نویسنده: سید هاشم ناجی جزایری

پدر و مادر در خانواده نقش رییس و معاون را دارند که در اثر همکاری صمیمانه آن دو و یکدلی جهت پیشبرد اهدافی که خدا برای هر خانواده در نظر گرفته است، می توانند این کوچکترین نهاد اجتماعی را به سعادت برسانند. در غیر این صورت، خسران و شقاوت والدین و فرزندان و در نتیجه اجتماع، حتمی خواهد بود. لذا در اسلام برای تخطی والدین از مسئولیت های شرعی و عقلی شان تعابیری مذمت باری وارد شده است که می خواهیم به بررسی آنها بپردازیم.

پدری که - با داشتن امکانات- در امر معیشت فرزندانش بخل می ورزد

حضرت سجاد(ع) در ضمن حدیثی پیرامون پیامدهای شوم گناهان در دنیا فرمود: ... از جمله گناهانی که باعث دریده شدن پرده ها می گردد.بخلت ورزیدن در امر معیشت همسر و فرزندان است.(1)
حضرت امیرالمؤمنین(ع) به این مضمون فرمود: بخل ورزیدن پدر نسبت به فرزندانش موجب نفرت آنها از او می گردد.(2)

پدری که با اسراف و تبذیر موجب تنگی معیشت فرزندانش می گردد

و لاتسرفوا(3) إنه لا یحب المسرفین «141»(الانعام) .
این آیه مبارکه اشاره به این امر دارد که در هنگام صدقه دادن نباید افراط و تفریط نمود بلکه باید میانه روی و اعتدال را مراعات کرد و نباید صدقه دادن به گونه ای باشد که شخص یا فرزندان و خانواده اش با سختی و تنگدستی دچار شوند.(4)
در حدیث آمده است: کسانی که تمام مال و دارائی خود را صدقه می دهند و سپس خود محتاج شده و دست به سوی دیگران دراز می کنند این گونه افراد مورد مذمت قرار دارند.(5)
امام صادق(ع) به این مضمون فرمود: مردی از انصار کشاورزی می کرد. اما او هنگامی که محصول خود را درو می نمود، تمام محصول خود را به دیگران می بخشید و چیزی برای همسر و خانواده خود نمی گذاشت و به همین خاطر او و همسر و خانواده اش تهیدست می گشتند خدای متعال کار این شخص را مورد مذمت قرار داده و آن را اسراف نامید.(6)
در زمان پیامبر(ص) مردی فرزندان خردسال داشت او تمام دارائی خود را صدقه داده و به دیگران بخشید. او با این کار باعث تنگدستی فرزندان خردسال خود شده و بدین ترتیب آنها را محتاج مردم ساخت.
پیامبراکرم(ص) این مرد را مورد نکوهش و سرزنش قرار دادند.
و درباره او فرمودند:
او کاری کرده است که فرزندان خردسالش دست نیاز به سوی مردم دراز کنند.(7)

پدری که از قبول مسئولیت فرزندان و خانواده خود استنکاف می نماید و این مسئولیت را به گردن دیگران می اندازد

پیامبراکرم(ص) فرمود: شخصی که حقوق خانواده خود را ضایع نماید و باعث قطع صله رحم گردد خدای متعال روز قیامت او را از احسان خود محروم خواهد ساخت و خدای متعال او را در روز قیامت ضایع می کند و شخصی را که خدای متعال ضایع سازد از جمله هلاک شوندگان خواهد بود.(8)
پیامبراکرم(ص) به این مضمون فرمود: بدترین مردان کسانی هستند که بار مسئولیت فرزندان و همسر خود را بر دوش دیگران می اندازند.(9)
پیامبراکرم(ص) نهی فرمود از اینکه مردی سیر باشد، در حالی که همسر و فرزندانش گرسنه هستند و پیامبر اکرم(ص) به این مضمون فرمود: ضایع نمودن اهل و عیال و شانه خالی کردن از قبول بار مسئولیت آنها باعث هلاکت و نابودی مرد خواهد بود.(10)
پیامبراکرم(ص) فرمود: مردی که اهل و عیال خود را ضایع سازد مرتکب گناه شده است.(11)
پیامبراکرم(ص) فرمود: ملعون و نفرین شده است شخصی که اهل و عیال خود را ضایع سازد.(12)
پیامبراکرم(ص) فرمود: ملعون و نفرین شده است شخصی که بار مسئولیت اهل و عیال خود را بر دوش دیگران می اندازد.(13)

