پوشش از نگاه فقه

پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):

قبل از این که به بحث های تربیتی در عرصه پوشیدن لباس بپردازیم،خوب است که مبنای فقهی آن را هم بیان کنیم. در زمینه پوشاک دو خطّ قرمز وجود دارد که نباید افراد جامعه از این خطوط قرمز عبور کنند؛ یکی نپوشیدن لباسی است که موجب تشبّه به کفّار شود و دیگری نپوشیدن لباس شهرت است؛ یعنی لباسی که موجب انگشت نما شدن در بین مردم شود.
از نگاه تربیتی نیز می‌گوییم که فرزندان ما نباید به سمت مدل ها و پوشش هایی که خاصّ کفار است بروند؟ هر چیزی که وارد جامعه ای می‌شود، ناخودآگاه فرهنگ آن هم وارد می‌شود. مثلاً فلان مدل مو را تنها به عنوان یک مدل نمی‌بینیم؛ بلکه به عنوان یک فرهنگ وارد ملّت می‌شود؛ یعنی ناخودآگاه فرد به سمت الگوهای رفتاری که آن ها می‌خواهند به جامعه القا کنند، حرکت می‌کند، لباس آنها را می‌پوشد و یا رفتارهایی که کفار دارند، انجام می‌دهد.

نیاز به خوش پوشی در نوجوانی
وقتی فرزندان ما به سنّ نوجوانی می‌رسند، یک ویژگی در آن ها ایجاد می‌شود و آن هم این است که به نوعی به سمت مد گرایی حرکت می‌کنند. شاید خیلی از پدر و مادرها نیز در نوجوانی این گونه بوده اند. در این سن آدم دوست دارد که خوش تیپ و خوش پوش باشد. اسلام با خوش تیپی و خوش پوشی مخالف نیست؛ امّا آن چیزی که در اسلام مهم است، همان خط های قرمزی است که ما نباید از آنها عبور کنیم.

یک انتقاد!
یکی از اعتراضات و انتقادات ما این است که هر چند ما قوانین خیلی خوبی در جمهوری اسلامی ایران، خصوصاً در عرصه فرهنگ داریم، ولی متاسفانه متصدیان اجرایی خوب عمل نمی‌کنند؛ مثلاً ما در خصوص ماهواره و در مورد پوشاک قوانین خیلی خوبی داریم، امّا می‌بینیم که مجریان به خوبی عمل نمی‌کنند؛ لذا اوّل باید به این امر توجّه شود. یعنی جامعه باید به سمتی برود که مامورین امر، از این واقعه پپیشگیری کنند.

پاکسازی محیط آموزشی فرزند
نکته دوّم این است که اگر فرزند ایشان در خلال آموزش کامپیوتر تصاویری را دیده است و از آن  الگو برداری کرده، در ابتدا والدین باید صدای اعتراض خود را به مسئولین مدرسه برسانند؛ چراکه نباید در قالب آموزش، زمینه انحرافات در بچّه ها ایجاد شود. قطعاً در اینجا یا یک غرض بوده است و یا یک ناآگاهی رخ داده است که به هر حال باید پیگیری شود.

چند راهکار عملی
یکی از راهکارهای مؤثّر در این زمینه این است که فرزند را به محیط های مذهبی وارد کنند و اگر خود فرزند دوست دارد که به مسجد برود و نمازش را در آنجا بخواند، والدین این ارتباط را برای فرزندشان بیشتر کنند.
نکته بعد این است که پدر و مادر برای او دوستان خوبی انتخاب کنند؛ چراکه ممکن است بعضی از فضاها و مدارس، محیط آلوده ای داشته باشند و یا این که محیط همگن نباشد. وقتی شخص به محیطی می‌رود که بچّه ها در آنجا با یکدیگر هم خوانی ندارند، همین محیط باعث اختلاف فرهنگی در وجود آنها می شود؛ لذا والدین باید در انتخاب مدرسه این فرزند هم دقّت کنند و درباره آن تجدید نظر نمایند.

سه ویژگی محیط آموزشی مناسب
ما همیشه می‌گوییم که محیط آموزشی باید سه پارامتر مهم داشته باشد: اوّل این که مربّیان و معلّمین خوبی داشته باشد، دوّم این که برنامه خوبی در آن اجرا شود و سوّم این که دارای یک محیط مناسب باشد؛ یعنی همکلاسی های خوبی در آنجا حضور داشته باشند.

از نگاه روایات
در این زمینه امیرالمومنین علی علیه السلام می‌فرمایند: “انسان ها در مرام و منش همنشینان خود هستند“. همچنین در روایت دیگری از پیامبر گرامی اسلام آمده است: همنشین خوب، مانند عطر فروش است؛ اگر چه به تو عطری نمی‌فروشد، ولی بوی خوش او به تو می‌رسد.
واقعاً هم این گونه است که وقتی شما وارد مغازه عطرفروشی می‌شوید، اگر عطر هم نخرید، وقتی بیرون می‌آیید، متوجّه می‌شوید که لباستان بوی خوشی گرفته است. همچنین حضرت در ادامه فرمودند: مَثل دوست بد، مَثل آهن فروش است. در آهن فروشی های قدیم کوره ای بود که وقتی دم و بازدم در آن اتّفاق می‌افتاد، دودها در فضای مغازه جمع می‌شد و وقتی یک نفر به آنجا می‌رفت، هر چند که آهنی هم نمی‌خرید، وقتی بیرون می‌آمد متوجّه می‌شد که بوی دود گرفته است.
دوست بد نیز همین گونه است؛ ولو این که انسان فقط در کنار او بنشیند، تاثیر می‌گیرد. بنابراین والدین باید در انتخاب محیط آموزشی فرزندان دقّت داشته باشد.

عکس العمل والدین در مقابل اصرار فرزند
حال اگر فرزند ما که در حدود سنّ نوجوانی است، روی خواسته ی خود برای تهیه فلان لباس نامناسب پافشاری کرد، باید پدر و مادر مخالفت کنند و با شیوه منطقی دلایل خودشان را بگویند و روی حرفشان هم بمانند؛ مثلاً می‌توانند بگویند که ما این را برای تو تهیّه نمی‌کنیم؛ چراکه برای تو خوب نیست ؛ حتی در اینجا می‌توانند از تشبیه استفاده کنند و مثلاً به او بگویند: اگر تو الان به من بگویی که برایم یک لیوان سم درست کن، من هرگز این کار را نمی‌کنم؛ چون می‌دانم که با خوردن آن آسیب می‌بینی؛ حال تو هر چقدر گریه یا قهر کنی، تأثیری ندارد؛ چون از خطر آن آگاهم. در مورد لباس هم همین طور است و من می‌دانم که در آن یک نوع آلودگی برای تو وجود دارد؛ پس در مقابل آن مقاومت می‌کنیم.

اقتدار بدون استبداد!
پدر و مادرها باید در این زمینه ها مقتدر باشند و اقتدار غیر از استبداد است. در استبداد منطق حاکم نیست؛ ولی در اقتدار منطق حاکم است که ما آن منطق را باید برای فرزندمان بیان کنیم؛ لذا باید بر روی حرفمان پافشاری کنیم.