پژوهشگر: علیرضا گودرزی
در لابلای اوراق ارزشمند تاریخ سترگ ایران زمین گاها به اسامی بزرگانی بر می خوریم که با دیدن نام آنها به واسطه خدمات ارزشمندی که به جهانیان ارایه نموده اند ، حسی همراه با افتخار به ما دست میدهد. افرادی که توانسته اند با درایت و دوراندیشی و پاسداشت ارزش های انسانی ، از تاریخ لقب و نشان بزرگ بودن « کبیر » را دریافت نمایند و حقا که داشتن این نشان برازنده این بزرگان تاریخ ایران زمین بوده است. بنگرید به جریان زندگی و راز و رمز ماندگاری نام و یاد افرادی همچون : کوروش ،داریوش ، شاه عباس ، امیر کبیر و .... اینجاست که بستر تاریخ فرصتی را به برخی انسان میدهد تا از این رهگذر نام و یادی نیک از خویش به یادگار گذارند اما در همین بستر تاریخ ایران بوده اند پادشاهان و افرادی که این فرصتهای ارزشمند را به هدر داده اند و به جای پاسداشتن کرامت انسانی و احترام به ملتهای همجوار ، به بیراهه میروند و خویش و خدای خویش را به فراموشی میسپارند و خود نیز پس از چندی در دل تاریخ یا به فراموشی سپرده میشوند و یا به بدی از آنها یاد میشود. کوروش بزرگ از آن دست افرادی است که در تاریخ جهان به نیکی از او یاد رفته است و مروت و جوانمردی او مثال زدنی است . حال که در دنیای امروز جنگ و تاخت و تاز به گفتگو بدل شده و دیگر بحث تاختن و تصرف سرزمین نیست بلکه زمان ، زمان تاختن بر اندیشه ها و فرهنگ هاست بهتر آن است ما نیز به نوبه خود با یادآوری نیکی های و خوبی های نیک گذشتگانمان از آرمانها ، اندیشه ها و باورهای آنها پاسداری نماییم.
کوروش دوم که در تاریخ به کبیر معروف او را « کیارش »و «سیروس» هم آورده اند . بنیانگذار امپراطوری مقتدر هخامنشیان است .امپراطوریی که از آتن و اسپارت در یونان تا دره سند را شامل میشد و جهان شناخته شده آن زمان را زیر حکمفرمایی خود داشت. وی در دورانی از تاریخ جهان ، سکانداری قدرتمندترین کشور آن زمان را در اختیار داشت که بیشتر پادشاهان دیگر ممالک دنیا ، در برخورد با همسایگان و حتی ملیتهای تحت فرمان خویش خوی درندگی و بیرحمی را پیشه خود ساخته و قتل و غارت کار روزمره آنها بود و با رقبای شکست خورده خود از قتل و کشتار عمومی و خوار نمودن چیزی کم نگذاشتند . در این بزنگاه تاریخی و دنیای پر از خشونت و عداوت بود که بشر روزگار باستان ، طلوع خورشیدی را از خاور جهان به نظاره نشست که گرامیداشتِ باورها و اندیشه های همه مردمان تابعه را به عنوان سر فصل برنامه های اصلی امپراطوری قدرتمند خویش قرار داد. منشور حقوق بشر وی که در سال ۱۲۵۸ ه ش در معبد بعل مردوک خدای بابلیها در عراق کنونی پیدا شد به عنوان قدیمیترین سند معتبر و بی بدیل توجه یک امپراطور مقتدر تاریخ ، به انسانیت و احترام به دیگران بوده است ، دال بر این همه ازاد اندیشی و توجه به انسانیت در آن سالهایی است که عاطفه در قحطی به سر میبرد.پادشاهی که در عین اقتدار، ساده زیست بود و از آوردن القاب و عناوینی همچون شاه شاهان و ، شاهنشاه در کنار اسم خویش در کتیبه هایی که از او بجای مانده است پرهیز نمود .کوروش پیام آور محبت و نوید دهنده صلح و دوستی به جهانیان بود .کسی که به جای خدایگانی کردن بر ملیت های مغلوب میان رودان و ... ، خدایان مورد احترام آنها را محترم شمارد و اجازه تعدی و تجاوز به مردم توسط سربازان ایرانی و نجیب تحت امرش نداد ، به گونه ای که کشورهای همسایه برای تصرف ولایاتشان توسط این حکمران خیر خواه روز شماری می کردند و به استقبال سپاهیانش میشتافتند.
