نویسنده: حسین خنیفر
در این بحث با شگفتی های حافظه آشنا می شویم؛ سپس آن را به چهار دسته تقسیم می کنیم که در حقیقت نشان دهنده چهارنوع انسان در امر یادگیری است: حافظه های
1. دیداری(1)
2. شنیداری(2)
3. نوشتاری(3)
4. حسابگرانه (4)(آماری)
امید که شما را با علوم کاربردی در گستره زمان، برنامه ریزی و بهینه سازی اوقات آشنا سازد و در شناخت بهتر خویشتن و محیط، فرصت ها، تهدیدها، توفیق ها و همت ها یاری دهد.
حافظه به صورت قدرتی فوق العاده در تمام پدیده های هستی وجود دارد. حتی در جمادات، استعدادی وجود دارد که خواص خود را حفظ می کنند و در جهتی خاص که اساس نخستین آن ها برآن استوار است، حرکت می کنند. این مسأله که در گیاهان نیز وجود دارد، در حیوانات به گونه ای غریزی و قابل مشاهده آشکار می شود.(5) قوی ترین نوع حافظه در انسان نهفته است؛ ولی در همه افراد یکسان نیست.
1. حدود 99 درصد مردم از نیروی شنوایی و بینایی و لامسه و شامه و چشایی متعادل برخوردارند و حافظه های متوسط تا عالی دارند؛ اما شیوه های بهره گیری و انواع آن را نمی دانند.
2. انسان در زمینه اندیشه و رشد قدرت هایی دارد. به گفته صاحب نظران بهترین و متخصص ترین افراد در زمان حیات خویش تنها از 4 تا 6 درصد این توان بالقوه استفاده می کنند و 94-96 درصد آن را با خود به سرای دیگر می برند.
3. بایگانی، مانور، سرعت تطبیق بازیافت و تشخیص مغز چنان بالا و پیچیده است که ادعا می شود اگر بخواهیم مدل مغز را بر صفحه ای از کره زمین شبیه سازی کنیم و سلول های عصبی و مغزی را به اندازه یک رشته نازک سیم الکتریسته قرار دهیم، به فضایی مکعب شکل در ابعاد 35*35 کیلومتر نیازمندیم؛ چون هر انسان به تنهایی حدود 10 میلیون سلول مغزی دارد.(6)
حافظه هرگز نابود نمی شود. حتی کهنسالان و افرادی که از کندی حافظه رنج می برند، می توانند با پشتکار و شناخت نوع حافظه خویش به بازیافت آن پردازند. نکته عمده دراین خصوص آن است که عموما وقتی سن بالا می رود، یادگیری انسان بینشی تر می شود؛ بر خلاف سنین آغازین زندگی که یادگیری مکانیستیکی و دقیق است. بدین سبب در سنین بالا تا مطلب درک نشود و منظم در اختیار حافظه قرار نگیرد، حافظه نمی تواند آن را حفظ کند و درمواقع لزوم تحویل دهد.
جالب تر این که فیزیولوژیست ها ادعا می کنند حافظه آشفته و بی نظم فشارهای روانی را فزون تر می سازد و حافظه منظم و دارای دیسیپلین از فشارهای روحی و فکری می کاهد. افزون بر این، بسیاری از زیان های مالی و فکری و اجتماعی با حافظه مرتبط است.
زندگی دانشمندان بزرگ نشان می دهد، بسیاری از آنان از روش های یادگیری، یاد سپاری و بهره گیری بهینه از حافظه بهره می بردند و آن را به طریق شایسته و بایسته به کار می گرفتند. شماری از این بزرگان در آغاز راه افرادی ضعیف بودند؛ ولی با تلاش و همت و به کارگیری درست این نیروی بیکران، مرزها را شکستند و از رکود و جمود رهایی یافتند.
امام صادق(ع)فرمود: این مسأله همگانی نیست؛ آنچه فراموشی می آورد، به کار نینداختن نیروی یاد سپاری است؛ زیرا نیروی یادگیری چون دیگر نیروهای بدن انسان است؛ باید به کار گرفته شود تا توانمند گردد. جوان نیز اگر حافظه خود را نشناسد وبه خوبی از آن بهره نگیرد، به ضعف حافظه دچار می گردد.
