، مطبوعات هستند. مطبوعات به دلیل کارکردها و تأثیرگذاری های فراوانی که در حوزه های مختلف فرهنگ اخلاق و سیاست دارند، از جایگاه رفیعی در میان وسایل ارتباطی برخوردارند. در سال های اخیر، زمینه رشد کمی و کیفی رسانه ها، خصوصا مطبوعات در کشور فراهم شده است. در حقیقت، مطبوعات ایران با بر عهده گرفتن کارکردهای حزبی به کانون برخورد نیروهای سیاسی – اجتماعی نیز مبدل شده اند و تا حد زیادی همچون ابزاری سیاسی به کار رفته اند.
3-ماهواره. در سال های اخیر جامعه ما نیز در جریان امواج ماهواره ها قرار گرفته و به تدریج عصر تلویزیون جهانی را تجربه می کند. در این میان، توجه به نقش اساسی و تعیین کننده برنامه های تلویزیون جهانی که از آن سوی مرزها به سوی ما می آیند، قابل تأمل و تدقیق است. ایران دارای شبکه های ماهواره ای متعددی است که به زبان های گوناگون برنامه پخش می کنند. از این ابزار به خوبی می توان در جهت تأمین منابع ملی کشور بهره برد.
4-اینترنت. «پویایی» و «آزادی عمل » دو ویژگی برتر این ابر رسانه نسبت به رسانه های پیشین است. در روزگار کنونی، اینترنت نسبت به دیگر وسایل ارتباط جمعی از برتری هایی ویژه برخوردار است که بیشتر از عمق و دامنه نفوذ بر افکار عمومی سرچشمه می گیرد.
اینترنت مرز نمی شناسد و به راحتی می تواند مرزها را پشت سر گذاشته و به درون کشورها نفوذ کند. این وسیله هم می تواند وسیله ای برای نزدیکی ملت ها و عاملی برای مبادله برنامه های فرهنگی و هم وسیله ای برای تهاجم و تخریب افکار ملت های دیگر باشد. در این راستا، ایجاد پایگاه های اطلاعاتی قوی و معتبر می تواند در ارائه چهره ای مطلوب از ایران مثمر ثمر باشد.
با توجه به اهمیت و کارکرد شبکه های ماهواره ای و اینترنت در شکل دهی افکار عمومی در داخل و خارج از کشور و نظر به دستاوردها و آسیب های ما در این بخش، ضروری است که جمهوری اسلامی ایران برنامه ای منسجم و مطلوب در این حوزه داشته باشد تا بتواند از ظرفیت های موجود در جهت تحقق منافع ملی و دستیابی به اهداف ملی استفاده کند؛ چرا که ماهواره و اینترنت همچون شمشیر دو لبه ای است که اگر به صورت دقیق به آن توجه نشود، مضرات استفاده از آن بیش از منافع احتمالی آن خواهد بود. مهم ترین حوزه هایی که چهره ایران از آن تأثیر می پذیرد، مطالبی است همچون حقوق بشر، سیاست خارجی، تسلیحات کشتار جمعی، تروریسم و... که ابزار های فوق می توانند با ارائه صحیح مطالب، موجب ارتقای چهره مثبت فرهنگ، ملت و کشور ایران شوند.
بعد فرهنگی و علمی
فرهنگ، همیشه یکی از متغیرهای اصلی سیاست خارجی و روابط بین الملل بوده است. امروزه نه تنها بیشتر کشورها سعی در تدوین این سیاست فرهنگی داشته و تشکیلاتی مانند وابستگی یا رایزنی فرهنگی را تعبیه می کنند بلکه عوامل مذهبی و فرهنگی در جهت گیری کل سیاست خارجی آنها نیز سهم به سزایی دارد. بعد فرهنگی و علمی جمهوری اسلامی ایران در مواردی چون زبان و دبیات فارسی، مبادله استاد و دانشجو و تروریسم قابل ملاحظه است. در این میان مراکز فرهنگی در خارج از کشور از اهمیت به سزایی برخوردار هستند. ارائه تصویر درست از انقلاب و نظام جمهوری اسلامی برای مردم دنیا و همچنین مسوولان کشورها، یکی از وظایف مهم و کارهای بزرگ سفیران فرهنگی است. لازمه این امر نشان دادن تمایز بین اسلام غیر ناب با اسلام واقعی و ناب است تا این دو آمیخته نشوند و برای جهانیان قابل تفکیک باشند.
