یهود در فرانسه

یهودیان در سال 212/م همراه با سربازان رومی، وارد فرانسه شده و در این کشور سکنا گزیدند.
در سال 340/م با گردن نهادن امپراتوری روم به آیین مسیحیت، وضع یهودیان دچار بحران و آشفتگی شد. آنان نخست در این کشور به کارهای زراعت، تجارت و صنایع دستی اشتغال داشتند؛ ولی به زودی تن به مزدوری طبقه ی حاکم و کشیشان سپردند. از سوی دیگر، خرید و فروش بردگان نیز از سوی این طایفه، آنان را رو در روی سیاست های کلیسا که در سال 614/م، آنان را از تجارت برده منع کرده بود، قرار می داد.
در عهد سلطنت شارلمانی (768-814/م) و لویی اول (814-840/م)، یهودیان به عنوان عمده ترین عناصر تجاری و مالی در امر صادرات و واردات، با پرداخت 10 % از سودهای خویش به خزانه ی سلطنت، تحت حمایت امپراتور قرار گرفتند.
آنان با تملّک پاره ای از اراضی، به امور کشاورزی به ویژه کشت انگور روی آوردند و از این راه، تجارت شراب را در انحصار خود گرفتند.
در سده ی یازدهم میلادی، شمال فرانسه بیش از دیگر مناطق، مرکز تجمّع یهودیان شده بود و چون در همین دوره از پرداختن به بسیاری از شغل ها منع شده بودند، به رباخواری روی آوردند، تا این که لویی نهم (1226-1270/م) با آنان به مبارزه برخاست و مردم را از پرداخت از یک سوم از بدهی های خود به یهودیان معاف داشت و عرصه را بر رباخواران یهود تنگ گرفت. در سال 1306/م فیلیپ چهارم، آنان را به نفع خزانه ی سلطنت، جمع آوری کرد.
امّا از آن جا که با خروج رباخواران یهود، عدّه ای از مسیحیان بومی جای گزین آنان شدند و بر مردم ظلم و اجحاف روا داشتند، به یهودیان مزبور اجازه ی بازگشت داده شد. آن ها در پی این بازگشت اجازه یافتند تا در ازای وام های پرداختی خود، 43% بهره وصول کرده و مطالبات پیشین خود را نیز که هنوز به خزانه ی پادشاه واریز نشده بود، به دست آورند، مشروط بر آن که دو سوم آن را به خزانه ی سلطنتی واریز کنند. سرانجام این یهودیان اجازه یافتند که معبد و گورستان اختصاصی و کتاب های مصادره شده ی خود را به جز تلمود خریداری کنند. امّا این وضع چندان دوام نیافت و با اوج گیری شورش مردم در سال 1317/م، یک بار دیگر یهودیان از فرانسه اخراج شدند؛ ولی در سال 1359/م بار دیگر اجازه ی بازگشت یافتند، تا این که سرانجام چارلز ششم در سال 1394/م آنان را از فرانسه بیرون راند و تا اواخر قرن شانزدهم میلادی، این کشور عاری از وجود یهودیان باقی ماند.
در سال 1320/م گروهی از مسیحیان، تحت نام «چوپانان» که در ابتدا به عزم زیارت سرزمین مقدّس، به راه افتاده بودند، در هنگام عبور از کشور فرانسه، افرادی از ول گردان و اوباش را به دور خود جمع کردند و تصمیم گرفتند در سر راه خود، یهودیانی را که از پذیرش تعمید امتناع می ورزند، به قتل برسانند.
در شهر تولوز، پانصد یهودی، از ترس به برجی پناه بردند، توده ای از مردم لجام گسیخته ی خشمگین، آن ها را در محاصره گرفتند و به ایشان اعلام کردند که یا تعمید را بپذیرند و یا تن به مرگ دهند. تلاش حاکم شهر در خلاصی شان بیهوده بود. پناهندگان که مقاومت را غیر ممکن یافتند، قوی ترین فرد میان خود را مأمور کردند که به دست خود، همگی آن ها را بکشد. و بدین ترتیب، همه ی آن گروه، جز یک نفر، به هلاکت رسیدند، و آن یک نفر نیز با وجود آن که حاضر به قبول تعمید بود، به دست مهاجمان قطعه قطعه شد. به همین طریق، عموم یهودیانی که در 120 دهکده ی کوچک در جنوب فرانسه و شمال اسپانیا زندگی می کردند، قتل عام شدند... .(1)