ژرژدوهامال می گوید: حافظه را تحقیر نکنید. آن را تربیت کنید و به اطاعت وا دارید.
تربیت حافظه وامدار شناخت انواع حافظه است.
مطالبی که به حافظه کوتاه مدت سپرده می شود، معمولا تا 24 ساعت مانایی دارند و سپس محو می شوند. مکانیزم مغزی ما به گونه ای است که بسیاری از محفوظات حافظه کوتاه مدت را تا زمان یاد شده نگه می دارد و سپس حذف می کند. آنچه باقی می ماند، به حافظه میان مدت می رود و اگر از درجه اهمیت بالاتری برخوردار باشد، مانند مشاهده یک تصادف، به حافظه بلند سپرده می شود. گاه زمان نگهداری مطالب آموخته شده از ماه و سال فراتر می رود و تمام حیات انسان را در بر می گیرد و گاه - چنان که برای مثال در حفظ شماره تلفن آشنایان تجربه کرده ایم- بیش از پانزده دقیقه به درازا نمی کشد؛ چرا؟
زیرا شماره مذکور را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل نکرده ایم.
اختلاف حافظه آدم ها به حافظه بلند مدت بستگی دارد. ظرفیت این حافظه نامحدود است و هیچ انسانی نمی تواند ادعا کند دیگر برای یادگیری مطالب جدید جا ندارد. حتی اگر عمر آدمی از مقدار موجود بیش تر باشد، باز حافظه کنونی اش کافی می نماید.
همه ما از حافظه مناسب برخورداریم. مهم ترین مشکل، برنامه ریزی حافظه، اعتماد به حافظه و تربیت آن است.
حافظه شنیداری(سمعی)
حافظه دیداری(بصری)
حافظه نوشتاری(یدی)
حافظه حسابگرانه(آماری)
باید یادآور شد بسیاری از مردم هنوز این 4 حافظه را نمی شناسند و حتی نمی دانند کدام یک از آن ها در وجودشان قوی تر است. البته گاه ترکیبی از 2 یا 3 نوع حافظه در موضوعات مختلف علمی در فرد موجود است که باید آن ها راشناخت و در جهت تقویت شان گام برداشت.
دراین مقاله از حافظه شنیداری یاد می کنیم و سه حافظه دیگر را در شماره بعد توضیح خواهیم داد.
اینان همیشه صداها، آهنگ ها، اصوات و گفت وگوها را با هم می سنجند و یادآور می شوند فلان صدا شبیه فلان چیز است؛ صدای این دونفر شباهت دارد. این آهنگ را قبلا شنیده ایم و چقدر دقیق کپی برداری شده است.
این افراد در کودکی نیز قابل تشخیص اند. آن ها در کودکی با صدای بلند سخن می گویند و میزان دقت و استماع مخاطب برایشان مهم است. حتی اگر مخاطب به دیدگانشان خیره شود، چنان چه احساس کنند به آن ها توجه ندارد، معترض می شوند؛ سکوت پیشه می سازند یا لب به شکوه می گشایند. و استدلال مخاطب را - به شما می نگریستم و به دقت گوش می کردم- باور نمی کنند.
این دسته از افراد هنگام تدریس معلم چشم ها را می بندند و به جایی خیره می شوند یا سر را پایین می اندازند و به دقت گوش می دهند. افزون بر این، گاه زیر لب سخنان استاد را تکرار می کنند. گاه معلمان محترم این افراد را به خطا ازحالات یاد شده باز می دارند و کردارشان را نشانه بی توجهی می پندارند؛ در حالی که این حالات برای این گونه حافظه ها جز تمرکز معنایی ندارد.
آهنگ، طنین، سرعت، صلابت و کیفیت صدا برای این افراد بسیار مهم است.
نابینایان بیش از دیگران از این حافظه بهره می برند و درحقیقت فقدان بینایی را با آن جبران می کنند.
1. بیش تر به واژه های سمعی تکیه دارند.