با توجه به ظرفیت های بالای دیپلماسی عمومی در ایران و اقدام های صورت گرفته توسط نهادها و مسوولان، به نظر می رسد که اولا جمهوری اسلامی به لزوم برنامه ریزی مدون و کارا در زمینه بهره گیری از این ظرفیت ها کمتر توجه کرده و ثانیا دستگاه دیپلماسی کشور، اهتمام لازم را برای استفاده و بهره گیری از این ظرفیت ها به کار نبسته است. در این راستا ضعف های دیپلماسی عمومی ایران از جمله تلقی عام از دیپلماسی عمومی، فقدان استراتژی مشخص و ضعف سازماندهی باید برطرف شوند. پس از آن، تقویت به کارگیری مناسب و کارآمد دیپلماسی عمومی، ایجاد نهادهای مردم نهاد با فلسفه و اهداف دیپلماسی عمومی و برقراری ارتباط آنها با نهادهای اصلی دیپلماسی عمومی، گسترش نقش وزارت امور خارجه در هدایت دیپلماسی عمومی کشور، به کارگیری دیپلماسی آگاه و آشنا در این زمینه و... در ارتقای جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی ایران نقش تعیین کننده ای ایفا خواهد کرد.
منبع:همشهری دیپلماتیک شماره 59
پیچیدگی های جهان امروز منجر به دشواری تعریف و تعیین منابع ملی و روش های دستیابی به آن شده است. به نحوی که دولت ها و دیگر حاکمان سیاسی، تعیین کننده منابع و خیر عمومی نیستند. نقش مردم یا ابکار عمومی در تعیین و تبیین ابعاد منابع ملی غیر قابل انکار شده است. امروز نفوذ در افکار عمومی یکی از روش های دستابی به اهداف، توسط کشورهاست. با این وصف، پیشبرد سیاست خارجی در جهان معاصر، بیش از پیش به میزان انگاره سازی ها و تصویر سازی ها وابسته شده و سیاست خارجی و تأمین اهداف و منابع ملی تا حدود زیادی به میزان داشتن منابع و ابزارهای قدرت نرم بستگی دارد. در چنین شرایطی دیپلماسی عمومی یک نقش اصولی و مبنایی در تأمین اهداف و منابع ملی پیدا کرده است. در دیپلماسی عمومی، هدف اصلی، برقراری ارتباط با مردم و سازمان های غیر دولتی از طریق فرآیندهای میان فرهنگی و به منظور ارائه تصویر مثبت از کشور است. با توجه به این موضوع، سوالی که می توان مطرح کرد، آن است که ظرفیت های دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران کدامند و عملکرد ایران در استفاده از این ظرفیت ها چگونه بوده؟
ایده و جوهره اصلی دیپلماسی عمومی «تأثیر گذاری» بر افکار عمومی جهان از طریق کنترل ایده ها، باورها و هنجارها و در نهایت شکل دهی ایستارها و رفتارها در راستای اهداف مورد نظر از طرق مختلف و با کمک ابزارهای فرهنگی و اطلاعاتی است. ابعاد دیپلماسی عمومی نیز به سه بعد رسانه ای و اطلاعاتی، هنری و ورزشی و فرهنگی و علمی تقسیم می شود. دیپلماسی عمومی دارای چهار خاستگاه مهم فرهنگ، نظریه قدرت نرم (از نظر جوزف نای، قدرت نرم توان یک کشور برای دستیابی به اهدافش از طریق جذابیت و نه اجبار یا تنبیه است ) ابزار سیاست خارجی، روش عملیات روانی است. جمهوری اسلامی ایران برای بهره مندی از دیپلماسی عمومی از ظرفیت هایی برخوردار است. این ظرفیت ها عبارتند از:
- ظرفیت های فرهنگی ( مانند زبان فارسی و میراث فرهنگی و باستانی )؛
-ظرفیت های ایدئولوژیکی؛ جمهوری اسلامی ایران با توجه به اینکه حکومت خود ر ا بر مبنای ایدئولوژی سیاسی اسلام تشکیل داده، کارآمدی آن در جهان کنونی به ویژه در جهان اسلام، جاذبه های بی نظیری را ایجاد کرده است. در واقع یکی از مؤلفه های تولید کننده یا تقویت کننده قدرت نرم یک کشور، جذابیت ارزش ها و مطلوبیت های سیاسی و ماهیت ایدئولوژیک یک کشور است. این مهم می تواند در ارائه تصویری مثبت و مطلوب از یک کشور در سطح افکار عمومی جهان مؤثر واقع شود. به طور کلی، ایده آل های سیاسی و فرهنگی یک کشور می تواند دیگران را نسبت به آن جذب یا از آن دفع کند. برای نمونه ارزش های لیبرالی مطلوب و ایده آل غرب یا ارزش های سیاسی اسلامی مطلوب در کشورهای اسلامی می تواند برای دیگر واحد های سیاسی، ایجاد جاذبه یا دافعه کند.
