ویروس کرونا، شفا و توسل به اهل بیت (علیهم السلام)
پرسش :
یه عمری می‌گفتند حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) و امامزاده‌ها شفا می‌دهند، ولی الان به خاطر جلوگیری از بیمار شدن مردم آنها را می‌بندند!
پاسخ :
پاسخ به این شبهه، با ذکر نکاتی ارائه می‌شود.
1. دنیایی که در آن زندگی می کنیم دنیایی است که قانون علیت و اسباب و مسببات در آن جریان دارد. طبق این قانون هر معلولی دارای علت خاص خویش است. بر همین اساس همان طوری که انبساط فلزات معلول حرارت در آنهاست، بیماریها نیز معلول عوامل خاص خویش است. امروز دنیا گرفتار ویروسی به نام (کرونا) شده است که سبب بیماری و مرگ هزاران نفر شده است، از طرفی در علیت این ویروس برای بیماری کسی شک ندارد. نیز متخصصان یکی از خصوصیات این ویروس را شیوع سریع آن تشخیص داده اند. لذا از باب احتیاط و پیشگیری باید کارهایی که باعث شیوع این ویروس می شود، شناسایی شده و ترک شود. یکی از این موارد شرکت در اجتماعات و مجامع عمومی است مانند ورزشگاه ها، نمایشگاه ها و سینماها.
حرم ائمه اطهار و امامزادگان (علیهم السلام) نیز یکی از اماکن عمومی و محل اجتماعات مردمی است و به همین دلیل می تواند به عنوان یک کانون گسترش ویروس مطرح باشد، از این روی اگر زمانی ضرورت اقتضا کند، به منظور پیشگیری از بیماری ایرادی ندارد که موقتا درب آن بسته شود و این اقدام، یک اقدام عاقلانه و در مسیر پیشگیری است. متاسفانه برخی از مردم چنین تصور می‌کنند که هر چیزی که مربوط به امامان و امامزادگان (علیهم السلام) است باید بر خلاف قانون طبیعی خود پیش برود و همه چیز باید با معجزه حل و فصل شود، مثلا اگر شیشه ای کنار ضریح شکست، نباید دست را ببرد و یا اگر شخصی تروریست وارد حرم شده و عملیات انتحاری انجام دهد، نباید این اقدام منجر به تلفات شود و حال آنکه طبق عالم اسباب و مسببات که پیشتر توضیح آن گذشت، هر کدام از این اقدامات، اثر طبیعی خود را بر جای خواهد گذاشت، چنانکه در جریان عملیات تروریستی سال 1373 در کنار ضریح امام رضا (علیه السلام) تعدادی از زائران به شهادت رسیدند و یا عملیات تروریستی در حرم امامین عسکریین (علیهماالسلام) منجر به تخریب این حرم گردید. بنابر این این انتظار که در کنار حرم های اهل بیت (علیهم السلام)، جریان امور به صورت غیرطبیعی پیش رفته و عوامل طبیعی در معلول های خود تأثیر گذار نباشند، انتظار درستی نمی باشد.
2. خود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام) بهداشت را رعایت می کردند و در این زمینه روایات بسیاری از آنها به جای مانده است. کتاب «دانشنامه احادیث پزشکی» از آقای محمدی ری شهری حاوی بسیاری از این روایات می باشد، «رساله ذهبیه» کتاب دیگری است که حضرت امام رضا (علیه السلام)، درباره امور پزشکی نوشتند و برای مأمون فرستادند و او دستور داد تا آن را با آب طلا بنویسند؛ از این رو به «رساله ذهبیه» موسوم گردید. «رساله ذهبیه» امام رضا (علیه السلام)، مجموعه بیانات ارزشمند علمی و پزشکی امام است که در آن با شرح خواص غذاها و نوشیدنیها، راهکارهای بهزیستی و بهداشت و سلامت را به انسان می آموزند و ضمن توجه به تکنیک های مقابله با بیماری ها و آسیب های روحی و روانی، این مسائل را نقد و بررسی نیز می کنند.
برای نمونه به برخی از احادیث اشاره می کنیم:
قالَ أمیرُالْمُؤمِنین (علیه السلام): مَنْ سَرَّهُ اَنْ یکْثُرَ خَیرُ بَیتِهِ فَلْیتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ طَعامِهِ، (یعْنى غَسَلَ یدَیهِ)؛[1]
امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمودند: کسى که دوست دارد، خیر و برکت خانه اش زیاد شود، هنگام غذا دستهاى خود را بشوید.
قالَ أبُوعَبْدِاللّه (علیه السلام): اِغْسِلُوا أیدِیکُمْ قَبْلَ الطَّعامِ وَبَعْدَهُ فَإنَّهُ ینْفِى الْفَقْرَ وَیزیدُ فِى الْعُمْرِ؛[2]
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: دست هاى خود را قبل از غذا و بعد از آن بشویید، زیرا این کار فقر را از بین مى برد و عمر انسان را زیاد مى کند.