2. اغلب هنگام فکر کردن به اطراف خود می نگرند.
3. پر طنین صحبت می کنند و گاه بیانشان برحرکتشان غلبه دارد.
4. معمولا دست خود را تا نیمه کمربالا می آورند و با آن ژست می گیرند.
5. عموما بیش از دیگران، می پرسند.
6. وقتی مخاطب قرار می گیرند، به نقطه ای خیره می شوند و حرکات سروچهره شان علائم پرسش، پذیرش وتایید و تعجب را تداعی می کند.
1. در حالی که «گوش می دهید»، بر یافتن زمینه هایی که مورد علاقه شما است و آن ها را مفید می یابید، تمرکز کنید.
2. به جای«پرداختن به روش» ارائه، با دید پرسشی به محتوای مطلب ارائه شده بنگرید و بیش تر درباره شان قضاوت کنید.
3. از«قضاوت زودرس» درباره مطالب بپرهیزید و آن را به تعویق افکنید؛ چنین حالتی باعث می شود تحلیل گر باقی بمانید.
4. بر«نظرهای اصلی» ارائه شده به وسیله سخنران یا مدرس تمرکز داشته باشید.
5. در گوش دادن«انعطاف پذیر» باشید.
6. در جهت گوش کردن مؤثر بکوشید و از«رمزگذاری ذهنی» استفاده کنید.
7. مقاومت دربرابر عوامل اخلالگر فیزیکی، روانی و انسانی را از یاد نبرید. هر کدام از این عوامل می توانند حواس شما را مشغول کنند واز «صحنه فعال ذهنی» شما صحنه ای منفعل پدید آورند.
8. در برابر«واژه ها و اطلاعات جدید» به جست وجوی معنا بپردازید و ذهن خود را بکاوید یا آن ها را در جایی یادداشت کنید و استمرار استماع موثر را از دست ندهید؛ برای مثال اگر وسط بحث کلماتی مانند پارادایم، لیبرالیسم و هرمنوتیک را ناآشنا یافتید،بهترین راه یادداشت آن ها و ادامه دادن به شنیدن فعال است.
9. با آگاهی از «جانبداری ها و محدودیت تجارب خویش»، فکر خود را برنظر های جدید گشوده نگهدارید و هرگز مطالب را با تعصب کور، یک سویه و جانبدارانه تفسیر نکنید؛ یعنی همیشه منتظر باشید، بعد چه می شود.
10. قبل از استماع سخنرانی یا درس استاد، مدت آن را دریابید و از نظر روانی، خود را برای شنیدن مطالب درآن مدت آماده سازید.
2. «محیط خلوت»، دوری از سر وصداهای مزاحم و نور کافی و دوری از عوامل باز دارنده بسیار مهم است.
3. بهتر است برای استماع بهتر و جامع تر در حد امکان «نزدیک استاد» یا «منبع دهنده اطلاعات» نشست.
4. چون اطلاعات به صورت فله ای «بسته بندی» وارد مغز می شود، برای آن که منظم «دسته بندی شده» «جایابی و طبقه بندی» شوند و یادگیری پایدارتر گردد، با آنچه شنیده یا خوانده می شود، به صورت «پرسشی» برخورد گردد.
5. «ضبط درس و استماع مجدد» آن بسیار مفید است. بازگو کردن همه درس یا مطالب مهم آن، به وسیله خود فرد، ضبط آن و سپس گوش سپردن به آن در فواصل زمانی مختلف، به ویژه در دروس نظری و بالاخص در زبان های انگلیسی، عربی و قواعد، بسیار سودمند است.
2. برای این افراد، لب های گوینده، فیزیک جسمی و تن صدای وی بسیار مهم است.
3. سخنرانان دارای قوت کلام، برای این افراد، مطلوبیت بسیار دارند.
«مطالعه درس سخنی است و تکرار هزار مرتبه آن را غنی می سازد.»