این شخصیت مانای تاریخی مورد احترام تمام ملیتهای مختلف بود و در طی بیست سال حکمرانی بلامنازع بر جهان شناخته شده از سال ۵۵۹ ق م تا ۵۲۹ ق م ، شرق و غرب عالم را با قدرت تعقل که بیشتر از زور سرنیزه از آن استفاده میکرد به امپراطوری ایران باستان پیوند داد. هردوت که به پدر تاریخ شهره است در کتاب خویش از قول یونانیان او را « سرور و قانونگذار »می نامد و یهودیان رها یافته از دست بخت نصر بابلی آن پادشاه ظالم تاریخ که به روایت اسناد حتی مردم بابل از او روی گردان شده بودند، کوروش را در کتاب عهد عتیق اشعیای نبی «مسیح »یعنی منجی و نجات دهنده خویش می نامند.نقش کوروش در تاریخ آنچنان برجسته است که علاوه بر یادآوری از اقدامات از اقدامات مثبت او در صفحات مختلف از تواریخ نویسندگان باستان ، افرادی همچون گزنفون کتابی با عنوان «سیر و پدی» یا «کوروش نامه» در خصوص ابعاد زندگی و شخصیت کوروش به رشته تحریر درآورده است .
و اما برای ما مسلمانان این هم افتخاری است که در قرآن کریم از شخصی به نام ذوالقرنین(صاحب دو شاخ بودن و دو شاخ هم نماد دو دولت ماد و پارس بوده است ) یاد شده است که بر اساس عقاید و نظریاتی که ارایه گردیده و مجسمه باستانی کورش که در قرن نوزدهم پیدا شده است و در آن کوروش با کلاخودی بر سر که دارای دو شاخ است و بال های عقاب گونه همچون فرشتگان تجسم شده است و با مطابقت این موارد با رویای دانیال نبی در خصوص قوچی با دو شاخ که در شرق و غرب کسی را یارای مقابله با او نبود (فصل هشتم رویای قوچ و بز) و سخن اشعیای نبی در کتاب عهد عتیق که کوروش را «عقاب شرق» خوانده است میتوان نتیجه گرفت که این فرد کسی نیست جز کورش هخامنشی ، البته این نظریه توسط مفسرین بزرگ قرآن همچون علامه طباطبایی ، آیت الله مکارم ، مولانا ابولکلام آزاد مورد تایید قرار گرفته است.
در قرآن در سوره کهف ذیل آیات ۸۳ تا ۹۴ در چندین نوبت اشارتی به این جریان شده است. در آیه ۸۶ همین سوره میخوانیم : حَتَّی إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِندَهَا قَوْمًا قُلْنَا یَا ذَا الْقَرْنَیْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْنًا یعنی: تا آنگاه که به غروبگاه خورشید رسید به نظرش آمد که [خورشید] در چشمه ای گل آلود و سیاه غروب می کند و نزدیک آن طایفه ای را یافت فرمودیم ای ذوالقرنین [اختیار با توست] یا عذاب می کنی یا در میانشان [روش] نیکویی پیش می گیری.
نظر بر این است که آیه فوق مطابق با تصرف لیدی توسط کوروش هخامنشی است زیرا پادشاه لیدی برخلاف معاهده ای که با کوروش بسته بود به او خیانت کرد و قصد داشت با اتحاد دیگر مناطق به قلمرو هخامنشی ها حمله کند که کوروش پیشدستی نموده لیدی را تصرف نمود و کرزوس پادشاه آنجا و دیگر حکمرانان خائن را اسیر نمود که در نهایت این افراد مشمول بخشش کوروش قرار گرفتند و از مرگ نجات و آنها را بخشید.
کوروش اخر الامر در راه دفاع از هم میهنان خویش و برای نبرد با اقوام ماساژت که از سکاهای شرق و شمال شرقی بودند در سال ۵۲۹ ق م راهی آن دیار شد و در نبردی که اتفاق افتاد جان خویش را از دست داد و جهان از داشتن چنین پادشاه خیرخواهی محروم ماند .ولی شیوه حکومت مردمی او با اندکی تغییر پس از حکومت کمبوجیه توسط داریوش کبیر ادامه پیدا کرد.
