نگاهي به تاريخ نگاري کارترجي. وودسون (1875 - 1950)

تغيير جهان با تاريخ

وجود انسانهايي مانند کارترجي. وودسون براي ما اثبات مي کند که تغيير دادن جهان به وسيله کردار و نوشتار امکان پذير است. او از طريق انتشار تعداد زيادي کتاب و فعاليتهايي که وي به عنوان مدير کانون مطالعات تاريخ و زندگي
يکشنبه، 8 تير 1393
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
تغيير جهان با تاريخ
 تغيير جهان با تاريخ

 

نويسنده: مارني هيوز وارينگتون
مترجم: محمد رضا بديعي



 

نگاهي به تاريخ نگاري کارترجي. وودسون (1) (1875 - 1950)

وجود انسانهايي مانند کارترجي. وودسون براي ما اثبات مي کند که تغيير دادن جهان به وسيله کردار و نوشتار امکان پذير است. او از طريق انتشار تعداد زيادي کتاب و فعاليتهايي که وي به عنوان مدير کانون مطالعات تاريخ و زندگي سياهان (2) انجام داد، اين پيام را داد که مطالعه تجربيات مربوط به سياهان امريکا براي نهادهاي آموزشي و کانونها و انجمنها در سراسر ايالات متحد ارزشمند بوده است. (3)
کارتر گادوين وودسون در نيو کانتن (4)، ويرجينيا، در 1875 زاده شد. اگرچه پدر و مادرش، جيمز هنري (5) و آنا اليزا وودسون (6)، جزء بردگان بي سواد سابق بودند، در کارتر وودسون و شش خواهر و برادرش شور و شوق به سواد و دانش و احترام قايل شدن به ديگران را القا کردند. وودسون بعداً در ضمن تعريف از خاطراتش گفته بود که پدرش «به فرزندانش آموخت که با همه کس مؤدب باشند اما پيوسته به عنوان انسان بر پاسداري از منش فردي خويش تأکيد ورزند؛ و اگر لازم شد براي حفظ و حراست از آن پيکار کنند». (7) هنگامي که در مزرعه خانوادگي کاري براي انجام دادن نداشت، وودسون در مدرسه يک کلاسه اي که توسط عمويش جان مرتن (8) و جيمز بوکن آن ريدل (9) اداره مي شد، حضور مي يافت. پس از رسيدن به پانزده سالگي، وودسون مدرسه را ترک گفت و به عنوان کارگر کشاورز به کار مشغول شد. وي براي متعادل ساختن دخل و خرج خود به کارهاي متفرقه، مانند رانندگي کاميون حمل زباله، مي پرداخت. وودسون سرخورده از کمي درآمد به دنبال برادرانش براي کار در معادن زغال سنگ به ويرجينيا رفت. يکي از معدنچيان، اليور جونز (10)، وودسون را براي خواندن روزنامه و مجله با صداي بلند در يک چايخانه که در خارج از منزلش به راه انداخته بود، اجير کرد. (11) کار قرائت نشريات شور و اشتياق وودسون را براي تداوم تحصيلات برانگيخت، و در 1895 به هانتيگتون (12) نقل مکان کرد تا در دبيرستان فردريک داگلاس (13) ثبت نام کند. وي يک دوره چهارساله را در ظرف دو سال به اتمام رساند و بعد هم به تحصيلات خود در کالج بري (14)، کنتاکي، و دانشگاه شيکاگو ادامه داد. پس از فارغ التحصيل شدن در 1903، در مدرسه ي کودکان معدنچيان ويننا (15)، غرب ويرجينيا، دبيرستان فردريک داگلاس، و مدارس فيليپين به تدريس پرداخت. تجربيات وودسون در فيليپين، کشوري که معلمان در مدارسش از کتابهاي درسي امريکايي استفاده مي کردند و به زبان انگليسي در کلاسها درس مي دادند، او را به تأمل انتقادي در مورد تجربيات آموزشي سياهان