لزوم رازداری در مورد خود و دیگران می تواند به عنوان یکی از اصول رشد مطرح شود، و در پیشگیری از اختلالات روانی واکنشی و برنامه ریزی برای زندگی سالم و سایر جنبه های مربوط به زندگی فردی و اجتماعی انسان مورد استفاده قرار گیرد.
تعریف راز و معیار حفظ اسرار
امام صادق علیه السلام راز را به صورت زیر تعریف می کند «دوست خود را از سرّ خویش آگاه مساز، مگر به میزانی که اگر دشمن تو به آن آگاهی یابد ضرری به تو نرساند. زیرا ممکن است دوست روزی دشمن شود».(1)از دیدگاه مکتب اسلام، افشای راز حرام است (2) و به منظور کنترل اسرار مردم ضمانت اجرایی قوی مورد استفاده قرار گرفته، و مجازات شدید برای کسی که اسرار مردم را فاش نماید، مطرح گردیده است. امام صادق علیه السلام می فرماید، هر کس بر علیه مؤمنی مطلبی بگوید و قصد ایجاد عار و ننگ و از بین بردن مردانگی او را داشته باشد، و بخواهد او را از چشم مردم بیندازد، خداوند او را از ولایت خویش خارج و به ولایت شیطان سپارد، و شیطان هم او را قبول نمی کند.(3) وقتی ما مشاهده می کنیم که در مکتب اسلام تعداد معصومین به تعداد بسیار معدودی محدود شده است می توانیم به این نتیجه برسیم که در دیگران خطاها و اشتباهات و نقائصی ممکن است موجود باشد. در این اصل برای پیشگیری از اضطراب سعی می شود از افشای خطاها، اشتباهات و نقائص فرد جلوگیری به عمل آید تا از اضافه شدن مشکلات ناشی از آگاهی دیگران بر کمبود‌های او جلوگیری گردد، و در نتیجه تفاهم اجتماعی حفظ شود.
نقش رازداری در روان درمانی
در روان درمانی در مورد مشکلات ناشی از عدم توجه به این اصل، می توان آنها را به عنوان نوعی تجربه تلقی کرد و به مراجعه کننده اعلام نمود که او موظف بوده است که این اصل را مراعات نماید، و باید در آینده از وضع پیش آمده پند بگیرد، و مابقی اسرار خود را برای کسی فاش ننماید.در برنامه ریزی زندگی سالم، در تربیت و مدیریت کاربرد اصل فوق، موقعیت ویژه خود را دارد، و مخصوصاً در بعضی مدیریتها که اسرار حوزه تحت پوشش، با سرنوشت کل جامعه ارتباط دارد، در حفظ اسرار، نهایت کوشش باید به کار رود.
پی نوشت ها :
1- لا تطلع صدیقک من سرک الا علی مالو اطلع علیه عدوک لم یضرک فان الصدیق قد یکون عدوا یوما ما. میزان الحکمه، ج4، ص 428، به نقل از امام صادق (ع).
- قال الصادق علیه السلام: لا یطلع صدیقک من سرک الا علی ما لو اطلع علیه عدوک لک یضرّک فان الصدیق ربما کان عدواً. دوست خود را از سر خویش آگاه مساز، مگر به میزانی که اگر دشمن تو به آن آگاهی یابد ضرری به تو نرساند. زیرا دوست گاهی ممکن است دشمن شود. وسایل الشیعه، ج8، ص 502.
2- عن ابی عبدالله علیه السلام، فیما جاء فی الحدیث، عوره المؤمن علی المؤمن حرام: قال: ما هوان ینکشف فتری منه شیئا انما هوان تروی علیه او تعیبه. وسایل الشیعه، ج8، ص 609.
3- قال ابو عبدالله علیه السلام: من روی علی مؤمن روایه یرید بها شینه و هدم مروته لیسقط من اعین الناس، اخرجه الله من ولایته الی ولایه الشیطان فلا یقبله الشیطان (ترجمه در متن)، وسایل الشیعه، ج8، ص 608.
