اثبات جنایت به وسیله بینه و علم قاضی

پرسش :

هرگاه جرح خطایی محض با عناوین مختلف (حارصه،دامیه، متلاحمه، سمحاق، موضحه، هاشمه، منقله، مامومه و دامغه*) در سر و صورت و یا دیگر اعضای بدن، با علم قاضی ثابت شود؛ آیا دیه بر عاقله است یا بر جانی؟

پاسخ :
در موضحه، هاشمه، منقله، مامومه، دامغه در مواردی که در صورت ثبوت با بینه دیه بر عاقله است، اگر در آن موارد با علم قاضی ثابت شود، دیه بر عاقله خواهد بود.

* حارصه: خراش پوست، بدون آنکه خون جارى شود- دیه آن یک شتر.
دامیه: خراشى که از پوست بگذرد و مقدار اندکى وارد گوشت شود و همراه با جریان خون (کم یا زیاد) باشد- دیه آن دو شتر.
متلاحمه: جراحتى که موجب بریدگى عمیق گوشت شود لکن به پوست نازک روى استخوان نرسد؛ دیه آن سه شتر.
سمحاق: جراحتى که از گوشت بگذرد و پوست نازک روى استخوان برسد؛ دیه آن چهار شتر.
موضحه: جراحتى که از گوشت بگذرد و پوست نازک روى استخوان را کنار زده و سفیدى استخوان را آشکار کرده؛ دیه آن پنج شتر.
هاشمه: عملى که استخوان را بشکند گرچه جراحتى را تولید نکرده باشد؛ دیه آن ده شتر.
منقله: جراحتى که درمان آن جز با جابجا کردن استخوان میسّر نباشد؛ دیه آن پانزده شتر.
مأمومه: جراحتى که به کیسه مغز برسد؛ ثلث دیه کامل و یا 33 شتر دیه دارد.
دامغه: جراحتى که کیسه مغز را پاره کند؛ غیر از ثلث دیه کامل، أرش بر او افزوده مى‌گردد. (تحریرالوسیله با ترجمه، ج 4، ص 423).

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر امام خمینی رحمه ‌الله)، نشر قضا، 1390.