امريکا سوق داد. وودسون بعداً در کتاب آموزش و پرورش غلط سياهان (16) (1933) استدلال کرد که آموزش و پرورش را بايد بر اساس تجربيات و نيازهاي دانش آموزان ايجاد کرد. افزون بر اين، هدف آن بايد تخريب موانعي باشد که در بين گروهها در اجتماع به وجود آمده است. وي مدعي بود، آنچه شاگردان مدارس واقعاً نياز داشتند، مشاهده گرامي داشتن ارزش دستاوردهاي سياهان آمريکا بود. از ديدگاه وودسون، اين امر مي توانست به بهترين وجه از راه نوشتن فعاليت سياهان امريکا در تاريخ امريکا حاصل شود.
وودسون به هنگام بازگشتش به ايالات متحد در 1907، در دانشگاه شيکاگو ثبت نام کرد. وي دوره ليسانس و فوق ليسانس را به طور همزمان گذراند و رساله مربوط به دوره فوق ليسانس را با عنوان «سياست آلماني فرانسه در سلسله جنگهاي اتريش» (17) (1908) به رشته ي تحرير درآورد. پس از فارغ التحصيل شدن از دانشگاه شيکاگو، وودسون معتقد بود که برخي از استادانش در هاروارد يا در مورد سياهان آمريکا مسامحه مي کردند يا اينکه به طور کلي آنان را از تاريخ آمريکا کنار مي گذاشتند. گله گزاريهاي وودسون درباره ي چنين گرايشي، منجر به بروز مشکلاتي با استادان راهنمايش، آلبرت بوشنل هارت (18) و ادوارد چنينگ (19)، شد. سرانجام، تاريخ نويس بلند آوازه ي غرب آمريکا، فردريک جسکن ترنر، به وودسون کمک کرد تا رساله اش را به پايان برساند. آن رساله، «اغتشاش ويرجينيا» (20)، بسياري از عقايد و آراي ترنر در خصوص توسعه در جهت غرب [امريکا] و شکل گيري هويت امريکايي را در برگرفت. وودسون در ميان سياهان امريکا دومين نفر (اولين نفر دبليو. اي. بي. دبوا (21) بود) و نخستين نفر از ميان فرزندان بردگان بود که به گرفتن درجه دکترا در رشته ي تاريخ نايل شد. اندک زماني بعد، وودسون کتابي را انتشار داد که در ميان آثار فراوانش نخستين آنها به شمار مي آيد: آموزش و پرورش سياهان قبل از 1861: تاريخ آموزش و پرورش مردم رنگين پوست ايالات متحد از آغاز بردگي تا جنگ داخلي (22) (1910). او در اين اثر استدلال مي کند که وحشت از شورش اجتماعي موجبات تعطيلي بسياري از مدارس کشتزارها را در قرن نوزدهم فراهم کرد. کتاب آموزش و پرورش سياهان قبل از 1861، به طور گسترده و با نظر مساعد مورد نقد و بررسي قرار گرفت. (23)
وودسون در 1915 کانون مطالعات تاريخ و زندگي سياهان را، با هدف «مورد بررسي قرار دادن اسناد و مدارک مرتبط با نژاد به طور علمي و با قصد نشر نتيجه تحقيقات جهان» براي اجتناب از «تبديل شدن يک عامل جزئي در طرز تفکر جهان به سرنوشتي شوم» بنياد نهاد. (24) چهار ماه بعد، او نخستين شماره «نشريه تاريخ سياهپوستان» (25) را بدون خبر يا تأييد شوراي اجرايي انتشار داد. شورا از عدم مشورت وودسون خشمگين بود، اما از اين خبر که نشريه مزبور با استقبال پرشور محافل علمي مواجه شده است، خشنود گشت. با اين همه، وودسون بسرعت دريافت که درخواست نوشتن مقاله از ديگران و حمايت مالي کاري است دشوار. اسکالي (26) يادآوري کرده است که وي در برخي از شماره هاي اوليه نشريه تاريخ سياهپوستان به نوشتن مقالاتي با نام دوستان يا نام مستعار اقدام کرده است. (27)