-مرجعیت و مراکز علوم دینی؛ یکی دیگر از ظرفیت های بکر و فوق العاده تأثیرگذار در جهان اسلام، مساله مرجعیت و مراکز دینی در ایران است. این مساله در جذب مسلمانان به ایران برای فراگیری علوم دینی، بسیار حائز اهمیت است. هر قدر این مساله توسعه و تعمیق پیدا کند، عمق استراتژیک ایران در جغرافیای اندیشه ورزی در جهان اسلام، افزایش خواهد یافت.
-فرصت ها و امکانات گردشگری ایران
-ظرفیت های ژئوپلتیکی (موقعیت جغرافیایی ویژه ایران، میان خلیج فارس و دریای خزر باعث شده که ایران از ظرفیت لازم برای مرتبط ساختن عمق ژئوپلتیک شمالی به عمق ژئوپلتیک جنوبی خود برخوردار باشد). در طول 33 سال گذشته، ابعاد مختلف دیپلماسی عمومی قابل مشاهده بوده است؛ از جمله بعد رسانه ای و اطلاعاتی: رسانه در دنیای امروز نقش به سزایی در شکل دهی افکار عمومی، جهت تأمین منافع ملی کشورها ایفا می کند. اهمیت روز افزون رسانه ها در ساز و کار و تحولات اجتماعی – سیاسی از ماهیت این ابزار ناشی می شود زیرا اطلاعات در جهان معاصر از منابع قدرت قلمداد می شود. امروزه نقش اطلاعات در ساز و کارهای تصمیم گیری، از اهمیت بالایی برخوردار است و همین نقطه تلاقی «رسانه» و «قدرت» را شکل می دهد. شاخص های بعد رسانه ای و اطلاعاتی ایران عبارتند از :
1- صدا و سیما. شبکه های رادیویی و تلویزیونی، یکی از ابزار های مؤثر تأثیرگذار بر افکار عمومی ملت ها به شمار می روند. دولت ها در دیپلماسی عمومی، برای تأثیرگذاری بر مردم کشورهای دیگر از شبکه ای می توانند استفاده کنند که اولا دارای بعد جهانی باشد و ثانیا منابع ملی کشور خود را مدنظر قرار دهد. با این وصف، دیپلماسی عمومی قدرتمند در صحنه جهانی، نیازمند رسانه قدرتمندی است که تنها پیشبرد منابع ملی با کردکرد حرفه ای اندیشیده و دارای بعد جهانی باشند در این زمینه، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیاز به فعالیت بیشتری دارد تا بتواند هم پای دیگر شبکه های تلویزیونی جهانی، تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
صدا و سیما باید از جهتگیری های سیاسی به دور باشد ولی در عمل، صدا و سیما نیز همانند بیشتر رسانه های دیگر به شدت درگیر مسائل سیاسی داخلی و جناحی شده و به جای انعکاس رویدادها به صورت واقعی و آنچنان که هست، به ابزاری سیاسی تبدیل شده است. نتیجه این امر، بی اعتمادی مردم به صدا و سیماست.
رسانه های حرفه ای آنچنان با ظرافت و دقت به انتشار اخبار می پردازند که پیدا کردن رگه های القایی در میان آنها، حتی برای کارشناسان نیز بسیار مشکل است حال این سوال مطرح است که آیا ما با سرمایه گذاری در حوزه شبکه های برون مرزی، به نتایج مورد نظر در راستای ارتقای جایگاه ملت ایران در افکار عمومی دست پیدا کرده ایم؟ دیپلماسی عمومی قدرتمند در صحنه جهانی، نیازمند رسانه قدرتمندی است که تنها به پیشبرد منافع ملی با کارکرد حرفه ای اندیشیده و دارای بعد جهانی باشد.2-مطبوعات. یکی از پدیده های ارتباطی گسترده در عصر ارتباطات، مطبوعات هستند. مطبوعات به دلیل کارکردها و تأثیرگذاری های فراوانی که در حوزه های مختلف فرهنگ اخلاق و سیاست دارند، از جایگاه رفیعی در میان وسایل ارتباطی برخوردارند. در سال های اخیر، زمینه رشد کمی و کیفی رسانه ها، خصوصا مطبوعات در کشور فراهم شده است. در حقیقت، مطبوعات ایران با بر عهده گرفتن کارکردهای حزبی به کانون برخورد نیروهای سیاسی – اجتماعی نیز مبدل شده اند و تا حد زیادی همچون ابزاری سیاسی به کار رفته اند.
3-ماهواره. در سال های اخیر جامعه ما نیز در جریان امواج ماهواره ها قرار گرفته و به تدریج عصر تلویزیون جهانی را تجربه می کند. در این میان، توجه به نقش اساسی و تعیین کننده برنامه های تلویزیون جهانی که از آن سوی مرزها به سوی ما می آیند، قابل تأمل و تدقیق است. ایران دارای شبکه های ماهواره ای متعددی است که به زبان های گوناگون برنامه پخش می کنند. از این ابزار به خوبی می توان در جهت تأمین منابع ملی کشور بهره برد.