نکته مهم در این روش، استفاده از حریف یا مباحث مناسب است. این فرد نباید، از نظر توان علمی، باشما فاصله بسیار داشته باشد و بهتر است هم سطح یا کمی بهتر شمرده شود؛ چون حریفان و هم بحث های قوی و مستعد، افراد ناتوان تر را ابزار تکرار درس خویش می سازند. هم بحث بسیار ضعیف، انگیزه ها را نابود می کند؛ گرچه افراد ناتوان باید برای رشد و ارتقای خویش هم بحث متوسط برگزینند.
1. دیداری(1)
2. شنیداری(2)
3. نوشتاری(3)
4. حسابگرانه (4)(آماری)
امید که شما را با علوم کاربردی در گستره زمان، برنامه ریزی و بهینه سازی اوقات آشنا سازد و در شناخت بهتر خویشتن و محیط، فرصت ها، تهدیدها، توفیق ها و همت ها یاری دهد.
حافظه به صورت قدرتی فوق العاده در تمام پدیده های هستی وجود دارد. حتی در جمادات، استعدادی وجود دارد که خواص خود را حفظ می کنند و در جهتی خاص که اساس نخستین آن ها برآن استوار است، حرکت می کنند. این مسأله که در گیاهان نیز وجود دارد، در حیوانات به گونه ای غریزی و قابل مشاهده آشکار می شود.(5) قوی ترین نوع حافظه در انسان نهفته است؛ ولی در همه افراد یکسان نیست.
نتایج تحقیقات علمی
تحقیقات علمی نشان می دهد:1. حدود 99 درصد مردم از نیروی شنوایی و بینایی و لامسه و شامه و چشایی متعادل برخوردارند و حافظه های متوسط تا عالی دارند؛ اما شیوه های بهره گیری و انواع آن را نمی دانند.
2. انسان در زمینه اندیشه و رشد قدرت هایی دارد. به گفته صاحب نظران بهترین و متخصص ترین افراد در زمان حیات خویش تنها از 4 تا 6 درصد این توان بالقوه استفاده می کنند و 94-96 درصد آن را با خود به سرای دیگر می برند.
3. بایگانی، مانور، سرعت تطبیق بازیافت و تشخیص مغز چنان بالا و پیچیده است که ادعا می شود اگر بخواهیم مدل مغز را بر صفحه ای از کره زمین شبیه سازی کنیم و سلول های عصبی و مغزی را به اندازه یک رشته نازک سیم الکتریسته قرار دهیم، به فضایی مکعب شکل در ابعاد 35*35 کیلومتر نیازمندیم؛ چون هر انسان به تنهایی حدود 10 میلیون سلول مغزی دارد.(6)
حافظه هرگز نابود نمی شود. حتی کهنسالان و افرادی که از کندی حافظه رنج می برند، می توانند با پشتکار و شناخت نوع حافظه خویش به بازیافت آن پردازند. نکته عمده دراین خصوص آن است که عموما وقتی سن بالا می رود، یادگیری انسان بینشی تر می شود؛ بر خلاف سنین آغازین زندگی که یادگیری مکانیستیکی و دقیق است. بدین سبب در سنین بالا تا مطلب درک نشود و منظم در اختیار حافظه قرار نگیرد، حافظه نمی تواند آن را حفظ کند و درمواقع لزوم تحویل دهد.
جالب تر این که فیزیولوژیست ها ادعا می کنند حافظه آشفته و بی نظم فشارهای روانی را فزون تر می سازد و حافظه منظم و دارای دیسیپلین از فشارهای روحی و فکری می کاهد. افزون بر این، بسیاری از زیان های مالی و فکری و اجتماعی با حافظه مرتبط است.
زندگی دانشمندان بزرگ نشان می دهد، بسیاری از آنان از روش های یادگیری، یاد سپاری و بهره گیری بهینه از حافظه بهره می بردند و آن را به طریق شایسته و بایسته به کار می گرفتند. شماری از این بزرگان در آغاز راه افرادی ضعیف بودند؛ ولی با تلاش و همت و به کارگیری درست این نیروی بیکران، مرزها را شکستند و از رکود و جمود رهایی یافتند.