در 1918 وودسون کتاب يک قرن از مهاجرت سياهان (28) را انتشار داد، اثري که وي در آن به بررسي اين مطلب پرداخت که پس از جنگ داخلي، سياهان به کجا و چرا مهاجرت کردند. او همچنين به مديريت دبيرستان آموزش کارهاي دستي آرمسترانگ (29) منصوب شد، به قصد اينکه بتواند برنامه حرفه اي آن را بهبود بخشد. اما وي بسرعت از نحوه کارگروه آموزشي و کمبود بودجه ناخشنود گرديد و براي اينکه بتواند شغلي در دانشگاه هاوارد (30) به دست آورد، از سمت خود استعفا داد. او زمينه افزايش کيفي شماري از درسهاي رشته تاريخ را که تدريسشان به وي واگذار شده بود فراهم آورد، اما رابطه بد و خسته کننده با رئيس دانشگاه، جي. استنلي دورکي (31) به استعفايش در 1920 منجر شد. اندکي بعد از آن به سرپرستي يکي از دانشکده هاي انستيتو آموزش عالي ويرجينياي غربي (32) منصوب شد. وودسون در ضمن سرپرستي خود در اين انستيتو، تدريس تاريخ آموزش و پرورش سياهان را در غرب ويرجينيا بر عهده گرفت. (33) او همچنين «اتحاديه ناشران» (34) را به منظور نشر آثاري در زمينه ي تاريخ سياهان که بنگاههاي انتشاراتي سفيدپوستان از پذيرفتن و نشر دادنشان اکراه داشتند، داير کرد. افزون بر اين، وي براي اداره ي منظم کانون مطالعات تاريخ و زندگي سياهان تلاش مي کرد. در 1921، کمکهاي مالي بنياد کارنگي (35) و صندوق يادبود لورا اسپلمن راکفلر (36) اين امکان را برايش فراهم آورد تا به طور تمام وقت براي کانون به کار بپردازد. او چند برنامه تحقيقي را، بويژه در مورد مسئله بردگي، سياهان آمريکايي که مالک برده ها بودند، کليساي افريقايي - امريکايي باپتيست (37)، و تجربيات سياهان امريکا در دوران «بازسازي» (بازسازي ايالتهاي تجزيه شده پس از جنگ داخلي)، شروع کرد. او در عين حال تعداد زيادي مقاله براي نشريه تاريخ سياهپوستان» و شماري از روزنامه هاي سياهان امريکايي، از جمله «جهان سياهان» (38) متعلق به مارکوس گاروي (39)، نوشت. اما وودسون هنگامي که دريافت گاروي با رهبران کوکلوکس کلان (40) ديدار کرده است، کار نوشتن مقاله براي «جهان سياهان» را متوقف ساخت.
در فاصله 1921 و 1930 وودسون چهارده جلد کتاب نوشت: تاريخ کليساي سياهان (41) (1921)؛ پنجاه سال شهروندي سياهان به عنوان انسان شايسته به وسيله دادگاه عالي ايالات متحد (42) (1921)؛ آموزش و پرورش اوليه سپاهان در غرب ويرجينيا (43) (1921)، مالکان آزاد سياهپوست برده ها در ايالات متحد در 1830: همراه با مالکان غايب برده ها در ايالات متحد در 1830 (44) (1924) سرپرستهاي آزاد سياهپوست خانواده در ايالات متحد در 1830: همراه با رفتار قاطع سياهپوست آزاد (45) (1925)؛ سخنرانان سياهپوست و سخنرانيهايشان (46) (1926)؛ گردآوري و انتشار ده ساله اسناد متعلق به سياهپوستان (47) (1926)؛ نيروي تفکر سياهپوست آن گونه که در نامه هاي مکتوب در دوران بحران، 1800-1860، انعکاس يافته است (48) (1926)؛ سازندگان سياهپوست تاريخ (49) (1928)؛ اسطوره هاي افريقايي همراه با ضرب المثلها (50) (1928)؛ سياهپوست در تاريخ ما (51) (مناسب