آسم

20روش جلوگيري از آسم

دکتر« پيترکرتيکوز » آسم را انقباض ناگهاني راه هاي عبور هوا توصيف مي کند. هنگام بروز آسم، نايژه ها به يکباره منقبض مي شوند. فرد در قفسه ي سينه خود احساس تنگي و گرفتگي مي کند. دچار تنگي نفس مي شود و در پي آن سرفه و خس خس سينه آغاز مي گردد. به گفته ي « دکترويليام زيرينگ » در افراد زير 40سال عامل 90%آسم ها، آلرژي (حساسيت) است. درختان، علف ها، گرده ي گياهان، پوسته هاي بدن حيوانات، ذرات غبار و قارچ ها از عمده ترين عوامل بروز آسم محسوب مي شوند. (جهت کسب اطلاعات بيشتر به مبحث آلرژي رجوع کنيد). در مورد افراد بالاي 40سال 50% آسم ها در نتيجه ي مواد آلرژي زا بروز مي کنند. 50% ديگر مربوط به اختلالات ريه، مانند آمفيزم هستند. عامل ايجاد آسم هرچه که باشد نبايد تا آخر عمر موجب آزار شما شود. مي توان آسم را تحت کنترل در آورد. دکتر « زيرينگ » آسم را يک بيماري قابل درمان و پيشگيري معرفي مي کند. براي آن که از آسم رهايي يابيد، لازم نيست به صحراي افريقا سفر کنيد. کارهاي بسياري است که مي توان در خانه و براي مبارزه با آسم انجام داد.
- دوري از اتاق هايي که هواي آلوده دارند
سيگار کشيدن براي افراد مبتلا به آسم ممنوع است. اما طي تحقيقي که در کانادا صورت گرفت، مشخص شد اطرافيان فرد مبتلا به آسم نيز بايد از کشيدن سيگار اجتناب نمايند. دکتر « برندا موريسون » مي گويد: « توجه به اين مسأله به خصوص در ماه هاي زمستان که محيط اتاق ها بسته است، اهميت بيشتري دارد. اگر فردي در خانه سيگار بکشد موجب بدتر شدن آسم به ويژه در کودکان مي شود ».
- آتش روشن نکنيد
انداختن کنده اي در شومينه يا اجاق هيزمي همان و شدت گرفتن آسم هم همان. شومينه و اجاق هاي هيزمي براي افراد مبتلا به آسم مشکلاتي جدي ايجاد مي کنند. اگر مجبور به استفاده از اين وسايل هستيد، به منظور کاهش ذرات پخش شده در هواي اتاق و ورود به ريه ها، از برنگشتن هوا به بخاري از طريق لوله ي آن اطمينان حاصل کنيد و مطمئن شويد که هواي اتاق به خوبي تهويه مي شود و بخاري خوب مي سوزد.
- مصرف آنتي اسيد قبل از خواب
خوابيدن با معده ي پر نيز از عواملي است که ممکن است به بروز آسم منجر شود. هم چنين ممکن است آسم در نتيجه ي بازگشت محتويات و اسيد معده به مري بروز کند. هنگام خوابيدن ممکن است مقداري از محتويات معده به بالا باز گردد و راه هاي تنفس را مسدود کند. به منظور جلوگيري از اين عارضه پايه هاي سر تخت را بالا بياوريد يا با بالا آوردن بالش خود مانع از بازگشت محتويات معده به مري شويد و قبل از رفتن به رختخواب جهت خنثي کردن اسيد معده از داروهاي آنتي اسيد (1) استفاده نماييد.
- اجتناب از سرماي شديد
در زمستان در ورودي را که باز مي کنيد و به بيروني قدم مي گذاريد، ناگهان با سرماي شديدي مانند سرماي قطب شمال مواجه مي شويد. حال بايد چه کار کنيد؟ هنگامي که هوا خيلي سرد است از خانه خارج نشويد.