مناظره جابر و امام صادق (ع) پیرامون حافظه
«جابربن حیان» شاگرد فرهیخته حضرت امام صادق(ع)که در علم کیمیا(شیمی) سرآمد 6000 دانشجوی مکتب جعفری بود، از حضرتش پرسید: چرا انسان در پیری کم حافظه می شود؟امام صادق(ع)فرمود: این مسأله همگانی نیست؛ آنچه فراموشی می آورد، به کار نینداختن نیروی یاد سپاری است؛ زیرا نیروی یادگیری چون دیگر نیروهای بدن انسان است؛ باید به کار گرفته شود تا توانمند گردد. جوان نیز اگر حافظه خود را نشناسد وبه خوبی از آن بهره نگیرد، به ضعف حافظه دچار می گردد.
ژرژدوهامال می گوید: حافظه را تحقیر نکنید. آن را تربیت کنید و به اطاعت وا دارید.
تربیت حافظه وامدار شناخت انواع حافظه است.
تقسیم بندی کلی حافظه
درنگاه نخست، حافظه 3 نوع است: کوتاه مدت(آنی)، میان مدت و بلند مدت.مطالبی که به حافظه کوتاه مدت سپرده می شود، معمولا تا 24 ساعت مانایی دارند و سپس محو می شوند. مکانیزم مغزی ما به گونه ای است که بسیاری از محفوظات حافظه کوتاه مدت را تا زمان یاد شده نگه می دارد و سپس حذف می کند. آنچه باقی می ماند، به حافظه میان مدت می رود و اگر از درجه اهمیت بالاتری برخوردار باشد، مانند مشاهده یک تصادف، به حافظه بلند سپرده می شود. گاه زمان نگهداری مطالب آموخته شده از ماه و سال فراتر می رود و تمام حیات انسان را در بر می گیرد و گاه - چنان که برای مثال در حفظ شماره تلفن آشنایان تجربه کرده ایم- بیش از پانزده دقیقه به درازا نمی کشد؛ چرا؟
زیرا شماره مذکور را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل نکرده ایم.
اختلاف حافظه آدم ها به حافظه بلند مدت بستگی دارد. ظرفیت این حافظه نامحدود است و هیچ انسانی نمی تواند ادعا کند دیگر برای یادگیری مطالب جدید جا ندارد. حتی اگر عمر آدمی از مقدار موجود بیش تر باشد، باز حافظه کنونی اش کافی می نماید.
همه ما از حافظه مناسب برخورداریم. مهم ترین مشکل، برنامه ریزی حافظه، اعتماد به حافظه و تربیت آن است.
تقسیم بندی فردی حافظه
به طور کلی افراد در یادگیری، مطالعه و نگهداشت مطالب به 4 دسته که درحقیقت نماینده 4 نوع حافظه اند، تقسیم می شوند:حافظه شنیداری(سمعی)
حافظه دیداری(بصری)
حافظه نوشتاری(یدی)
حافظه حسابگرانه(آماری)
باید یادآور شد بسیاری از مردم هنوز این 4 حافظه را نمی شناسند و حتی نمی دانند کدام یک از آن ها در وجودشان قوی تر است. البته گاه ترکیبی از 2 یا 3 نوع حافظه در موضوعات مختلف علمی در فرد موجود است که باید آن ها راشناخت و در جهت تقویت شان گام برداشت.
دراین مقاله از حافظه شنیداری یاد می کنیم و سه حافظه دیگر را در شماره بعد توضیح خواهیم داد.
حافظه شنیداری(سمعی)
افرادی که از راه شنیدن و تمرکز شنیداری به مرحله یادگیری پایدار می رسند، دارای حافظه شنیداری اند. این افراد دقیق تر از بقیه به صداهای جهان پیرامون گوش می دهند و تشخیص صداها نیز برایشان آسان تر است؛ بدین سبب وقتی کسی که یک یا دو بار با آن ها سخن گفته، با آنان ارتباط تلفنی برقرار می کند، بی درنگ صدایش را تشخیص می دهند.اینان همیشه صداها، آهنگ ها، اصوات و گفت وگوها را با هم می سنجند و یادآور می شوند فلان صدا شبیه فلان چیز است؛ صدای این دونفر شباهت دارد. این آهنگ را قبلا شنیده ایم و چقدر دقیق کپی برداری شده است.
