نویبسنده: قدرت الله قربانی
آموزههای دینی
آموزههای دینی ایران شامل تعالیم اسلام در قالب قرآن و احادیث و اندیشههای متفکران اسلامی و بنیانگذار نظام اسلامی، امام خمینی(ره) است. قرآن کریم به عنوان منشور مسلم جوامع اسلامی به مواردی مانند جهاد؛ دفاع و حرب؛ و اهمیت دفاع از خود، قوم، کشور و سرزمین بسیار توجه می‌کند و مبارزه با دشمن متجاوز را جهاد اصغر مینامد؛ جهادی که بر هر فرد مسلمانی واجب و لازم است. در واقع، در نظر قرآن و اسلام جهاد تلاش و کوشش هر فردی در راه خدا و مبارزه با دشمن مهاجم وبه عبارتی دفاع مقدس است که برای دفع دشمن خارجی و تبلیغ دین، مبارزه با دشمنان دین، نجات ستمدیدگان، مبارزه با مفسدین و غیره لازم میباشد.افزون بر قرآن، در برخی از احادیث ائمه معصومین و سیره آنان نیز اهمیت دفاع از سرزمین خود در مقابل تهاجم خارجی دیده میشود. برای نمونه، حضرت علی(ع) در اهمیت جهاد میفرماید: «جهاد دری است از درهای بهشت که خدا آن را برای بندگان مخصوص و برگزیدهاش گشوده است، جهاد پوشش پرهیزکاری و زره محکم و مقاوم خدایی و سپر قابل اطمینان خداست، کسی که جهاد را به حالت سرپیچی و اعتراض ترک کند خداوند بر او لباس خواری میپوشاند. و زندگی چنین کسی با گرفتاریها و سختیها پوشیده میشود. و به خفت و زبونی و بیچارگی کشانده شده و بر دلش مهر بیخردی و سبکسری زده میشود و حق از او برگردانده میشود به خاطر این که جهاد را ضایع نموده است و ناگزیر به سستی محکوم و از انصاف و عدالت محروم خواهد بود.» (1)
با توجه به سخنان مزبور روشن میشود که در لسان ائمه، جهاد وجنگ با دشمن امری ضروری و در عین حال فیض بزرگی است که غفلت و سرپیچی از آن گناه سختی به شمار میرود؛ زیرا، سرنوشت جامعه مسلمانان در گرو حفظ حدود و ثغور کشور اسلامی از شر دشمنان است. از همین رو پیامبر اکرم(ص) میفرماید: «جنگ و ایستادگی در برابر دشمن مایه مجد و عزت است، جنگ نمایید تا مجد و عزت و آزادی را به اولاد خود به ارث بگذارید.» (2)
رواج و گسترش احادیث ائمه در گفتار و سخنان مسئولان کشور، فرماندهان نظامی و رزمندگان؛ گسترش ادعیهای مانند کمیل، ندبه، زیارت عاشورا و غیره؛ انتخاب نام عملیاتها از نام معصومین؛ و الگو قرار گرفتن شیوه و سنت ائمهای چون حضرت علی و امام حسین، به ویژه راهاندازی مراسم مداحی وعزاداری حضرت اباعبدالله، در شکل دهی و تقویت رفتار دینی نیروهای رزمنده نقش ویژهای را ایفا میکرد؛ نقشی که نتایج بسیار مهمی را نیز به دنبال داشت.
در نظام جمهوری اسلامی، مبانی دفاعی کشور بر اساس اصول دینی اسلام تدوین و از جانب امام خمینی(ره) بیان شده است. البته، قانون اساسی هم، بر حفظ استقلال، تمامیت ارضی، به ویژه حفظ مرزهای سیاسی و عقیدتی نظام جمهوری اسلامی ایران تأکید ویژهای کرده است. (3)
امام خمینی(ره) با الهام از تعالیم قرآن و سیره و سنت ائمه اطهار در مقام کسی که بنیانگذار نظام اسلامی و تبیین کننده نظری آن است، ضمن تفکیک جنگ طاغوتی از جنگ توحیدی، جنگهای پیامبران را جنگهای توحیدی میداند که برای گسترش عدالت و حرکت به سوی صراط مستقیم و خداست. (4) هم چنین، جنگ را تنها در شکل جهاد برای خدا و دفاع از کیان مملکت اسلامی میپذیرد و میگوید که قیام تنها باید برای خدا باشد وتنها قیام و جهاد توحیدی و الهی ثمره الهی دارد.
در طول جنگ و فراز و نشیبهای آن همانند فتح خرمشهر؛ فتح فاو؛ جنگ شهرها؛ بازپسگیری فاو؛ سقوط هواپیمای مسافربری؛ و پایان جنگ و پذیرش قطعنامه 598 نیز، علل و نتایج حوادث و وقایع براساس آموزههای دینی تعبیر و تفسیر میشد. مصداق بارز این امر را میتوان فتح خرمشهر دانست که از نظر رهبران نظام، زمانی به وقوع پیوست که رفتار دینی؛ عقلانیت و شجاعت و ابتکار مبارزان ایرانی به هم گره خوردند.(5)آن جا که امام خمینی(ره) حادثهای چون فتح خرمشهر را امری فوق طبیعت و توان طبیعی دانستند.
پی‌نوشت‌ها:
1-نهجالبلاغه؛ خطبه 27.
2-عبدالرحمن فیصل، تجاوز دفاع از دیدگاه اسلام، بازشناسی جنبههای تجاوز و دفاع، جلد اول، تهران، دبیرخانه کنفرانس بین المللی تجاوز و دفاع، 1368، ص 238.
3-ر. ک. به: محمدحسین جمشیدی؛ مبانی و تاریخ اندیشه نظامی در ایران؛ تهران؛ دوره عالی جنگ سپاه، چاپ اول، 1380، صص 587 - 600.
4-امام خمینی؛ رساله نوین؛ جلد چهارم، ص 173.
5-ر. ک. به: محمد درودیان، از خونین شهر تا خرمشهر؛ تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، 1373، صص 159 - 164.
/ج