پدری که -بدون عذر موجه-جدا از فرزندان و خانواده زندگی می کند

در حدیث آمده است که چند چیز باعث عذاب قبر می گردد؛ از جمله آنها جدا زندگی کردن مرد از خانواده اش.و دور بودن او از آنها.(14)
امام صادق(ع) فرمود: هلاک می گردد مردی که در شهر خود باشد، اما شب را در غیر منزلی که فرزندان و همسر او در آن سکونت دارند صبح کند و این کار از مردانگی بدور است.(15)

پدری که با داشتن امکانات فرزندان خود را در تنگدستی قرار می دهد

مردی از انصار در حالی که فرزندان خردسالی داشت. در هنگام فوت اموال و دارائی خود را به دیگران بخشد و او با این کار موجب شد تا فرزندان خردسالش در تنگدستی و فقر زندگی کنند. پس از آنکه او فوت نمود و در قبرستان دفن شد.
پیامبراکرم(ص) درباره او فرمود: اگر قبل از آنکه او را دفن نمائید به من اطلاع می دادید که او نسبت به فرزندانش چنین کرده است، اجازه نمی دادم تا او را در قبرستان مسلمانان دفن نمائید.
او با این عمل موجب گشته است تا فرزندان خردسالش بخاطر فقر و نداری دست نیاز به سوی مردم دراز کنند.(16)
پیامبراکرم(ص) به مردی که می خواست تمام اموال و دارائی خود را قبل از فوت صدقه دهد آن را به دیگران ببخشد و بدین وسیله فرزندان و خانواده خود را در تنگدستی و فقر قرار دهد، فرمود: اگر فرزندانت را بی نیاز از دیگران قرار دهی بهتر از آن است که آنها را فقیر و تنگدست و محتاج مردم گردانی.(17)

پدری که با رفتارهای افراطی و غیر متعادل خود و رها نمودن خانواده به حال خود باعث ناراحتی همسر و فرزندانش می گردد

شخصی به نام عاصم بن زیاد در زمان امیرالمؤمنین(ع) لباسهای خشن پوشیده و همسرو فرزندان خود را رها ساخته و وظیفه خود را در قبال آنها انجام نمی داد و از دنیا روی گردانده و به اصطلاح زهد را پیشه خود ساخته بود؛ او با این روش باعث ناراحتی و اندوه همسر و فرزندان خود شده بود.
حضرت امیرالمؤمنین(ع) پس از آگاهی از این وضع او را احضار نموده و پس از روبرو شدن با او با تندی و ترشروئی و عتاب به او خطاب کرده و فرمودند:
از همسر و فرزندان خود خجالت نمی کشی؟
به‌ آنها رحم نمی کنی؟
تو با این رفتارها فریب شیطان را خورده ای! بدانکه خدای متعال استفاده از طیبات را در دنیا حلال نموده است.
عاصم به امیرالمؤمنین(ع) گفت: ای امیرالمؤمنین! چرا شما لباس خشن می پوشید و از غذاهای لذیذ استفاده نمی کنید؟
امیرالمؤمنین(ع) به این مضمون به او فرمود: خدای متعال مرا امام و پیشوای مردم قرار داد و بر پیشوای مردم لازم است که در خوراک و پوشاک خود به گونه ای عمل نماید تا فقیران و تهیدستان جامعه احساس حقارت نکنند.
و بر او لازم است که با رفتار خود باعث دلگرمی فقراء جامعه گردد و ثروتمندان جامعه نیز بخاطر ثروت و دارائی خود دچار طغیان و سرکشی نگردند*.