براي دانش آموزان دبستاني همين طور کتاب سازندگان سياهپوست تاريخ ما (52)، (1928)؛ سياهپوست به عنوان سوداگر (53) (با همراهي جي. اچ. هارمون (54) و اي. جي ليندسي (55)، 1929)؛ مزدبگير سياهپوست (56) (با همراهي ال. جي. گرين (57)، 1930)؛ و سياهپوست روستايي (58) (1930). وودسون با استفاده از اسناد دولتي، اطلاعات مربوط به سرشماري، روزنامه ها، تاريخهاي محلي، و نامه هاي خصوصي پنج موضوع مهم را مورد بررسي قرار داد: بردگي به مثابه يک نظام اجتماعي، کارگر سياه امريکايي در دوران بردگي و بعد از الغاي آن، اهميت توسعه به سوي غرب [امريکا] در تاريخ مربوط به امريکا، مهاجرت به عنوان ابراز مقاومت عليه ستم، و مرکزيت مذهب در فرهنگ سياهان امريکا. (59)
کتابهاي سياهپوست در تاريخ ما و سازندگان سياهپوست تاريخ براي راه يافتن افکار و عقايد وودسون به درون آموزشگاهها و دانشگاهها در سطح کشور در نظر گرفته شده بود. کتاب اولي به چاپ نوزدهم رسيد، چرا که وودسون آن را پيوسته به صورت روزآمد نگه مي داشت. اين کتاب در بردارنده موضوعاتي نظير تمدنهاي سياه در افريقا، برده ساختن و نفي بلد افريقاييان، دوز و کلکهاي سياهان امريکا براي عودت [به افريقا] پس از بردگي، نقش سياهان امريکايي در جنگ داخلي و بازسازي، و ادعاهاي اخير در مورد عدالت اجتماعي بود. لاک استدلال مي کند که سياهپوست در تاريخ ما «جزء آن دسته از کتابهاي خاصي است که باعث نوعي انقلاب ذهني شدند». (60) کتابهاي سازندگان سياهپوست تاريخ ما اقتباسي است از کتاب سياهپوست در تاريخ ما براي دانش آموزان دبستاني. در هر دو کتاب، وودسون دانش آموزان را به تأمل درباره ي سؤالهايي مانند «آيا دنيا به خاطر يک چيز بسيار ارزشمند مديون افريقاست؟» و «آيا سياهپوستان آن دوران تاريخي براي نوشتن داشتند؟ آيا اکنون تاريخي براي نوشتن دارند؟» ترغيب مي کند (سازندگان سياهپوست تاريخ ما، صص 20، 231). اما وودسون خواستار داشتن خوانندگاني حتي بيشتر از اين حد بود. براي اين هدف، او «هفته ي تاريخ سياهپوستان» را در 1926 در طي مراسمي افتتاح کرد. وي درباره ي اين مراسم نوشت:
اين نه يک هفته تاريخ سياهپوستان بلکه يک هفته تاريخ است. ما نبايد بر تاريخ سياهپوستان، بلکه بايد بر سياهپوستان در تاريخ تأکيد کنيم. آنچه ما بدان نياز داريم نه يک تاريخ متعلق به نژادها و ملتهاي برگزيده است، بلکه تاريخ جهان عاري از گرايش ملي، نفرت نژادي، و تعصب مذهبي است. (61)
عقيده وودسون با استقبال گرم مواجه شد، و بسرعت مردم يادبود اين مراسم را با راهپيماييها، صبحانه خوردنها، مهماني دادنها، سخنرانيها، شعرخوانيها، خطابه ها، نمايشگاه ها، و هديه دادنهاي خاص برگزار کردند. اين ابتکار عمل، به اضافه کمکش به سياهان امريکا براي کسب علم و دانش، مدال اسپينگران (62) کانون ملي ارتقاي مردم رنگين پوست (63) را در 1920 نصيبش ساخت. مراسم هفته ي تاريخ سياهپوستان، که اکنون ماه تاريخ سياهپوستان ناميده مي شود، همه ساله در ايالات متحد برگزار مي شود.