- يک شال يا روسري بزرگ بخريد
اگر ماندن در خانه برايتان مقدور نيست و به هر حال مجبور به ترک خانه هستيد، هنگام خروج از خانه بيني و دهان خود را خوب بپوشانيد. هواي سرد موجب بروز آسم مي شود. اما اگر بيني و دهان را با شال يا روسري بزرگي بپوشانيد هواي تنفسي گرم و مرطوب شده و از بروز آسم جلوگيري مي شود.
- براي رهايي از آسم به آريزونا نرويد
هواي گرم و خشک به بهبود آسم کمک مي کند. اما پيدا کردن چنين آب و هوايي امروزه چندان هم ساده نيست. منطقه ي خشک آريزونا زماني بهشت مبتلايان به آسم به شمار مي رفت. اما اکنون الزاماً چنين نيست. آب و هواي آريزونا نيز به مرور زمان و در اثر شهرسازي و آبياري تغييرات بسياري کرده است. امروزه عناصري به هواي آريزونا اضافه شده که 25 سال پيش وجود نداشتند. بنابراين افراد مبتلا به آسم ساکن در آريزونا نيز به اندازه ي ديگر افراد و حتي گاهي بيش از ديگران با مشکل آلودگي هوا مواجهند. با اين حال اگر هنوز مصرّ به تغيير مکانيد، در جستجوي منطقه اي با آب و هواي گرم و خشک و نسبتاً غير پيشرفته باشيد. سپس تعطيلات خود را به مدت چند هفته در آنجا بگذرانيد و ببينيد در بيماري تان چه تغييري حاصل مي شود.
- چگونه حملات آسم ناشي از ورزش را کاهش دهيم؟
آيا آسم شما با برداشتن ششمين قدم هنگام پياده روي، تند يا آهسته دويدن ظاهر مي شود؟ آيا هنگام انجام فعاليت هاي بدني شديد يکباره دچار تنگي نفس مي شويد؟ اگر پاسختان به اين سوال ها مثبت است، ممکن است به آسم ناشي از ورزش دچار باشيد. در المپيک 1984 لوس آنجلس، 20% از شرکت کنندگان بازي هاي المپيک دچار اين مشکل بودند. در حال حاضر بين افراد معمولي از هر ده نفر يک نفر به اين مشکل گرفتار است. اگر شما هم جزو اين دسته هستيد، خوشا به حالتان. چون توصيه هاي دکتر « زيرينگ » به شما چنين است:
- دهان را باز نکنيد
وقتي دهان خود را حين انجام ورزش هاي شديد باز مي کنيد، قسمت خلفي گلو خشک و خنک مي شود و خنک شدن گلو به بروز آسم منتهي مي گردد. پس لازم است حين ورزش دهان را بسته نگه داريد و از طريق بيني تنفس نماييد.
- شنا کنيد
شنا جزو ورزش هاي ايده آل براي مبتلايان به آسم به شمار مي رود. به دليل وجود رطوبت زياد، دهان خشک نمي شود. اما هر نوع ورزش ديگري هم که به فعاليت و جنب وجوش کمتري مانند تنيس، بيس بال و گلف نياز داشته باشيد مناسب است.
- به خودتان فرصت استراحت بدهيد
اگر مثل يک آهو تند و بدون وقفه مي دويد، مطمئن باشيد که سريعاً دچار تنگي نفس خواهيد شد.
لازم است افراد مبتلا به آسم آهسته آهسته پيش روند. ابتدا بدن را گرم کنيد و سپس آهسته آهسته ورزش را آغاز نماييد.
- داروهاي خود را همراه داشته باشيد
اگر 15 دقيقه قبل از شروع ورزش داروي خود را مصرف نماييد، با مشکلي روبرو نخواهيد شد. لازم است در همين جا به شرکت کنندگان آينده ي بازي هاي المپيک بگوييم نگران نباشيد. مصرف داروهاي ضد آسم در بازي هاي المپيک توسط کميته ي المپيک به تصويب رسيد.