آرامگاه ابدی کوروش در پاسارگاد در دشت مرغاب شیراز با معماری زیبایی که تا آن زمان به مانندش نبوده ،سالهاست که باوجود آمدن و رفتن فروانروایان بسیار هنوز پابرجاست. و نقل قولی از کوروش آنجا هست به دین مضمون: «ای رهگذر ، من کورش هستم که پادشاهی جهان را به پارسیان دادم ، به مشتی خاک که پیکرم را در بر گرفته است رشک مبر». در آغاز ورود اسلام به ایران با توجه به اینکه اعراب مسلمان با بت و بت پرستی مخالف بودند و دیدن آرامگاهی با این ساخت و ساز برایشان یادآور بت پرستی و دوران جاهلیت بود ،قصد خراب کردنش را داشتند . که گروهی برای نجات این اثر باستانی ادعا کردند اینجا قبر مادر حضرت سلیمان(ع) است و آن را مشهد مادر سلیمان خواندند و این طرز فکر تاحدود هزار سال هنوز پابرجا بود که نهایتا بعد از دفع خطر تخریب ، ایرانیان پرده از راز کوروش و مقبره او برداشتند . البته با نگاهی برخی از نقش و نگارهای آثار باستانی تخت جمشید که جای تخریب نیزه های اعراب مسلمان بر آن است موید این مطلب است .
کورش نه تنها برای ما ، که برای مردمان امروز جهان هم شناخته شده و محترم است .لوح گل نوشته ی استوانه ای شکل که قدیمیترین سند منشور حقوق بشر و شرح ورود سپاهیان ایران به بابل و رفتار های انسانی کوروش با مردم آن کشور مغلوب در آن است و باعث حیرت جهانیان شده ، در سال ۵۳۸ ق م به فرمان کورش هخامنشی نگاشته شده است و امروزه به استوانه کوروش کبیر معروف است و در موزه لندن روزانه مورد بازدید صدها نفر قرار میگیرد ،این لوح در سال ۱۹۷۱ میلادی به بیشتر زبانهای زنده دنیا ترجمه و بدلی از آن امروز در مرکز سازمان ملل نگهداری میشود تا مایه فخر هر ایرانی باشد. منشور حقوق بشر کوروش کبیر دو بار به ایران اورده شده است یکی در جریان جشنهای موسوم به دوهزار و پانصد ساله و دیگری در شهریور سال ۱۳۸۹ برای نمایش عموم تحت تدابیر شدید امنیتی به ایران آورده شد و چندروزی مشتاقان تاریخ ایران زمین از این لوح بازدیدکردند.
در پایان با ذکر روایتی از زندگی کوروش بزرگ مطلب را به آخر میرسانیم:
پادشاه یونان در جریان درگیریهای خود با ایران به کوروش بزرگ گفت :
ما برای شرف میجنگیم شما برای ثروت. کوروش کبیر هم در جوابش گفت :
هر کس برای نداشته هایش میجنگد . شما هم برای نداشته هایتان می جنگید؟
http://www.aftabir.com منبع : آفتاب
کوروش دوم که در تاریخ به کبیر معروف او را « کیارش »و «سیروس» هم آورده اند . بنیانگذار امپراطوری مقتدر هخامنشیان است .امپراطوریی که از آتن و اسپارت در یونان تا دره سند را شامل میشد و جهان شناخته شده آن زمان را زیر حکمفرمایی خود داشت. وی در دورانی از تاریخ جهان ، سکانداری قدرتمندترین کشور آن زمان را در اختیار داشت که بیشتر پادشاهان دیگر ممالک دنیا ، در برخورد با همسایگان و حتی ملیتهای تحت فرمان خویش خوی درندگی و بیرحمی را پیشه خود ساخته و قتل و غارت کار روزمره آنها بود و با رقبای شکست خورده خود از قتل و کشتار عمومی و خوار نمودن چیزی کم نگذاشتند . در این بزنگاه تاریخی و دنیای پر از خشونت و عداوت بود که بشر روزگار باستان ، طلوع خورشیدی را از خاور جهان به نظاره نشست که گرامیداشتِ باورها و اندیشه های همه مردمان تابعه را به عنوان سر فصل برنامه های اصلی امپراطوری قدرتمند خویش قرار داد. منشور حقوق بشر وی که در سال ۱۲۵۸ ه ش در معبد بعل مردوک خدای بابلیها در عراق کنونی پیدا شد به عنوان قدیمیترین سند معتبر و بی بدیل توجه یک امپراطور مقتدر تاریخ ، به انسانیت و احترام به دیگران بوده است ، دال بر این همه ازاد اندیشی و توجه به انسانیت در آن سالهایی است که عاطفه در قحطی به سر میبرد.پادشاهی که در عین اقتدار، ساده زیست بود و از آوردن القاب و عناوینی همچون شاه شاهان و ، شاهنشاه در کنار اسم خویش در کتیبه هایی که از او بجای مانده است پرهیز نمود .کوروش پیام آور محبت و نوید دهنده صلح و دوستی به جهانیان بود .کسی که به جای خدایگانی کردن بر ملیت های مغلوب میان رودان و ... ، خدایان مورد احترام آنها را محترم شمارد و اجازه تعدی و تجاوز به مردم توسط سربازان ایرانی و نجیب تحت امرش نداد ، به گونه ای که کشورهای همسایه برای تصرف ولایاتشان توسط این حکمران خیر خواه روز شماری می کردند و به استقبال سپاهیانش میشتافتند.
این شخصیت مانای تاریخی مورد احترام تمام ملیتهای مختلف بود و در طی بیست سال حکمرانی بلامنازع بر جهان شناخته شده از سال ۵۵۹ ق م تا ۵۲۹ ق م ، شرق و غرب عالم را با قدرت تعقل که بیشتر از زور سرنیزه از آن استفاده میکرد به امپراطوری ایران باستان پیوند داد. هردوت که به پدر تاریخ شهره است در کتاب خویش از قول یونانیان او را « سرور و قانونگذار »می نامد و یهودیان رها یافته از دست بخت نصر بابلی آن پادشاه ظالم تاریخ که به روایت اسناد حتی مردم بابل از او روی گردان شده بودند، کوروش را در کتاب عهد عتیق اشعیای نبی «مسیح »یعنی منجی و نجات دهنده خویش می نامند.نقش کوروش در تاریخ آنچنان برجسته است که علاوه بر یادآوری از اقدامات از اقدامات مثبت او در صفحات مختلف از تواریخ نویسندگان باستان ، افرادی همچون گزنفون کتابی با عنوان «سیر و پدی» یا «کوروش نامه» در خصوص ابعاد زندگی و شخصیت کوروش به رشته تحریر درآورده است .
و اما برای ما مسلمانان این هم افتخاری است که در قرآن کریم از شخصی به نام ذوالقرنین(صاحب دو شاخ بودن و دو شاخ هم نماد دو دولت ماد و پارس بوده است ) یاد شده است که بر اساس عقاید و نظریاتی که ارایه گردیده و مجسمه باستانی کورش که در قرن نوزدهم پیدا شده است و در آن کوروش با کلاخودی بر سر که دارای دو شاخ است و بال های عقاب گونه همچون فرشتگان تجسم شده است و با مطابقت این موارد با رویای دانیال نبی در خصوص قوچی با دو شاخ که در شرق و غرب کسی را یارای مقابله با او نبود (فصل هشتم رویای قوچ و بز) و سخن اشعیای نبی در کتاب عهد عتیق که کوروش را «عقاب شرق» خوانده است میتوان نتیجه گرفت که این فرد کسی نیست جز کورش هخامنشی ، البته این نظریه توسط مفسرین بزرگ قرآن همچون علامه طباطبایی ، آیت الله مکارم ، مولانا ابولکلام آزاد مورد تایید قرار گرفته است.
در قرآن در سوره کهف ذیل آیات ۸۳ تا ۹۴ در چندین نوبت اشارتی به این جریان شده است. در آیه ۸۶ همین سوره میخوانیم : حَتَّی إِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِی عَیْنٍ حَمِئَةٍ وَوَجَدَ عِندَهَا قَوْمًا قُلْنَا یَا ذَا الْقَرْنَیْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِیهِمْ حُسْنًا یعنی: تا آنگاه که به غروبگاه خورشید رسید به نظرش آمد که [خورشید] در چشمه ای گل آلود و سیاه غروب می کند و نزدیک آن طایفه ای را یافت فرمودیم ای ذوالقرنین [اختیار با توست] یا عذاب می کنی یا در میانشان [روش] نیکویی پیش می گیری.