4-اینترنت. «پویایی» و «آزادی عمل » دو ویژگی برتر این ابر رسانه نسبت به رسانه های پیشین است. در روزگار کنونی، اینترنت نسبت به دیگر وسایل ارتباط جمعی از برتری هایی ویژه برخوردار است که بیشتر از عمق و دامنه نفوذ بر افکار عمومی سرچشمه می گیرد.
اینترنت مرز نمی شناسد و به راحتی می تواند مرزها را پشت سر گذاشته و به درون کشورها نفوذ کند. این وسیله هم می تواند وسیله ای برای نزدیکی ملت ها و عاملی برای مبادله برنامه های فرهنگی و هم وسیله ای برای تهاجم و تخریب افکار ملت های دیگر باشد. در این راستا، ایجاد پایگاه های اطلاعاتی قوی و معتبر می تواند در ارائه چهره ای مطلوب از ایران مثمر ثمر باشد.
با توجه به اهمیت و کارکرد شبکه های ماهواره ای و اینترنت در شکل دهی افکار عمومی در داخل و خارج از کشور و نظر به دستاوردها و آسیب های ما در این بخش، ضروری است که جمهوری اسلامی ایران برنامه ای منسجم و مطلوب در این حوزه داشته باشد تا بتواند از ظرفیت های موجود در جهت تحقق منافع ملی و دستیابی به اهداف ملی استفاده کند؛ چرا که ماهواره و اینترنت همچون شمشیر دو لبه ای است که اگر به صورت دقیق به آن توجه نشود، مضرات استفاده از آن بیش از منافع احتمالی آن خواهد بود. مهم ترین حوزه هایی که چهره ایران از آن تأثیر می پذیرد، مطالبی است همچون حقوق بشر، سیاست خارجی، تسلیحات کشتار جمعی، تروریسم و... که ابزار های فوق می توانند با ارائه صحیح مطالب، موجب ارتقای چهره مثبت فرهنگ، ملت و کشور ایران شوند.
بعد فرهنگی و علمی
فرهنگ، همیشه یکی از متغیرهای اصلی سیاست خارجی و روابط بین الملل بوده است. امروزه نه تنها بیشتر کشورها سعی در تدوین این سیاست فرهنگی داشته و تشکیلاتی مانند وابستگی یا رایزنی فرهنگی را تعبیه می کنند بلکه عوامل مذهبی و فرهنگی در جهت گیری کل سیاست خارجی آنها نیز سهم به سزایی دارد. بعد فرهنگی و علمی جمهوری اسلامی ایران در مواردی چون زبان و دبیات فارسی، مبادله استاد و دانشجو و تروریسم قابل ملاحظه است. در این میان مراکز فرهنگی در خارج از کشور از اهمیت به سزایی برخوردار هستند. ارائه تصویر درست از انقلاب و نظام جمهوری اسلامی برای مردم دنیا و همچنین مسوولان کشورها، یکی از وظایف مهم و کارهای بزرگ سفیران فرهنگی است. لازمه این امر نشان دادن تمایز بین اسلام غیر ناب با اسلام واقعی و ناب است تا این دو آمیخته نشوند و برای جهانیان قابل تفکیک باشند.
با توجه به ظرفیت های بالای دیپلماسی عمومی در ایران و اقدام های صورت گرفته توسط نهادها و مسوولان، به نظر می رسد که اولا جمهوری اسلامی به لزوم برنامه ریزی مدون و کارا در زمینه بهره گیری از این ظرفیت ها کمتر توجه کرده و ثانیا دستگاه دیپلماسی کشور، اهتمام لازم را برای استفاده و بهره گیری از این ظرفیت ها به کار نبسته است. در این راستا ضعف های دیپلماسی عمومی ایران از جمله تلقی عام از دیپلماسی عمومی، فقدان استراتژی مشخص و ضعف سازماندهی باید برطرف شوند. پس از آن، تقویت به کارگیری مناسب و کارآمد دیپلماسی عمومی، ایجاد نهادهای مردم نهاد با فلسفه و اهداف دیپلماسی عمومی و برقراری ارتباط آنها با نهادهای اصلی دیپلماسی عمومی، گسترش نقش وزارت امور خارجه در هدایت دیپلماسی عمومی کشور، به کارگیری دیپلماسی آگاه و آشنا در این زمینه و... در ارتقای جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی ایران نقش تعیین کننده ای ایفا خواهد کرد.
منبع:همشهری دیپلماتیک شماره 59
/ج