- استفاده ي معقول از خنک کننده
سيستم هاي خنک کننده براي افراد مبتلا به آسم خوبند. اما به شرطي که هواي بيرون را به داخل خانه نياورند. دکتر « نورمن ريچارد » هشدار مي دهد که از تنظيم کولر اتومبيل در حالتي که هواي بيرون را به داخل اتومبيل آورده و آن را خنک مي کند خودداري کنيم. هواي بيرون محتوي گرده ي گياهان است و تنفس چنين هوايي براي مبتلايان به آسم مناسب نيست. بنابراين کولر را روي حالتي که تنها هواي داخل اتومبيل را به گردش درمي آورد و يا روي درجه حداکثر که هواي آلوده به غبار و گرده را از خارج وارد اتومبيل نمي کند، تنظيم نماييد.
- دقت در مصرف مواد غذايي
خوردن غذاهاي نامناسب مي تواند عامل محرکي براي بروز آسم باشد. چند نوع ماده غذايي رايج که موجب بروز حملات آسم مي شوند عبارتند از: شير، تخم مرغ، آجيل و غذاهاي دريايي. اگر مبتلا به آسم هستيد به تهيه فهرستي از غذاهايي که باعث عود حملات آسم مي شوند بپردازيد. آنگاه از خوردن آن ها بپرهيزيد.
- دور شدن از آشپزخانه
به گفته ي دکتر « کارلسون » حتي استشمام بوي غذاهايي که نسبت به آن ها حساسيت داريد نيز موجب بروز حملات آسم مي شود. وي در يک تحقيق متوجه شد حتي يکبار استشمام کردن بوي نيمرو ظرف چند ثانيه موجب شروع حملات آسم در چند تن از بيماران شد. بنابراين لازم نيست حتماً غذاهاي حساسيت زا مصرف کنيد، بلکه بوييدن اين غذاها نيز ممکن است به بروز حملات آسم منجر شود.
- افزودني هاي غذايي
افزودني هاي غذايي نظير متابيسولفيت و احتمالاً MSG(منو سديم گلوتاميت)(2) موجب بروز حملات آسم مي شوند. متابيسولفيت غالباً در ميوه هاي خشک به ويژه برگه ي زردآلو و ميگو يافت مي شود. در گذشته هم چنين از سولفيت بر روي سبزيجات و ميوه جات براي تازه به نظر رسيدن آن ها استفاده مي شد. ولي در حال حاضر استفاده از سولفيت بدين منظور ممنوع است. بهترين توصيه اين است که از خوردن غذاهاي محتوي سولفيت بپرهيزيد. قبل از صرف غذا از عدم وجود متابيسولفيت MSG در آن اطمينان يابيد و در صورت وجود سولفيت در غذا، نوع بدون سولفيت آن را مصرف نماييد.
- دقت در مصرف نمک
در يک پژوهش در يکي از بيمارستان هاي لندن، محققان به اين نتيجه رسيدند که مصرف نمک مي تواند اثرات سوئي بر آسم داشته باشد. در اين تحقيق رابطه مستقيمي ميان مرگ و مير ناشي از آسم در مردان و کودکان مبتلا به آسم و خريداران نمک کشف شد. البته خريدن نمک عامل مرگ و مير نبود. بلکه مصرف آن موجب افزايش مرگ و مير در اين افراد شده بود.
