فرصت دوباره به نوجوان برای خطر کردن

اگر نوجوان نتواند تجربه کند، نمی تواند مهارت های لازم را برای زندگی کردن به دست بیاورد و توانایی هایش را از دست می دهد. ولی این مسئله به این معنا نیست که باید همه چیز را تجربه کند یا دست به هر خطری بزند. این یک باور غلط اجتماعی است که«هر چیز را باید یک بار تجربه نمود». گاهی اولین تجربه، آخرین تجربه است. نکته ی مسلم این است که باید اجازه ی خطر کردن تا اندازه ای به نوجوان داده شود ولی میزان این خطر نباید آن قدر باشد که باعث شود پیامدهای غیرقابل جبرانی به بار بیاید. در عین حال برخی از افراد مراقب از آن جا که می خواهند همه چیز عالی باشد، نمی توانند اجازه دهند که نوجوان شان حتی دست به ریسک های کوچک بزند. این مسئله ممکن است در کوتاه مدت مشکل نوجوان را حل کند ولی در آینده باعث خواهد شد که وی مهارت کافی را برای پرداختن به مشکلات نداشته باشد.
با این حال در کوتاه مدت هم این شرایط برای نوجوان رنج آور است و معمولاً وی از کاری که انجام می دهد لذت نمی برد؛ چرا که دیگران میزان امنیت و خطر آن را مشخص کرده اند. والد هم به احساس آرامش و رضایت در ارتباط با نوجوانش نمی رسد و نمی تواند یک رابطه ی دو نفره مبتنی بر احساس رضایت را تجربه کند. نهایت این مسئله به این شکل خواهد بود که زمانی که نوجوان می خواهد استقلال پیدا کند والد اطمینان ندارد که او از عهده ی مسئولیت هایش برآید. این وابستگی روز به روز بیشتر می شود و والد برای سال های سال مجبور می شود زندگی
دونفره ی این آدم را مدیریت کند.
برخی والدین گاهی امکان ریسک کردن را در اختیار نوجوان قرار می دهند و اگر پیامد نامناسب بود امکان مخاطره ی مجدد را از او سلب می کنند. این به این معنی است که پیامد هر تصمیمی باید حتماً خوب باشد. می دانیم که این گونه نیست. وقتی اجازه ی ریسک کردن را به نوجوان می دهیم، به این معنی است که می پذیریم ممکن است پیامدش مناسب یا نامناسب باشد.
در این مواقع مهم است که نوجوان مسئولیت تصمیم خود را برعهده داشته باشد. در صورت مناسب بودن پیامد، تصمیم او را تأیید کنیم و چنان چه پیامد نامناسب بود به او کمک کنیم با برعهده گرفتن مسئولیت تصمیمش، از این تجربه برای تصمیمات بعدی استفاده کند. اگر محرومیت های مطلق اعمال کنیم قاعدتاً ارتباط نوجوان با خانواده گسسته می شود؛ یعنی رابطه ی نوجوان یا جوان با خانواده کم رنگ می شود و به سمت جامعه می رود. در این صورت احساس می کند در محیط خانه استقلال کافی ندارد و در جامعه به طرف دوستانی می رود که به استقلال از دست رفته اش احترام بگذارند. چون احساس می کند که دوستانش به عنوان یک آدم مستقل او را می پذیرند. و به این ترتیب وابستگی او به دوستانش روز به روز بیشتر می شود. واقعیت این است
که دوستانش به اندازه ی خودش می فهمند و به اندازه ی خودش رشد کرده اند و نه به اندازه ی والد وی. در عین حال احساس مسئولیت دوست در قبال این فرد به اندازه ی والد نیست. پس این دوست نمی تواند حمایت کافی را برایش فراهم کند.
به یاد داشته باشیم هر رفتاری می تواند انواعی از پیامدها را در پی داشته باشد. حالت اول پیامدهای طبیعی هستند به این معنی که مثلاً اگر غذای آلوده بخوریم، بیمار می شویم. حالت دوم پیامدهای قراردادی هستند یعنی این که ما برای رفتار خاصی پیامدی را به طور قراردادی تعیین می کنیم. مثلاً کودکی که تکالیفش را انجام نمی دهد، با جریمه ی معلم که از قبل تعیین شده است، رو به رو می شود. معمولاً برای اصلاح رفتار می توان هر دو نوع پیامد را به کار گرفت.
وقتی در محدوده ای خاص فرصت خطر کردن به نوجوان می دهیم، درواقع او را با پیامد طبیعی تصمیمش رو به رو می کنیم تا خود به خود متوجه مشکلات تصمیمش بشود. بنابراین لازم نیست پیامد قراردادی داشته باشیم؛ البته به این شرط که میزان خطر در تصمیم گیری قابل قبول باشد. پیامدهای قراردادی در وضعیتی استفاده می شوند که نوجوان از مسئولیت هایی که برعهده دارد سر باز می زند. در این وضعیت می توان محرومیت هایی را اعمال کرد. ولی این محرومیت ها باید متناسب با رفتار او و حتی الامکان کوتاه مدت و خفیف باشد.
منبع مقاله :
محمودی قرائی، جواد؛ (1388)، نیاز نوجوان به استقلال،(چگونه به این نیاز پاسخ دهیم)، تهران، نشر قطره