از اواخر قرن شانزدهم میلادی، گروه هایی از یهود که شمارشان از چند هزار نفر نمی گذشت، در دو ایالت «بوردو» و «بایون» استقرار یافته و به وسیله ی سرمایه ی کلان و کشتی های تجاری خود، باب تجارت با دیگر کشورها را گشودند. در سال 1785/م آکادمی شهر «متز» مسابقه ای ترتیب داد با عنوان کمیته ای به منظور اصلاح یهودیان آلزاس تشکیل شد که در میان اعضای آن، تعدادی از رهبران یهودی سفاردیم ساکن در جنوب فرانسه نیز حضور داشتند.
در زمان وقوع انقلاب فرانسه، یهودیان این کشور از چهل هزار تن تجاوز نمی کردند که حدود 20 تا 25 هزار نفر آنان، تنها در آلزاس مستقر بودند. با فرو نشستن التهاب انقلاب، مسئله ی یهودیان اشکنازی مطرح و این پرسش مورد بحث و گفت و گو قرار گرفت که آیا یهودیان فرانسه، ملتی در دل یک ملت به شمار می آیند؟
از سوی دیگر، مخالفان یهود، با اشاره به این که یهودیان، قومی خود خواه، بیگانه و حرام زاده اند، نغمه ی «خطر یهود» را ساز کرده و بر دفع خطر آن تأکید کردند.
آن چه خطر یهود را در سال های پس از انقلاب فرانسه، جدّی تر ساخت، این بود که حدود چهارصد هزار نفر از کشاورزان فرانسه با دریافت وام ربوی از رباخواران یهود، که تعدادشان به سه الی چهار هزار تن می رسید، زمین های مصادره ی شده ی فئودال های فراری را خریداری کردند؛ ولی از بازپرداخت اصل و فرع سنگین وامشان ناتوان ماندند. همین امر یهودیان را در فاصله ی سال های 1802-1805/م در معرض نفرت و خشم عمومی قرار داد.
این جا بود که ناپلئون خود را با «مسئله ی یهود» رو به رو یافت. وی با منتفی ساختن بازپرداخت وام های مزبور، در سال 1806/م، اقدام به تأسیس مجلسی متشکّل از یک صد تن از معتمدان یهود که تابع قلمرو دولت فرانسه بودند، کرد و دوازده فقره پرسش در اختیار آنان قرار داد تا ضمن پاسخ به آن ها، موضع یهودیان را در برابر اهمّ مسائل اجتماعی، اقتصادی و دینی مرتبط با کشورشان، تبیین نمایند.
پرسش های زیر از آن جمله است:
- آیا یهودیان فرانسه، خود را شهروند فرانسوی می دانند یا بیگانه؟
- آیا یهودیان به هنگام ضرر، آمادگی دفاع از کشور فرانسه را دارند؟
- آیا در امر ازدواج و طلاق، تعارضی میان قانون مدنی فرانسه و شریعت یهود وجود دارد یا خیر؟
- آیا یک یهودی اجازه دارد با مسیحیان ازدواج کند یا نه؟
پاسخ های داده شده، همه یا مثبت بود و یا همراه با زبان بازی. این مجلس مقرّر داشت که یهودی باید سرزمینی را که در آن متولد شده است، میهن خود بشناسد و از آن دفاع کند و مردمان آن را برادران خود بداند. این مجلس هم چنین تأکید کرد که شریعت و قوانین یهودی، هیچ تعارضی با قوانین مدنی فرانسه ندارد. شریعت یهود، تعدّد زوجات را ممنوع ساخته و هیچ طلاقی به موجب این شریعت صحیح نیست؛ مگر پس از انجام طلاق مدنی، و نیز هیچ ازدواجی شرعی نیست، مگر آن که پیش تر بر اساس قوانین مدنی صورت گرفته باشد.
از سده ی نوزدهم احوال یهودیان رفته رفته رو به بهبودی نهاد؛ به گونه ای که در سال 1834/م نخستین یهودی به پارلمان فرانسه راه یافت و آدولف کریمیه به وزارت رسید و خاندان روچیلد و بری یر به سرمایه های کلان دست یافتند و پاره ای از یهودیان نیز به بالاترین مقامات نظامی رسیدند.

پی نوشت ها :

1. ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج 6، ص 862.

منبع :کریمیان، احمد، (1384)، یهود و صهیونیسم: تحلیل عناصر قومی، تاریخی و دینی یک فاجعه، قم: مؤسسة بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیّة قم)، چاپ دوم.