- مصرف مسکن هاي غيرآسپيرين
در اصطلاح پزشکي به اين حالت، مجموعه ي سه گانه ي آسپيرين (3) مي گويند که متشکل از سينوزيت، پوليپ بيني، اسم و حساسيت به آسپيرين است. مصرف آسپيرين توسط مبتلايان به آسم مي تواند منجر به مرگ شود. دکتر « ريچارد لاکي » در اين باره مي گويد: « اگر به سينوزيت، پوليپ بيني و يا آسم مبتلاييد، مصرف هيچيک از داروهاي غيراستروييدي ضدالتهاب، مانند آسپيرين يا ايبوپروفن توصيه نمي شوند. زيرا موجب وخامت آسم يا حتي مرگ مي گردند. حساسيت به آسپيرين ممکن است يکباره تظاهر کند. بنابراين بهتر است از مصرف کليه ي محصولات محتوي آسپيرين اجتناب شود ». وي در ادامه مي افزايد « مصرف استامينوفن مانعي ندارد ».
- استفاده ي صحيح از اسپري (4)
اسپري چه توسط پزشک تجويز شده باشد و چه توسط خود فرد خريداري شده باشد، مي تواند به سرعت باعث رفع حملات انقباضي آسم شود. البته مشروط به آن که به طور صحيح مورد استفاده قرار گيرد. دکتر« مايکل شرمن » مي گويد: « اسپري براي تازه کردن نفس نيست. آن را در قسمت خلفي حلق اسپري نکنيد. زيرا در اين صورت ذرات به ريه ها نمي رسند. اگر ذرات از دهان خارج شوند، نشانه ي آن است که اسپري به طور صحيح مورد استفاده قرار نگرفته است ». هم چنين چسباندن آن به دهان و کشيدن چند نفس عميق هم درست نيست. دهان را باز کنيد و اسپري را در فاصله 2/5 سانتي متري دهان نگه داريد. يک نفس عميق و آرام بکشيد و درست پس از شروع تنفس - در حدود نيم ثانيه - دارو را اسپري کنيد. پس از اسپري کردن به تنفس ادامه دهيد و نفس خود را به مدت 3 تا 5 ثانيه نگه داريد. با يک بار اسپري کردن راه هوايي باز مي شود و اگر اين عمل را دو بار پي درپي تکرار کنيد، بار دوم تأثيري در باز شدن بيشتر راه هاي هوايي نخواهد داشت. اما اگر پس از 5-2 ثانيه دوباره اسپري کنيد، راه هاي هوايي بيشتر باز خواهند شد.

هشدار پزشکي

- جدي گرفتن علايم جديد
بيماري آسم را نمي توان کم اهميت پنداشت. سالانه بيش از 4000 نفر جان خود را در اثر ابتلا به آسم از دست مي دهند(5). در حقيقت ميزان مرگ و مير ناشي از آسم طي چند سال اخير 23% افزايش داشته است. به گفته ي دکتر « زيرينگ » ميزان مرگ و مير ناشي از آسم هر ساله افزايش مي يابد. اين مسأله باعث تأسف است. زيرا آسم يک وضعيت گذرا و قابل پيشگيري است. حقيقتاً کسي نبايد در اثر حملات آسم جان خود را از دست دهد. اما متأسفانه اين اتفاق بسيار رخ مي دهد. حتماً مي پرسيد علت چيست؟ نخست آن که بيماران شدت و اهميت اين مسأله را درک نمي کنند. دوم آن که اجازه مي دهند داروهايشان کاملاً به اتمام برسد و قبل از اتمام داروهايشان اقدام به خريد مجدد دارو نمي کنند. يا سعي مي کنند بدون مصرف دارو خود را از حملات آسم رهايي دهند. چگونه مي توان فهميد به کمک نياز است؟ به طور کلي هر زمان احساس مي کنيد حملات آسم افزايش يافته و بيش از قبل دارو مصرف مي کنيد، به کمک پزشک نياز داريد. به طور مثال اگر در هفته يک يا دو بار از اسپري استفاده مي کرديد ولي اکنون به روزي 3 تا 4 بار افزايش يافته، نشانگر آن است که بايد با پزشک خود مشورت نماييد. به علاوه پزشکان معتقدند به محض بروز هر گونه دشواري در تنفس بايد هرچه سريع تر به پزشک مراجعه نمود.