با آنکه وودسون به خاطر تلاشهايش به شهرت رسيد، همچنان از لحاظ حمايت مالي در مضيقه بود. در جريان رکود اقتصادي در سطح جهاني در دهه 1930، اين مضيقه مالي باز هم بيشتر شد. (64) وودسون کانون مطالعات تاريخ و زندگي سياهان، نشريه تاريخ سياهپوستان، و اتحاديه ناشران را داير نگه داشت و حتي برنامه هاي تحقيقي جديدي را تدارک ديد و به کارهاي مخاطره آميزي مانند انتشار دادن بولتن تاريخ سياهان (65) دست زد. انتشار بولتن در 1937 به ضميمه ي مطالبي که کانون مطالعات تاريخ و زندگي سياهان براي دانش آموزان و عامه مردم چاپ مي کرد، شروع شد. وودسون از اين بولتون براي بيان نظرياتش در مورد تاريخ امريکا و ترويج ارزشهايي مانند تساهل و صرفه جويي استفاده مي کرد. (66) با اين همه، وي مواظب بود تا از هرگونه جبهه گيري سياسي اجتناب ورزد، زيرا که گمان مي کرد چنين کاري به اعتبار کارش لطمه خواهد زد و به از دست دادن حمايت مالي منجر مي شود. افزون بر اين، کانون به منزله دفتر تهاتر عمل مي کرد، و به پژوهشگران و مردم در امور تحقيقي ياري مي رساند. وودسون با پول کم کارهاي زيادي انجام داد و حتي در دفتر مرکزي کانون به امور سرايداري مي پرداخت. در فاصله سالهاي 1933 تا 1942 وي همچنان فرصت پيدا کرد تا شش جلد کتاب ديگر بنويسد: آموزش و پروش غلط سياهپوستان (1933)، متخصص سياهپوست و جامعه: با تأکيد ويژه بر فيزيکدان و حقوقدان (67) (1934)، بيان مجدد سرگذشت سياهان (68) (1935)، پس زمينه ي افريقايي به طور اختصار (69) (1936)، زنان و مردان قهرمان افريقايي (70) (1939)، و آثار فرانسيس جي، گريمکي (71) (1942).
همه ي اين کتابها با استقبال گرم خوانندگان مواجه شد. از سوي ديگر، برنامه هايش براي تأليف دانشنامه افريکانا (72) به جر و بحثهاي فراواني در ميان سياهپوستان امريکايي منجر شد. در دهه 1930، صندوق فلپ استوکس (73) با کمک مالي براي چاپ دانشنامه سياه (74) ويراسته دبوا موافقت کرد. وودسون از اينکه براي شرکت در اين برنامه دعوت نشده بود، خشمگين بود و بي اعتمادي اش را از بابت اختلاط سرمايه گذاري سفيدپوستان و پژوهشهاي سياهان امريکايي ابراز داشت. وودسون حتي پيشنهاد دبوا را براي يکي کردن پروژه ها رد کرد. وودسون پيش از آنکه بتواند کتابي با نام دانشنامه افريکانا را به چاپ برساند، در آوريل 1050 درگذشت.
اکنون خوانندگان نوشته هاي وودسون اندکند. موقعي که اين نوشته ها را با نوشته هاي معاصران وي از جمله دبوا مقايسه کنيم، بديهي است که آثار وودسون فاقد ظرافت و مبناي منسجم فلسفي است. اما براي وودسون چيز بيشتري از کتابهايش وجود داد. نبوغ وودسون در پديد آوردن کانون مطالعات تاريخي و زندگي سياهان، اتحاديه ناشران، نشريه تاريخ سياهپوستان، بولتن تاريخ سياهان، و هفته تاريخ سياهپوستان و در حمايتش از پژوهش ابتکاري نهفته است. وودسون از طريق اين کارها شالوده هاي جريان اصلي شناخت تاريخ سياهان امريکا را به عنوان يک حوزه منطقي براي مطالعه و بررسي بنياد نهاد و به تأمل انتقادي در مورد ديدگاههاي معاصر سياهان امريکا ميدان داد. صرفاً به خاطر همين دستاوردها، وودسون برازندگي داشتن عنوان «پدر تاريخ سياهان امريکا» را پيدا مي کند.