این افراد در کودکی نیز قابل تشخیص اند. آن ها در کودکی با صدای بلند سخن می گویند و میزان دقت و استماع مخاطب برایشان مهم است. حتی اگر مخاطب به دیدگانشان خیره شود، چنان چه احساس کنند به آن ها توجه ندارد، معترض می شوند؛ سکوت پیشه می سازند یا لب به شکوه می گشایند. و استدلال مخاطب را - به شما می نگریستم و به دقت گوش می کردم- باور نمی کنند.
این دسته از افراد هنگام تدریس معلم چشم ها را می بندند و به جایی خیره می شوند یا سر را پایین می اندازند و به دقت گوش می دهند. افزون بر این، گاه زیر لب سخنان استاد را تکرار می کنند. گاه معلمان محترم این افراد را به خطا ازحالات یاد شده باز می دارند و کردارشان را نشانه بی توجهی می پندارند؛ در حالی که این حالات برای این گونه حافظه ها جز تمرکز معنایی ندارد.
آهنگ، طنین، سرعت، صلابت و کیفیت صدا برای این افراد بسیار مهم است.
نابینایان بیش از دیگران از این حافظه بهره می برند و درحقیقت فقدان بینایی را با آن جبران می کنند.
حافظه شنیداری (سمعی)
افرادی که در یادگیری بیش تر از حافظه شنیداری استفاده می کنند، از نشانه های رفتاری زیر بهره می برند:1. بیش تر به واژه های سمعی تکیه دارند.
2. اغلب هنگام فکر کردن به اطراف خود می نگرند.
3. پر طنین صحبت می کنند و گاه بیانشان برحرکتشان غلبه دارد.
4. معمولا دست خود را تا نیمه کمربالا می آورند و با آن ژست می گیرند.
5. عموما بیش از دیگران، می پرسند.
6. وقتی مخاطب قرار می گیرند، به نقطه ای خیره می شوند و حرکات سروچهره شان علائم پرسش، پذیرش وتایید و تعجب را تداعی می کند.
تکیه های کلامی
این افراد درجملات خویش معمولا به واژه ها و عبارات سمعی بیش تر توجه دارند و از آن ها استفاده می کنند؛ برای مثال آن طور که شنیدم، به ذهنم می رسد، درک کردم، فهمیدم، اعلام کردم، شرح دادم، مذاکره کردم، صدا کردم، اعتراض کردم، غرغر کردم، سکوت کردم، کم صحبت کردم و غیره..ده مرحله برای گوش دادن مؤثر(حافظه شنیداری)
نیکولاس، از صاحب نظران یادگیری و آموزش، برای استماع مؤثر و بهره صحیح از حافظه شنیداری 10 مرحله بر می شمارد:1. در حالی که «گوش می دهید»، بر یافتن زمینه هایی که مورد علاقه شما است و آن ها را مفید می یابید، تمرکز کنید.
2. به جای«پرداختن به روش» ارائه، با دید پرسشی به محتوای مطلب ارائه شده بنگرید و بیش تر درباره شان قضاوت کنید.
3. از«قضاوت زودرس» درباره مطالب بپرهیزید و آن را به تعویق افکنید؛ چنین حالتی باعث می شود تحلیل گر باقی بمانید.
4. بر«نظرهای اصلی» ارائه شده به وسیله سخنران یا مدرس تمرکز داشته باشید.
5. در گوش دادن«انعطاف پذیر» باشید.
6. در جهت گوش کردن مؤثر بکوشید و از«رمزگذاری ذهنی» استفاده کنید.
7. مقاومت دربرابر عوامل اخلالگر فیزیکی، روانی و انسانی را از یاد نبرید. هر کدام از این عوامل می توانند حواس شما را مشغول کنند واز «صحنه فعال ذهنی» شما صحنه ای منفعل پدید آورند.