- نوشيدن قهوه در مواقع اضطراري
خارج از خانه و در صحراييد که ناگهان متوجه مي شويد اسپري خود را در خانه جا گذاشته ايد. حال اگر دچار حمله شويد چه بايد کرد؟ به طرف قوري قهوه بدويد. نوشيدن چند فنجان قهوه غليظ مي تواند باعث مهار حملات آسم شود. قرص هاي ضد اسم محتوي مقدار کافئين موجود در 2 فنجان قهوه هستند و تنفس را بهبود بخشيده به رفع اسم کمک مي کنند. کافئين و داروي معمول ضد آسم يعني تئوفيلين تقريباً شبيه يکديگرند و خوشبختانه بدن متوجه اين تفاوت جزئي نمي شود. اما بايد توجه داشت که کافئئين را نمي توان جايگزين دارو کرد. پزشکان کافئين را جهت درمان مناسب نمي دانند. اما در موارد اضطراري هنگامي که داروهاي ضد آسم خود را به همراه نداريد، دو فنجان قهوه يا شيرکاکائوي داغ و يا چند تکه کاکائو مي تواند جايگزين مناسبي براي دارو تا زمان دسترسي مجدد به دارو و اسپري باشد.
- تأثير ويتامين B6 بر آسم
تأثير ويتامين B6 بر آسم به طور اتفاقي کشف شد. هنگامي که محققان در حال مطالعه بر روي بيماران مبتلا به کم خوني داسي شکل (6) بودند دريافتند که برخي از افراد سالم (7) داراي سابقه ي ابتلا به آسم هستند. اين افراد هنگامي که روزانه 50ميلي گرم ويتامين B6 مصرف نمودند، کمتر دچار حملات آسم شدند. تحقيقات بعدي در اين زمينه تأثير ويتامين B6 بر آسم را به اثبات رساند. دوز بالا و مصرف بيش از حد اين ويتامين به دليل سمي بودن آن توصيه نمي شود. اما به گفته ي دکتر « ناتا » مصرف روزانه و دايم 50ميلي گرم ويتامين B6 منعي ندارد. (جهت اطمينان بيشتر قبل از مصرف B6 نظر پزشک خود را در اين زمينه جويا شويد).
- تشخيص علايم بيماري
البته که بهترين راه براي مبارزه با حملات آسم آن است که اصلاً حمله اي رخ ندهد. به شناخت مدل بيماري خود بپردازيد و ببينيد علايم اوليه ي آسم در شما شامل چه چيزي هايي است. اگر به علايم بيماري خود به خوبي واقف باشيد و به موقع اقدام کنيد، قادر خواهيد بود حملات آسم را مهار کرده، تحت کنترل خود درآوريد. آسم به سرعت وخيم نمي شود و يا حداقل اين حالت به ندرت اتفاق مي افتد. حملات معمولاً مدل و الگوي خاصي دارند و شما مي توانيد با مداخله ي خود آن ها را مهار و متوقف سازيد. هرچه سريع تر اقدام کنيد، آسم با شدت کمتري تظاهر مي کند.

پي نوشت ها :

1. مثلاً شربت يا قرص آلومينوم ام. جي. «ويراستار پزشکي»
2. Monosodium glutamate.
3. Aspirin Triad.
4. منظور اسپري هاي مخصوص بيماران آسمي است مثل سالبوتاک و... . «ويراستار پزشکي»
5. آمار مربوط به کشور امريکاست. «ويراستار پزشکي»
6. نوعي کم خوني که در آن گلبول هاي سرخ در شرايط به خصوص، توانايي خود را از دست داده و به شکل غير طبيعي در مي آيند. «ويراستار پزشکي»
7. منظور افراد غيرمبتلا به کم خوني داسي است. «ويراستار پزشکي»