پدری که خودش غذا می خورد اما فرزندان خود را گرسنه می گذارد

امام صادق(ع) فرمود: پیامبراکرم(ص) نهی فرمود از اینکه مردی سیر باشد، اما همسر و فرزندانش گرسنه باشند.
پیامبراکرم(ص) به این مضمون فرمود: مردی که در فکر همسر و فرزندان خود نیست مورد هلاک و نابودی قرار می گیرد.(18)
در حدیث آمده است: که شخص مؤمن به میل و رغبت فرزندان و خانواده اش غذا می خورد و منافق کسی است که خانواده اش به میل و رغبت او غذا می خورند.(19)
در حدیث آمده است: سزاوار نیست که مردی غذای ویژه ای برای خود اختصاص دهد و از آن غذا به خانواده خود نخوراند.(20)
حضرت امیرالمؤمنین(ع) به این مضمون فرمود: خداوند متعال سه گروه را مورد لعن و نفرین خود قرار داده است؛ از جمله آن گروه، شخصی است که تنها و بدون همسر و خانواده خود غذا می خورد.(21)

مادران نفرین شده

مادری که بدون عذر شرعی سقط جنین می کند

و لا تقتلن أولادهن(22) «12»(الممتحنة) .
در این آیه مبارکه به مادران دستور داده شده است که فرزندان خود را به قتل نرسانند.
ابو عبیده می گوید: از امام باقر(ع) در مورد زن بارداری که برای سقط نمودن جنین دارو خورده و جنین او بخاطر آن داری سقط شده سؤال کردم؟
امام (ع) فرمود: این زن باید دیه جنین را بپردازد. زیرا او مرتکب قتل نفس شده است.(23)

مادری که بدون عذر شرعی از شیر دادن به نوزاد خود امتناع می ورزد

امام صادق(ع) به این مضمون فرمود: مدت شیر دادن به نوزاد بیست و یک ماه می باشد؛ هر چه از این مدت کم گذاشته شود، جور و ستم به نوزاد بشمار می آید.(24)

زنی که بدون اذن و اجازه شوهر به نوزاد دیگران شیر می دهد

پیامبراکرم(ص) فرمود: زنانی از امتم را در شب معراج دیدم که در عذاب شدیدی بسر می بردند.
از وضعیت آنها متعجب شدم و از شدت عذاب آنها گریستم. زنی را دیدم که از سینه هایش آویزان شده بود؛ او زنی بود که فرزندان دیگران را -بدون اذن و اجازه شوهر خود-شیر می داد.(25)

پی نوشت ها :

1- (قال الإمام السجاد(ع) ) : ...و الذنوب التی تکشف الغطاء:
الإستدانة بغیر نیة الأداء.
و الإسراف فی النفقة علی الباطل.
و البخل علی الأهل والولد و ذوی الأرحام.
و سوء الخلق.و قلة الصبر.
و استعمال الضجر و الکسل.
و الإستهانة بأهل الدین ...(معانی الأخبار ص 240 و عدة الداعی ص 214) .
2- قال أمیرالمؤمنین(ع) : جود الرجل یحببه إلی أضداده. و بخله یبغضه إلی أولاده (غرر الحکم) .
_-برای اطلاع از احادیث شریف دیگری که در رابطه با موضوع: تنگ گرفتن بر همسر و فرزندان در امر معیشت می باشد.به کتاب:
همسران رحمت شده و همسران نفرین شده
مراجعه فرمائید.
3- أی: لاتجاوزوا الحد.و فیه أقوال:
أحدها: إنه خطاب لأرباب الأموال - لاتسرفوا - بأن تتصدقوا بالجمیع و لاتبقوا للعیال شیئاً.
کما فعل ثابت بن قیس بن شماس.فإنه صرم خمسین نخلاً.و تصدق بالجمیع و لم یدخل منه شیئاً -فی داره-لأهله -عن أبی العالیة و ابن جریح- (مجمع البیان ج 4 ص 578) .
4- (قال الإمام الصادق(ع) فی ذیل هذه الآیة) : ...نهاهم عن الإسراف.
و نهاهم عن التقتیر.
(و) _لکن أمر بین أمرین.
لا یعطی جمیع ما عنده ثم یدعو الله أن یرزقه.
فلا یستجیب له (الکافی ج 5 ص 67 و تحف العقول ص 348) .
_ ما بین القوسین لم یذکر فی تحف العقول.
5- قال رسول الله(ص) یجیء أحدکم بماله -کله-فیتصدق.
و یجلس یتکفف الناس؟!
إنما الصدقة عن ظهر غنی (عوالی اللئالی ج 2 ص 73) .
6- عن هشام بن المثنی قال: سأل رجل أبا عبدالله(ع) عن قول الله عز و جل:
و آتوا حقه یوم حصاده و لاتسرفوا إنه لا یحب المسرفین؟
فقال (ع) : کان فلان بن فلان الأنصاری -سماه -و کان له حرث.
و کان إذا أخذ.یتصدق به.و یبقی هو و عیاله بغیر شیء.
فجعل الله عز و جل ذلک سرفاً (الکافی ج 5 ص 55) .
(و جاء فی حدیث آخر هکذا) : إذا جذه.تصدق به.و بقی هو و عیاله بغیر شیء.
فجعل الله ذلک سرفاً...(تفسیر العیاشی -علیه الرحمة-ج 2 ص 121) .
7- روی: إن النبی(ص) قال لرجل من الأنصار -أعتق ممالیک له لم یکن له غیرهم.
فعابه النبی(ص) .
و قال (ص) : ترک صبیة صغاراً.یتکففون الناس.(الکافی ج 7 ص 9) .
8- قال رسول الله(ص) : من ضیع أهله.و قطع رحمه.حرمه الله تعالی حسن الجزاء یوم یجزی المحسنین.و ضیعه.
و من یضیعه الله تعالی فی الآخرة.فقو یتردد* مع الهالکین.حتی یأتی بالمخرج.
و لم _ یأت به (عقاب الأعمال ص 441 و اعلام الدین ص 421) .
*فی عقاب الأعمال: یردد. _ فی اعلام الدین: ‌و لن.
9- قال رسول الله(ص) : إن من شر رجالکم ...الملجیء عیاله إلی غیره (تهذیب الأحکام ج 7 ص 462) .
قال رسول الله(ص) إن من شرار رجالکم: البهات.الجری.الفحاش.الآکل وحده.و المانع رفده.و الضارب عبده.و المجلیء عیاله إلی غیره (الکافی ج 2 ص 292) .
(و جاء فی مصدر آخر هکذا) : شر الناس...الملجیء عیاله إلی غیره (جامع الأحادیث للشیخ جعفر بن أحمد القمی -علیه الرحمة-ص 220) .
10- قال الإمام الصادق(ع) : نهی (رسول الله(ص) ) عن یشبع الرجل.و یجیع أهله.
و قال (ص) : کفی بالرجل هلاک أن یضیع من یعول (دعائم الإسلام ج 2 ص 254) .
11- قال رسول الله(ص) : کفی بالمرء إثماً أن یضیع من یعول *(جامع الأحادیث للیشخ جعفر بن أحمد القمی -علیه الرحمة-ص 108 و دعائم الإسلام ج 2 ص 254 و من لا یحضره الفقیه ج 3 ص 103 و الجعفریات ص 273 و عدة الداعی ص 82 ق و الکافی ج 4 ص 12) .
*فی الکافی: یعوله.
12- قال رسول الله(ص) : ملعون.ملعون.من ضیع من یعول (الکافی ج 4 ص 12 و من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 38 و من لا یحضره الفقیه ج 3 ص 362 و عوالی اللئالی ج 3 ص 193) .