8. در برابر«واژه ها و اطلاعات جدید» به جست وجوی معنا بپردازید و ذهن خود را بکاوید یا آن ها را در جایی یادداشت کنید و استمرار استماع موثر را از دست ندهید؛ برای مثال اگر وسط بحث کلماتی مانند پارادایم، لیبرالیسم و هرمنوتیک را ناآشنا یافتید،بهترین راه یادداشت آن ها و ادامه دادن به شنیدن فعال است.
9. با آگاهی از «جانبداری ها و محدودیت تجارب خویش»، فکر خود را برنظر های جدید گشوده نگهدارید و هرگز مطالب را با تعصب کور، یک سویه و جانبدارانه تفسیر نکنید؛ یعنی همیشه منتظر باشید، بعد چه می شود.
10. قبل از استماع سخنرانی یا درس استاد، مدت آن را دریابید و از نظر روانی، خود را برای شنیدن مطالب درآن مدت آماده سازید.
شیوه های استفاده بهتر از حافظه شنیداری
1. از آن جا که معمولا بلند خواندن و گوش دادن به مطالب به یادگیری می انجامد، بهتر است به جای بلند خوانی «زمزمه خوانی» تجربه و جایگزین شود تا با مصرف انرژی کم تر اطلاعات بیش تر به دست آید. بلند خوانی، افزون بر مزاحمت، به صرف انرژی بسیار و خستگی زود هنگام می انجامد.2. «محیط خلوت»، دوری از سر وصداهای مزاحم و نور کافی و دوری از عوامل باز دارنده بسیار مهم است.
3. بهتر است برای استماع بهتر و جامع تر در حد امکان «نزدیک استاد» یا «منبع دهنده اطلاعات» نشست.
4. چون اطلاعات به صورت فله ای «بسته بندی» وارد مغز می شود، برای آن که منظم «دسته بندی شده» «جایابی و طبقه بندی» شوند و یادگیری پایدارتر گردد، با آنچه شنیده یا خوانده می شود، به صورت «پرسشی» برخورد گردد.
5. «ضبط درس و استماع مجدد» آن بسیار مفید است. بازگو کردن همه درس یا مطالب مهم آن، به وسیله خود فرد، ضبط آن و سپس گوش سپردن به آن در فواصل زمانی مختلف، به ویژه در دروس نظری و بالاخص در زبان های انگلیسی، عربی و قواعد، بسیار سودمند است.
نکات مهم
1. برای گفت وگو با این مخاطبان نباید در تاریکی قرار گرفت.2. برای این افراد، لب های گوینده، فیزیک جسمی و تن صدای وی بسیار مهم است.
3. سخنرانان دارای قوت کلام، برای این افراد، مطلوبیت بسیار دارند.
شیوه زمان شکن و کاربردی
برای این افراد شیوه ای بسیار قوی وجود دارد که از دیر باز در حوزه های علمیه رواج داشته است. این روش که امروزه اصطلاحا حریف تمرینی یا مباحثه نظری خوانده می شود، روش بحث و تکرار است. در این باره، عبارت زیر نزد حوزویان شهرت دارد: الدرس حرف و التکرار الف؛«مطالعه درس سخنی است و تکرار هزار مرتبه آن را غنی می سازد.»
نکته مهم در این روش، استفاده از حریف یا مباحث مناسب است. این فرد نباید، از نظر توان علمی، باشما فاصله بسیار داشته باشد و بهتر است هم سطح یا کمی بهتر شمرده شود؛ چون حریفان و هم بحث های قوی و مستعد، افراد ناتوان تر را ابزار تکرار درس خویش می سازند. هم بحث بسیار ضعیف، انگیزه ها را نابود می کند؛ گرچه افراد ناتوان باید برای رشد و ارتقای خویش هم بحث متوسط برگزینند.
پی نوشت ها :
1. Visual Mmemory.
2. Aural Mmemory.
3. Written Mmemory.
4. Arithmetical Mmemory.
5. حق جو، محمد حسین(1377)، آیین حفظ و تقویت حافظه، قم: مرکز فرهنگی انصارالمهدی.
6. طوسی، محمد علی(1380)، سیاست گذاری در نظام آموزشی، تهران: واحد علوم و تحقیقات.
