نویسنده:سبحان پاکپور
« 1. بی توجهی به زبان عربی که زبان قرآن و حدیث است و اینها دو منبع اساسی برای شریعت اسلامی هستند. طبیعی است که سلاطین عثمانی می بایست به زبان عربی بیش از زبان ترکی توجه می کردند؛ چرا که زبان عربی زبان اسلام است. البته برخی از سلاطین عثمانی مدارس را در توجه به زبان عربی و علوم شرعی به طور محدود ترغیب کردند؛ اما لازم بود خود شخصا به تعلیم زبان عربی بپردازند و دیگران را به فراگیری آن تشویق نمایند.
2. نداشتن آگاهی صحیح از دین؛ آن گونه که بسیاری از مسئولان این دولت، از اسلام جز عبادات آن را نمی شناختند و به همین دلیل بر انجام دادن عبادات، حرص و ولع داشتند. نشناختن درست اسلام سبب انتشار مکتب های مختلف صوفی گرایانه و ضعف اندیشه جهادی شد که خود به ضعف دولت عثمانی انجامید.
3. از خطاهای دولت عثمانی، تغییرات سریعی بود که به ویژه در این اواخر انجام داد و عامل آن نیز ترس از آن بود که این افراد، با استوار کردن موقعیت خود، اظهار استقلال کنند.
4. شیوه وراثتی که مبنای حکومت عثمانی بود، توجیه اسلامی نداشت؛ اما چیزی بود که امویان و عباسیان پیش از ان، بر همان رویّه، عمل کرده بودند. کار برخی از سلاطین در کشتن برادرانشان به هدف جلوگیری از ادعای سلطنت نیز یکی از کارهای غیر شرعی آنان بود.* همین طور از خطاهای دیگر، ازدواج با برخی از زنان اروپایی نوعی توهین به امت تلقی می شد!
5. عثمانی ها تنها به گرفتن خراج از بلاد فتح شده بسنده کردند و ساکنان آن را به همان حال خود ردعقیده و زبان و عادات باقی می گذاشتند. بدنی ترتیب در کار دعوت آنان به اسلام و بیان مزایای دین مبین اسلام در زمینه مساوات، عدالت، امنیت و انسجام آن با فطرت بشری، کوتاهی می کردند.
6. ضعف دولت عثمانی در این اواخر، دولت های اروپایی را بر آن داشت تا بر ضد آن توطئه کندو با ایجاد حرکت های استقلال گرایانه سیاسی و دینی، کار یابد آنان دشوار سازند. آن چنان که ملی گرایان
و صهیونیست ها با استفاده از همین وضعیت، دست به تحریک جنبش هایی در مناطق مختلف برای تضعیف دولت زدند.[1]
باید یاد آور شد که نقاط قوت و مثبت دولت عثمانی، بیش تر در دوره نخست این دولت و نقاط ضعف آن، بیش از هر چیز، به دوره اخیر آن، که دوره انحطاط و بازگشت و نابودی است، مربوط می شود.»[2]
2. نداشتن آگاهی صحیح از دین؛ آن گونه که بسیاری از مسئولان این دولت، از اسلام جز عبادات آن را نمی شناختند و به همین دلیل بر انجام دادن عبادات، حرص و ولع داشتند. نشناختن درست اسلام سبب انتشار مکتب های مختلف صوفی گرایانه و ضعف اندیشه جهادی شد که خود به ضعف دولت عثمانی انجامید.
3. از خطاهای دولت عثمانی، تغییرات سریعی بود که به ویژه در این اواخر انجام داد و عامل آن نیز ترس از آن بود که این افراد، با استوار کردن موقعیت خود، اظهار استقلال کنند.
4. شیوه وراثتی که مبنای حکومت عثمانی بود، توجیه اسلامی نداشت؛ اما چیزی بود که امویان و عباسیان پیش از ان، بر همان رویّه، عمل کرده بودند. کار برخی از سلاطین در کشتن برادرانشان به هدف جلوگیری از ادعای سلطنت نیز یکی از کارهای غیر شرعی آنان بود.* همین طور از خطاهای دیگر، ازدواج با برخی از زنان اروپایی نوعی توهین به امت تلقی می شد!
5. عثمانی ها تنها به گرفتن خراج از بلاد فتح شده بسنده کردند و ساکنان آن را به همان حال خود ردعقیده و زبان و عادات باقی می گذاشتند. بدنی ترتیب در کار دعوت آنان به اسلام و بیان مزایای دین مبین اسلام در زمینه مساوات، عدالت، امنیت و انسجام آن با فطرت بشری، کوتاهی می کردند.
6. ضعف دولت عثمانی در این اواخر، دولت های اروپایی را بر آن داشت تا بر ضد آن توطئه کندو با ایجاد حرکت های استقلال گرایانه سیاسی و دینی، کار یابد آنان دشوار سازند. آن چنان که ملی گرایان
و صهیونیست ها با استفاده از همین وضعیت، دست به تحریک جنبش هایی در مناطق مختلف برای تضعیف دولت زدند.[1]
باید یاد آور شد که نقاط قوت و مثبت دولت عثمانی، بیش تر در دوره نخست این دولت و نقاط ضعف آن، بیش از هر چیز، به دوره اخیر آن، که دوره انحطاط و بازگشت و نابودی است، مربوط می شود.»[2]
پی‌نوشت‌ها:
[1] . محمود شاکر، التاریخ الاسلامی، ص 36-40.
[2] . رسول جعفریان، دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال، ص 212-213.
/ج