قال رسول الله(ص) : ملعون.ملعون.من یضیع من یعول (من لا یحضره الفقیه ج 3 ص 103 و عدة الداعی ص 82) .
13- قال رسول الله(ص) : ملعون.ملعون.من ألقی کله *علی الناس (الکافی ج 4 ص 12 و من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 38) .
*الکل: ‌الثقل.
أی: قوته.أو قوت عیاله علی الناس (نقلاً عن هامش الکافی) .
14- قال أمیرالمؤنین(ع) : عذاب القبر یکون من النمیمة.و البول.
و عزب _الرجل عن أهله (علل الشرائع ج 1 ص 410 الباب 262) .
_بعد و غاب و خفی.
15- قال الأمام الصادق(ع) : ‌هلک بذی المروة أن یبیت الرجل عن منزله بالمصر الذی فیه أهله (من لا یحضره الفقیه ج 3 ص 362) .
16- (قال الإمام الباقر(ع) ) : إن رسول الله(ص) بلغه إن رجلاً من الأنصار توفی و له صبیة صغار و لیس لهم مبیت لیلة.
ترکهم یتکففون الناس.
و قد کان له ستة‌ من الرقیق -لیس له غیرهم-و أنه أعتقهم عند موته.
قالوا: دفناه.
فقال (ص) : أما إنی لو علمته.ما ترکتکم تدفنونه مع أهل الإسلام.
ترک ولده صغاراً یتکففون الناس(قرب الإسناد ص 63) .
(قال الإمام الباقر(ع)) : إن رجلاً من الأنصار توفی - و له صبیة صغار- و له ستة من الرقیق.
فأعتقهم عند موته -و لیس له مال غیرهم-.
فاتی النبی(ص) فاخبر.
فقال(ص) : ما صنعتم بصاحبکم؟
قالوا: دفناه.
فقال (ص) : ‌لو علمت ما دفناه مع أهل الإسلام_.
ترک ولده یتکففون الناس (من لا یحضره الفقیه ج 4 ص 137 و علل الشرائع ج 2 ص 339) .
_ فی علل الشرائع هکذا: لو علمت ما دفنته مع أهل الإسلام.
(قال الإمام الصادق(ع) ) : قال رسول الله(ص) للأنصاری حیت أعتق عند موته خمسة -أو ستة-
من الرفیق.
و لم یکن یملک غیرهم -و له أولاد صغار-:
لو أعلمتمونی أمره.ما ترکتکم.تدفنوه _مع المسلمین.
یترک _ صبیة صغاراً.یتکففون الناس (الکافی ج 5 ص 67 و تحف العقول ص 350) .
_ فی تحف العقول: تدفنونه._فی تحف العقول: ترک.
17- قال رسول الله(ص) لرجل: ‌إنک إن تدع أولادک أغنیاء.خیر _من أن تدعهم عالة یتکففون _الناس (عوالی اللئالی ج 3 ص 268 و مستدرک الوسائل ج 14 ص 95) .
_ فی عوالی اللئالی: خیراً.
_ فی عوالی اللئالی هکذا: یتبلببون الناس.
قال رسول الله(ص) لرجل: إنک إن تدع ورثتک أغنیاء.خیر من أن تدعهم عالة.
یتکففون الناس بأیدیهم.(عوالی اللئالی ج 2 ص 117) .
*- جاء علاء بن زیاد الحارثی إلی أمیرالمؤمنین(ع) فقال: -یا أمیرالمؤمنین-أشکو إلیک أخی عاصم بن زیاد.
قال (ع) : و ما له؟
قال: لیس العباء *و تخلا من الدنیا_.
قال (ع) : علی به.
فلما جاء قال (ع) : -یا عدی نفسه-لقد استهام بک الخبیث_.
أما رحمت أهلک و ولدک؟!
أتری الله أحل لک الطیبات -و هو یکره أن تأخذها-؟!
أنت أهون علی الله من ذلک.
قال: - یا أمیرالمؤمنین-هذا.أنت فی خشونة ملبسک.و جشوبة مأکلک؟!
قال (ع) : - ویحک- إنی لیست کأنت.
إن الله تعالی عرض علی أئمة الحق أن یقدروا أنفسهم بضعفة الناس.
کیلا یتبیغ بالفقیر فقره (شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید ج 11 ص 32 و نهج البلاغة کلام رقم 209) .
*فی نهج البلاغة: العباءة.
العباء - بالمد - و العبایة -بالیاء-: ضرب من الأکیسة.
و المراد منه: الثوب الخشن (راجع مجمع البحرین ج 2 ص 104) .
_ فی نهج البلاغة: عن الدنیا.
_ یعنی: الشیطان.
أی: جعلک هائماً ضالاً.
18- قال الإمام الصادق(ع) : نهی (رسول الله(ص) ) أن یشبع الرجل و یجیع أهله.