آثار مهم

The Education of the Negro prior to 1861: a History of the Education of the Colored People of the United States from the Beginnings of Slavery to the Civil War, New York: G. P. Putnam & Sons, 1915; reprinted by Ayer, 1968.
A Century of Negro Migration, Washington, DC: ASNLH, 1918, reprinted by Russell & Russell, 1969.
The History of the Negro Church, Washington, DC: Associated Publishers, 1921. The Negro in our History, Washington, DC: Associated Publishers. 1922.
Free Negro Owners of Slaves in the United States in 1830: together with Absentee Ownership of Slaves in the United States in 1830, Washington, DC: ASNLH, 1924.
The Mind of the Negro as Reflected in Letters Written during the Crisis, 1800-1860, Washington, DC: Associated Publishers, 1926, reprinted by Russell & Russell. 1969.
(with L. J Greene) The Negro Wage Earner, Washington, DC: ASNLH, 1930. The Mis-education of the Negro, Washington, DC: Associated Publishers, 1969. The African Background Outlined, Washington, DC: Associated Publishers. 1936.

پي نوشت ها :

1. Carter Godwin Woodson.
2. Association for the Study of Negro Life and History (ASNLH,now ASALH. ).
3. Although ‘African-American’ is the acceptable term for persons of African ancestry today, in Woodson’s time the acceptable term was ‘Negro’. ASALH stands for Association for the Study of Afro-American Life and History.
4. New Canton.
5. James Henry.
6. Anne Eliza Woodson.
7. ‘Early History of Negro Education in West Virginia’, journal of Negro History, 1922,7 (1) : 23-63.
8. John Morton.
9. James Buchanan Riddle.
10. Oliver Jones.
11. On Woodson’s early experiences, see ‘My Recollections of Veterans of the Civil War’, Negro History Bulletin, February 1944, 7: 115-116.
12. Huntington.
13. Frederik Douglass.
14. Berea College.
15. Winona.
16. The Mis-education of the Negro.
17. The Germa Policy of France in War of Austrian Succession.
18. Albert Bushnell Hart.
19. Edward Channing.
20. The Disruption of Vrigina.
21. W. E. B. DuBois.
22. The Education of the Negro Prior to 1861: a History of the Education of the Colored People of the United States from the Beginings of Slavery to the Civil War.
23. See, for example, M. W. Jemegan’s review in American Historical Review, 1916,21 (2) : 119-20.
24. See journal of Negro History, 1940, 25 (4) : 422-3; 1925, 10 (4) : 600. See also journal of Negro History, 1914, 4 (4) : 474, and 1924, 9 (1) : 103-9.
25. Journal of Negro History (JNH).
26. Scally.
27. M. A. Scally, Carter G. Woodson: a Bio-bibliography, Westport, CT: Greenwood Press, 1985, introduction.
28. A Century of Negro Migration.
29. Armstrong Manual Training High Scool.
30. Haward University.
31. J. Stanley Durkee.
32. West Virgina Collegiate Institue.
33. See Early Negro Education in West Virginia.
34. Associated Publishers.
35. Carnegie Foundation.
36. Loura Spelman Rockfeller Memarial fund.
37. African -American Baptist Church.
38. Negro World.
39. Marcus Garvey.
40. Ku Klux Klan.
41. The Hisotry of the Negro Church.
42. Fifty Years of Negro Citizenship as Qualified by the United States Suprme Court.
43. Early Negro Education in West Virginia.
44. Free Negro Owners of Slaves in the United States in 1830: together with Absentee Ownership of Slaves in the United States in 1830.
45. Free Negro Heads of Families in United States in 1830: together with a Brief Treatment of the Free Negro.
46. Negro Orators and their Orations.
47. Ten Years of Collecting and Publishing the Records of the Negro.
48. The Mind of the Negro as Reflected in Letters Written during the Crisis, 1800-1860.
49. Negro Makers of History.
50. African Myths together with Proverbs.
51. The Negro in our History.
52. Negro Makers of our History.
53. The Negro as Businessman.
54. J. H. Harmon.
55. A. G. Lindsay.
56. The Negro Wage Earner.
57. L. J. Greene.
58. The Rural Negro.
59. J. Goggin, Carter G. Woodson: a Life in Black History, Baton Rouge, LA: University of Louisiana Press, 1993.
60. A. Locke, Review of The Negro in our History, in Journal of Negro History, 1927, 12 (1) : 99-101.
61. ‘The Celebration of Negro History Week 1927’, Journal of Negro History, 1927,12 (2) : 105.
62. Springarn Medal.
63. National Association for the Advancement of Colored People (NAACP).
64. For details of the fmancial history of the ASNLH, see Goggin, Carter G. Woodson. , pp. 108-39.
65. Negro History Bulletin (NHB).
66. These values are clearly reflected in the following children’s books on Woodson: F. and P. McKissack, Carter G. Woodson: the Father of Black History, Hillside, NJ: Enslow, 1991; and T. Bolden and L. Knox, Through Loona’s Door: a Tammy and Owen Adventure, Oakland, CA: Corporation for Cultural Literacy, 1997.
67. The Negro Professional Man and the Community: with Special Emphasis on the Physician and Lawyer.
68. The Story of the Negro Retold.
69. The African Background Outlined.
70. African Heroes and Heronies.
71.The Workes of Francis J. Grimké.
72. Encyclopedia Africa.
73. Phelp Stokes Fund.
74. Encylopedia of the Negro.

منبع مقاله :
هيوز- وارينگتون، مارني؛ (1386)، پنجاه متفکر کليدي در زمينه ي تاريخ، ترجمه: محمدرضا بديعي، تهران: اميرکبير، چاپ دوم



 

 



ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط