پرسش :
داراي فرزندي 10 ساله هستم. به علت دخالتهاي مادر شوهرم نمي توانم با او برخورد صحيح داشته باشم و اگر جائي نياز به برخورد با او و برآورده نكردن خواسته هايش باشد با گزارش به مادربزرگ از من باجگيري مي كند، چكار كنم؟
پاسخ :
در پاسخ به اين سؤال لازم مي دانم ابتدا مقدمه اي بيان كرده و سپس نكاتي را جهت كيفيت برخورد با كودك دلبندتان بيان كنم.
مقدمه
نقش محبت و علاقة انسانها به يكديگر، در ايجاد ارتباطي سالم و صحيح بين آنها چيزي نيست كه قابل انكار باشد؛ پيروزيهاي قلبي و روابط عميق دروني بيش از روابط ظاهري پايدار است و در واقع پيوند دروني، اساس وحدت انسانهاست.
كودك و نوجوان تشنة محبت و عواطف خالص است كه از ناحية اطرافيان نثار او مي شود و هر كسي در ابراز دوستي و علاقه و محبت نسبت به او پيش قدم باشد، اين كودك و نوجوان به آن شخص تمايل قلبي بيشتري خواهد داشت زيرا نياز كودك به محبت يك نياز فطري و همانند نياز او به غذا و آب و هوا مي باشد. محبت مطبوعترين غذاي روان كودك است، بوسيدن، بوئيدن، در آغوش گرفتن، حمايت كردن، و غيره او را مسرور مي كند و از آن لذت مي برد.[1]
با توجه به مقدمه فوق نكاتي را خدمت شما خواهر ارجمند عرضه مي كنيم:
1. در مرحلة خاصّي از زندگي كه معمولاً از 6 سالگي تا ده سالگي اتفاق مي افتد، كودكان به افرادي كه بيشتر با آنها تماس دارند، بيشترين توجه را دارند و يا نيازهای آنان را به خوبی تأمين می نمايد، وابسته مي شوند و از نظر عاطفي به اين افراد پيوند قلبي ويژه اي پيدا مي كنند و اين وابستگي به سنين بالاتر هم سرايت مي كند و ادامه دارد تا اينكه آرام آرام وابستگي به افراد ديگري جايگزين اين وابستگي مي شود.[2]
لذا از آن جايي كه كودك شما با مادربزرگ خود ارتباط عاطفي قوي داشته و از ناحيه ايشان حمايت هم مي شده است، منطقي و بجاست كه به او دلبستگي پيدا كرده باشد. و اين وابستگي به مادربزرگ، نه تنها جاي نگراني ندارد بلكه مطلوب و پسنديده است و به عنوان يك پناهگاه مطمئن حساب مي شود و از پناه بردن كودك به افراد غريب و بيگانه جلوگيري مي كند. بنابراين به افراد مورد اعتماد او هرگز اهانت نكنيد بلكه آنها را محترم بشماريم و با برخوردي دلسوزانه و همراه با محبت علاقه او را به خود جلب نمائيم.
2. سعي كنيد به كودك خود ابراز محبت و دوستي داشته باشيد و در اين مسئله دريغ نكنيد زيرا محبت و علاقه باعث تسخير قلوب و ايجاد صميميت بيشتري مي شود. حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايند:«قلوب الرجال وحشية، فَمَن تألفها اقبلت عليه؛» قلب انسانها سرگردان است، هر كس با او دوست شود به او رو مي آورد.[3]
ببينيد فرزندتان چگونه از مادر بزرگ خود حمايت می پذيرد، شما هم سعی کنيد همان طور زمينه را برای حمايت از فرزندتان فراهم سازيد.
3. خطاب زيبا و تحسين آميز داشته باشيد و از تحقير او شديداً پرهيز نمائيد و سعي كنيد او را حمايت عاطفي نموده و نسبت به ارتباط او با پدر و مادر بزرگش حساسيت نشان ندهيد، و از اين ارتباط اظهار شادماني كنيد. و به ارزشهاي او و نسبت به افراد مورد علاقة او احترام قائل شويد تا به شما اعتماد كند و با شما هم رفتاري مؤدّبانه داشته باشد.[4]
4 .سعي كنيد حتی الامکان قبل از اينكه او چيزي را بخواهد، وسايل دلخواه و مطلوب او را تهيه كرده و به او هديه كنيد(البته چيزهايي را كه لازم دارد و قدرت خريدن آن را داريد) و از اين طريق اعلان كنيد كه بيش از ديگران دوستش داريد و به فكر او هستيد و در اعلان اين دوستي صادق و خالص باشيد.
حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايند: كسي كه به ديگران احسان مي كند، محبت آنان را با خود همراه مي كند.[5]
و اگر اين محبت و احسان در حق فرزند و جگر گوشة انسان باشد، ثمره و بركاتش بيشتر خواهد بود.
5 .نقاط ضعف او را به رخ او نكشيد و از نقاط ضعف كودك سوء استفاده نكنيد و او را تحقير ننماييد بلكه از نقاط قوّت و فضائل اخلاقي و تربيتي او در جهت گسترش فضائل ديگر استفاده كنيد، مثلاً اگر براي حرف پدرش زياد ارزش قائل است به او بگوئيد شما كه اينقدر پسر خوبي هستي و و گوش به حرف پدرت هستي، حيف نيست كه فلان كار را براي من انجام ندهي.
6. برخورد منطقي و صحيح با كودك و اينكه او را شخصي فهميده فرض نموده و براي امر و نهي هاي خود دليل منطقي داشته باشيم و هرگز او را كودكي كم فهم تصور نكنيم و توجيه غلط براي دستورات و كارهاي خود نداشته باشيم.
7. همان گونه که ذکر کرديم احتمالاً فرزندتان مورد توجه مادربزرگش می باشد و از او رفتاری سرزنشگر نمی بيند بنابراين از سرزنش و جر و بحث بيجا شديداً پرهيز نموده، و ديگران را به رخ او نكشيم و هميشه اعلان كنيم كه كودك ما با ادب ترين و بهترين است.
8. به ارتباط دوستانه او با پدر و با ديگران حساس نبوده بلكه تشويق به احترام ديگران بكنيم تا از اين طريق اعتماد او را به خود جلب نمائيم.
9. از او حمايت عاطفي نموده و از كارهاي او قدرداني نمائيم و سعي كنيم مسئوليت بعضي كارها كه در توان او
مي باشد را به او واگذار كنيم و به او اعتماد داشته باشيم.
10. يك خط مشي ثابت در زندگي داشته و از چند گانگي در مسائل تربيتي پرهيز نموده و با صبر و حوصله و درايت كارها را دنبال كنيم.
11. از خطاهاي او چشم پوشي نمائيم و سعي كنيم بيشتر به او الگو ارائه دهيم.
12. درباره - به اصطلاح شما - باج خواهی فرزندتان از شما توسط مادربزرگش، توجه داشته باشيد که با چند اقدام می توانيد نتيجه بگيريد:
الف- رابطه تان را با مادرشوهر خود گرم و صميمی نماييد؛
ب- درباره رفتارهای فرزندتان به صورت شفاف و در عين حال احترام آميز با مادر شوهرتان صحبت نماييد و با بيانی محبت آميز و از سر ياری طلبی در تربيت فرزندتان، برايش استدلال کنيد که مثلاً اين کار شما به صلاح فرزند من نيست و او از محبت شما در اين موارد سوء استفاده می کند.
ج- در صورتی که اين اقدام در مرتبه اول کارساز نشد، مطلب را در دفعات بعدی به نحوی ديگر بيان نماييد. توجه داشته باشيد که اين گونه تغييرات به تدريج و گذشت زمان نياز دارد و توقع نداشته باشيد با شتابزدگی نتيجه بگيريد. چنانچه از طریق صحبت های شما رفتار ایشان اصلاح نشد حتما با همسرتان صحبت کنید و راهکاری مناسب و هماهنگ با هم انتخاب کنید.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. محمد علي كريمي نيا، الگوهاي تربيت كودكان و نوجوانان، چاپخانه نهضت، 1375.
2. علي قائمي، كودك و خانواده نابسامان، تهران، انجمن اولياء و مربيان، 1369.
3. علي اصغر احمدي، اصول تربيت، تهران، انجمن اولياء و مربيان، 1378.
پی نوشتها:
[1] . فلسفي، محمد تقي، كودك از نظر وراثت و تربيت، تهران، نشر معارف اسلامي، 1342، بخش دوم.
[2] . پريرخ، دادستان، روان شناسي ژنتيك 2، تهران، انتشارات ژرف، 1369، ص 15.
[3] . آمدي، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، قم، دفتر تبليغات اسلامي، 1378،حديث 9451، ص 414.
[4] . مطالعة بيشتر، ر.ك: افروز، غلامعلي، مباحثي در روان شناسي و تربيت كودك و نوجوان، انجمن اولياء و مربيان، 1374، ص 20 تا 50.
[5] . آمدي، تصنيف غرر الحكم، دفتر تبليغات اسلامي، 1378، حديث 8811، ص 386.
منبع: اندیشه قم
در پاسخ به اين سؤال لازم مي دانم ابتدا مقدمه اي بيان كرده و سپس نكاتي را جهت كيفيت برخورد با كودك دلبندتان بيان كنم.
مقدمه
نقش محبت و علاقة انسانها به يكديگر، در ايجاد ارتباطي سالم و صحيح بين آنها چيزي نيست كه قابل انكار باشد؛ پيروزيهاي قلبي و روابط عميق دروني بيش از روابط ظاهري پايدار است و در واقع پيوند دروني، اساس وحدت انسانهاست.
كودك و نوجوان تشنة محبت و عواطف خالص است كه از ناحية اطرافيان نثار او مي شود و هر كسي در ابراز دوستي و علاقه و محبت نسبت به او پيش قدم باشد، اين كودك و نوجوان به آن شخص تمايل قلبي بيشتري خواهد داشت زيرا نياز كودك به محبت يك نياز فطري و همانند نياز او به غذا و آب و هوا مي باشد. محبت مطبوعترين غذاي روان كودك است، بوسيدن، بوئيدن، در آغوش گرفتن، حمايت كردن، و غيره او را مسرور مي كند و از آن لذت مي برد.[1]
با توجه به مقدمه فوق نكاتي را خدمت شما خواهر ارجمند عرضه مي كنيم:
1. در مرحلة خاصّي از زندگي كه معمولاً از 6 سالگي تا ده سالگي اتفاق مي افتد، كودكان به افرادي كه بيشتر با آنها تماس دارند، بيشترين توجه را دارند و يا نيازهای آنان را به خوبی تأمين می نمايد، وابسته مي شوند و از نظر عاطفي به اين افراد پيوند قلبي ويژه اي پيدا مي كنند و اين وابستگي به سنين بالاتر هم سرايت مي كند و ادامه دارد تا اينكه آرام آرام وابستگي به افراد ديگري جايگزين اين وابستگي مي شود.[2]
لذا از آن جايي كه كودك شما با مادربزرگ خود ارتباط عاطفي قوي داشته و از ناحيه ايشان حمايت هم مي شده است، منطقي و بجاست كه به او دلبستگي پيدا كرده باشد. و اين وابستگي به مادربزرگ، نه تنها جاي نگراني ندارد بلكه مطلوب و پسنديده است و به عنوان يك پناهگاه مطمئن حساب مي شود و از پناه بردن كودك به افراد غريب و بيگانه جلوگيري مي كند. بنابراين به افراد مورد اعتماد او هرگز اهانت نكنيد بلكه آنها را محترم بشماريم و با برخوردي دلسوزانه و همراه با محبت علاقه او را به خود جلب نمائيم.
2. سعي كنيد به كودك خود ابراز محبت و دوستي داشته باشيد و در اين مسئله دريغ نكنيد زيرا محبت و علاقه باعث تسخير قلوب و ايجاد صميميت بيشتري مي شود. حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايند:«قلوب الرجال وحشية، فَمَن تألفها اقبلت عليه؛» قلب انسانها سرگردان است، هر كس با او دوست شود به او رو مي آورد.[3]
ببينيد فرزندتان چگونه از مادر بزرگ خود حمايت می پذيرد، شما هم سعی کنيد همان طور زمينه را برای حمايت از فرزندتان فراهم سازيد.
3. خطاب زيبا و تحسين آميز داشته باشيد و از تحقير او شديداً پرهيز نمائيد و سعي كنيد او را حمايت عاطفي نموده و نسبت به ارتباط او با پدر و مادر بزرگش حساسيت نشان ندهيد، و از اين ارتباط اظهار شادماني كنيد. و به ارزشهاي او و نسبت به افراد مورد علاقة او احترام قائل شويد تا به شما اعتماد كند و با شما هم رفتاري مؤدّبانه داشته باشد.[4]
4 .سعي كنيد حتی الامکان قبل از اينكه او چيزي را بخواهد، وسايل دلخواه و مطلوب او را تهيه كرده و به او هديه كنيد(البته چيزهايي را كه لازم دارد و قدرت خريدن آن را داريد) و از اين طريق اعلان كنيد كه بيش از ديگران دوستش داريد و به فكر او هستيد و در اعلان اين دوستي صادق و خالص باشيد.
حضرت علي ـ عليه السّلام ـ مي فرمايند: كسي كه به ديگران احسان مي كند، محبت آنان را با خود همراه مي كند.[5]
و اگر اين محبت و احسان در حق فرزند و جگر گوشة انسان باشد، ثمره و بركاتش بيشتر خواهد بود.
5 .نقاط ضعف او را به رخ او نكشيد و از نقاط ضعف كودك سوء استفاده نكنيد و او را تحقير ننماييد بلكه از نقاط قوّت و فضائل اخلاقي و تربيتي او در جهت گسترش فضائل ديگر استفاده كنيد، مثلاً اگر براي حرف پدرش زياد ارزش قائل است به او بگوئيد شما كه اينقدر پسر خوبي هستي و و گوش به حرف پدرت هستي، حيف نيست كه فلان كار را براي من انجام ندهي.
6. برخورد منطقي و صحيح با كودك و اينكه او را شخصي فهميده فرض نموده و براي امر و نهي هاي خود دليل منطقي داشته باشيم و هرگز او را كودكي كم فهم تصور نكنيم و توجيه غلط براي دستورات و كارهاي خود نداشته باشيم.
7. همان گونه که ذکر کرديم احتمالاً فرزندتان مورد توجه مادربزرگش می باشد و از او رفتاری سرزنشگر نمی بيند بنابراين از سرزنش و جر و بحث بيجا شديداً پرهيز نموده، و ديگران را به رخ او نكشيم و هميشه اعلان كنيم كه كودك ما با ادب ترين و بهترين است.
8. به ارتباط دوستانه او با پدر و با ديگران حساس نبوده بلكه تشويق به احترام ديگران بكنيم تا از اين طريق اعتماد او را به خود جلب نمائيم.
9. از او حمايت عاطفي نموده و از كارهاي او قدرداني نمائيم و سعي كنيم مسئوليت بعضي كارها كه در توان او
مي باشد را به او واگذار كنيم و به او اعتماد داشته باشيم.
10. يك خط مشي ثابت در زندگي داشته و از چند گانگي در مسائل تربيتي پرهيز نموده و با صبر و حوصله و درايت كارها را دنبال كنيم.
11. از خطاهاي او چشم پوشي نمائيم و سعي كنيم بيشتر به او الگو ارائه دهيم.
12. درباره - به اصطلاح شما - باج خواهی فرزندتان از شما توسط مادربزرگش، توجه داشته باشيد که با چند اقدام می توانيد نتيجه بگيريد:
الف- رابطه تان را با مادرشوهر خود گرم و صميمی نماييد؛
ب- درباره رفتارهای فرزندتان به صورت شفاف و در عين حال احترام آميز با مادر شوهرتان صحبت نماييد و با بيانی محبت آميز و از سر ياری طلبی در تربيت فرزندتان، برايش استدلال کنيد که مثلاً اين کار شما به صلاح فرزند من نيست و او از محبت شما در اين موارد سوء استفاده می کند.
ج- در صورتی که اين اقدام در مرتبه اول کارساز نشد، مطلب را در دفعات بعدی به نحوی ديگر بيان نماييد. توجه داشته باشيد که اين گونه تغييرات به تدريج و گذشت زمان نياز دارد و توقع نداشته باشيد با شتابزدگی نتيجه بگيريد. چنانچه از طریق صحبت های شما رفتار ایشان اصلاح نشد حتما با همسرتان صحبت کنید و راهکاری مناسب و هماهنگ با هم انتخاب کنید.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. محمد علي كريمي نيا، الگوهاي تربيت كودكان و نوجوانان، چاپخانه نهضت، 1375.
2. علي قائمي، كودك و خانواده نابسامان، تهران، انجمن اولياء و مربيان، 1369.
3. علي اصغر احمدي، اصول تربيت، تهران، انجمن اولياء و مربيان، 1378.
پی نوشتها:
[1] . فلسفي، محمد تقي، كودك از نظر وراثت و تربيت، تهران، نشر معارف اسلامي، 1342، بخش دوم.
[2] . پريرخ، دادستان، روان شناسي ژنتيك 2، تهران، انتشارات ژرف، 1369، ص 15.
[3] . آمدي، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، قم، دفتر تبليغات اسلامي، 1378،حديث 9451، ص 414.
[4] . مطالعة بيشتر، ر.ك: افروز، غلامعلي، مباحثي در روان شناسي و تربيت كودك و نوجوان، انجمن اولياء و مربيان، 1374، ص 20 تا 50.
[5] . آمدي، تصنيف غرر الحكم، دفتر تبليغات اسلامي، 1378، حديث 8811، ص 386.
منبع: اندیشه قم