نظر بر این است که آیه فوق مطابق با تصرف لیدی توسط کوروش هخامنشی است زیرا پادشاه لیدی برخلاف معاهده ای که با کوروش بسته بود به او خیانت کرد و قصد داشت با اتحاد دیگر مناطق به قلمرو هخامنشی ها حمله کند که کوروش پیشدستی نموده لیدی را تصرف نمود و کرزوس پادشاه آنجا و دیگر حکمرانان خائن را اسیر نمود که در نهایت این افراد مشمول بخشش کوروش قرار گرفتند و از مرگ نجات و آنها را بخشید.
کوروش اخر الامر در راه دفاع از هم میهنان خویش و برای نبرد با اقوام ماساژت که از سکاهای شرق و شمال شرقی بودند در سال ۵۲۹ ق م راهی آن دیار شد و در نبردی که اتفاق افتاد جان خویش را از دست داد و جهان از داشتن چنین پادشاه خیرخواهی محروم ماند .ولی شیوه حکومت مردمی او با اندکی تغییر پس از حکومت کمبوجیه توسط داریوش کبیر ادامه پیدا کرد.
آرامگاه ابدی کوروش در پاسارگاد در دشت مرغاب شیراز با معماری زیبایی که تا آن زمان به مانندش نبوده ،سالهاست که باوجود آمدن و رفتن فروانروایان بسیار هنوز پابرجاست. و نقل قولی از کوروش آنجا هست به دین مضمون: «ای رهگذر ، من کورش هستم که پادشاهی جهان را به پارسیان دادم ، به مشتی خاک که پیکرم را در بر گرفته است رشک مبر». در آغاز ورود اسلام به ایران با توجه به اینکه اعراب مسلمان با بت و بت پرستی مخالف بودند و دیدن آرامگاهی با این ساخت و ساز برایشان یادآور بت پرستی و دوران جاهلیت بود ،قصد خراب کردنش را داشتند . که گروهی برای نجات این اثر باستانی ادعا کردند اینجا قبر مادر حضرت سلیمان(ع) است و آن را مشهد مادر سلیمان خواندند و این طرز فکر تاحدود هزار سال هنوز پابرجا بود که نهایتا بعد از دفع خطر تخریب ، ایرانیان پرده از راز کوروش و مقبره او برداشتند . البته با نگاهی برخی از نقش و نگارهای آثار باستانی تخت جمشید که جای تخریب نیزه های اعراب مسلمان بر آن است موید این مطلب است .
کورش نه تنها برای ما ، که برای مردمان امروز جهان هم شناخته شده و محترم است .لوح گل نوشته ی استوانه ای شکل که قدیمیترین سند منشور حقوق بشر و شرح ورود سپاهیان ایران به بابل و رفتار های انسانی کوروش با مردم آن کشور مغلوب در آن است و باعث حیرت جهانیان شده ، در سال ۵۳۸ ق م به فرمان کورش هخامنشی نگاشته شده است و امروزه به استوانه کوروش کبیر معروف است و در موزه لندن روزانه مورد بازدید صدها نفر قرار میگیرد ،این لوح در سال ۱۹۷۱ میلادی به بیشتر زبانهای زنده دنیا ترجمه و بدلی از آن امروز در مرکز سازمان ملل نگهداری میشود تا مایه فخر هر ایرانی باشد. منشور حقوق بشر کوروش کبیر دو بار به ایران اورده شده است یکی در جریان جشنهای موسوم به دوهزار و پانصد ساله و دیگری در شهریور سال ۱۳۸۹ برای نمایش عموم تحت تدابیر شدید امنیتی به ایران آورده شد و چندروزی مشتاقان تاریخ ایران زمین از این لوح بازدیدکردند.
در پایان با ذکر روایتی از زندگی کوروش بزرگ مطلب را به آخر میرسانیم:
پادشاه یونان در جریان درگیریهای خود با ایران به کوروش بزرگ گفت :
ما برای شرف میجنگیم شما برای ثروت. کوروش کبیر هم در جوابش گفت :
هر کس برای نداشته هایش میجنگد . شما هم برای نداشته هایتان می جنگید؟
http://www.aftabir.com منبع : آفتاب
/ج