و قال (ص) کفی بالمرء هلاکاً أن یضیع من یعول (دعائم الإسلام ج 2 ص 193) .
19- المؤمن یأکل بشهوة أهله.
و المنافق یأکل أهله بشهوته (الکافی ج 4 ص 12) .
20- لا یجوز للرجل أن یخص نفسه بشیء من المأکول دون عیاله (تفسیر القمی -علیه الرحمة-ج 1 ص 387) .
لامز به ذکر است که مراد از این غذاها غیر غذاهای ویژه ای است که در وقت بیماری مورد استفاده شخص قرار می گیرد.
21- قال أمیرالمؤمنین(ع) : لعن الله الآکل زاده وحده.
و السایر فی الطریق وحده.
و النائم فی الفراش وحده (عوالی اللئالی ج 4 ص 8-9) .
قال رسول الله(ص) : لعن الله ثلاثة: أکل زاده وحده و راکب الفلاة وحده.
و النائم فی بیت وحده (من لا یحضره الفقیه ج 4 ص 259 و المواعظ ص 19) .
قال الإمام الکاظم(ع) : لعن رسول الله(ص) ثلاثة: الأکل زاده وحده.
و الراکب فی الفلاة وحده.و النائم فی بیت وحده (الخصال ص 93) .
قال الإمام الباقر(ع) : خطب رسول الله(ص) الناس فقال: ألا اخبرکم بشرارکم؟
قالوا: بلی -یا رسول الله-.
قال (ص) : الذی یمنع رفده.
و یضرب عبده.
و یتزود وحده _(الکافی ج 2 ص 290) .
_ أی: یأکل زاده وحده من غیر رفیق - مع الإمکان-.
أو أنه لا یعطی من زاده -غیره-من عیاله و غیرهم (نقلاً عن هامش الکافی) .
للعلماء - فی هذا الحدیث - قولان: ‌أحدهما: أن یحمل علی ظاهره.
و یکون التقدیر: أنه لا ینبغی للإنسان أن ینفرد -فی هذه الأفعال-.
و یصیر محمولاً علی الإستحباب لتلک الأفعال.و إن ترکها من المکروهات الشدیدة الکراهیة.
و ذکر اللعن فیه للتأکید -من باب التجوز و التوسعة-لیحصل بذلک بعث العزم -من المکلف -علی عدم التهاون بمثل ذلک...
و الثانی: أن لا یکون علی عمومه و ظاهره.بل یجب حمله علی التخصیص.
فیخصصون الأکل.علی من وجب علیه النفقة لغیره.من واجبی النفقة -شرعاً-.ثم هو یمنعه ما وجب له.فیأکل زاده وحده.
و یصبر المراد بالزهد -هنا-الرزق الذی رزقه الله إیاه.لیکون له و لواجبی النفقة.فینفرد بهم.
و عبر -عن منعه -بأکله.فإنه حینئذٍ یکون مستحقاً‌ للعنة (نقلاً عن هامش عوالی اللئالی) .
22- علی وجه من الوجوه.لا بالوأد.و لا بالإسقاط (مجمع البیان ج 9 ص 414) .
یرید: البنات.أو الإسقاط (بحار الأنوار ج 64 ص 183) .
23- عن أبی عبیدة عن أبی جعفر(ع) (1) : فی امرأة شربت دواء -و هی حامل-لتطرح ولدها.
فألقت ولدها؟!
فقال (ع) : إن کان (له) (2) عظماً -قد نبت علیه اللحم.و شق له السمع و البصر-فإن علیها دیته(3) .تسلمها إلی إبیه.
(و) (4) قال (ع) : و إن کان (جنیناً) (5) علقة -أو مضغة-فإن علیها أربعین دیناراً.أو غرة-.
تسلمها إلی أبیه.
قلت: فـ هی لا ترث -من ولدها -من دیته؟
قال (ع) : لا.لأنها قتلته (الکافی ج 7 ص 344 و من لا یحضره الفقیه ج 4 ص 109) .
1) فی الفقیه هکذا: عن أبی عبیدة عن أبی عبدالله(ع) .
2) ما بین القوسین لم یذکر فی الکافی 3) فی الفقیه: دیة.
4) ما بین القوسین لم یذکر فی الکافی. 4) ما بین القوسین لم یذکر فی الفقیه.
24- قال الإمام الصادق(ع) : الرضاع واحد و عشرون شهراً.
فما نقص.فهو جور علی الصبی (الکافی ج 6 ص 40 و من لا یحضره الفقیه ج 3 ص 305) .
قال الإمام الصادق(ع) : الرضاع أحد و عشرون شهراً.
فإن نقص.فهو جور علی الصبی (تهذیب الأحکام ج 8 ص 179) .
25- قال رسول الله(ص) : لیلة اسری بی إلی السماء.رأیت نساء من امتی فی عذاب الشدید.
فأنکرت شأنهن.
فبکیت لما رأیت من شدة عذابهن...
و أما المعلقة بثدییها.فإنها کانت ترضع أولاد غیر زوجها بغیر إذنه...(وسائل الشیعة ج 20 ص 213 الباب 117) .