عَنْ أبِى الْحَسَنِ الرِّضا (علیه السلام) قالَ: مَنْ أخَذَ مِنَ الحَّمامِ خَزَفَةً فَحَکَّ بِها جَسَدَهُ فَأصابَهُ الْبَرَصُ فَلایلُومَنَّ إلاّ نَفْسَهُ، وَ مَنِ إغْتَسَلَ مِنَ الماءِ الذَّى قَدْ اُغْتُسِلَ فیهِ، فأصابَهُ الجُذامُ، فَلایلُو مَنَّ إلاّ نَفْسَهُ؛[3]
امام رضا (علیه السلام) فرمودند: کسى که تکه سفالى را از حمام بردارد و با آن بدنش را خارش دهد و دچار بیمارى پیسى شود، نباید جز خودش را سرزنش کند و هر کس از آبى که درآن شستشو کرده اند، شستشو و غسل کند و دچار مرض جذام شود، جز خودش را سرزنش نکند.
این احادیث می رساند که اهل بیت (علیهم السلام) نسبت به مسائل بهداشتی اهتمام فوق العاده ای داشتند.
3. هر چند مسئله توسل به اهل بیت (علیهم السلام) و شفا بخشی توسط آنها مورد تایید دین است؛ اما این گونه امور به صورت دائمی نبوده و در موارد خاصی با شرائطی که خداوند متعال عالم بدان است، اتفاق می افتد. به عبارت دیگر این مسئله در امور دنیا به صورت استثناست و اینگونه نیست که هر کسی به حرم اهل بیت رفته باشد و یا توسل و دعایی کرده باشد، بلافاصله شفا یافته باشد، همچنین اینگونه نیست که هر کسی دعا و توسل کند، دیگر نیازی به استفاده از دارو برای رفع بیماری و یا انجام اقدامات احتیاطی به منظور پیشگیری از بیماری های واگیردار نداشته باشد و به همین دلیل مراجع معظم تقلید که بیش از دیگران اهل ذکر و دعا و توسل هستند در عین اینکه مردم را به ذکر و دعا و توسل فرا می خوانند، همزمان آنها را به رعایت دستور العمل های بهداشتی و اقدامات احتیاطی پیشگیرانه نیز دعوت می کنند و خود نیز با تعطیلی درس های خود در این زمینه پیش گام بوده اند، به عنوان مثال حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی سخنانی در این زمینه ایراد فرمودند که در آن هم لزوم ذکر و دعا و توسل و هم لزوم اقدامات پیشگیرانه احتیاطی توأمان مورد توجه قرار گرفته است که به بخش هایی از آن اشاره می کنیم:
«برای مقابله با این بیماری باید بر اعصاب خود مسلط باشیم و از ترس و استرس پرهیز نماییم. ... خوب است در تمام خانه‌ها زیارت عاشورا و حدیث کسا خوانده شود، زیرا این دو به همه روحیه می‌دهد و آثار گرانبهایی دارد... در این مقطع زمانی معاشرت‌ها و حضور در مراکز عمومی صحیح نیست ... از جمله مسائلی که بر هر انسانی واجب است، حفظ جان و سلامت است و اگر انسان در این زمینه کوتاهی کند، در پیشگاه خداوند مسئولیت دارد.[4]»
بنابراین با این که ما درباره ائمه اطهار و امامزادگان (علیهم السلام) به ویژه حضرت معصومه (سلام الله علیها) معتقد به توسل و شفا دهی توسط آنها هستیم و انجام این امور را در مهار بیماری مؤثر می دانیم ولی هیچگاه در مسائل بهداشتی امور پیشگیری را رد نمی کنیم و به همین دلیل انجام اقدامات احتیاطی مثل تعطیلی موقت برخی اماکن مذهبی مثل برخی حرم ها و امامزادگان شرعا و عقلا اشکالی ندارد.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه - قم، چاپ: اول، 1409 ق، ج 24، ص 337
[2]. همان.
[3]. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج 6، ص 503
[4]. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا، https://www.irna.ir/news/83685897
منبع: اندیشه قم
پاسخ به این شبهه، با ذکر نکاتی ارائه می‌شود.
1. دنیایی که در آن زندگی می کنیم دنیایی است که قانون علیت و اسباب و مسببات در آن جریان دارد. طبق این قانون هر معلولی دارای علت خاص خویش است. بر همین اساس همان طوری که انبساط فلزات معلول حرارت در آنهاست، بیماریها نیز معلول عوامل خاص خویش است. امروز دنیا گرفتار ویروسی به نام (کرونا) شده است که سبب بیماری و مرگ هزاران نفر شده است، از طرفی در علیت این ویروس برای بیماری کسی شک ندارد. نیز متخصصان یکی از خصوصیات این ویروس را شیوع سریع آن تشخیص داده اند. لذا از باب احتیاط و پیشگیری باید کارهایی که باعث شیوع این ویروس می شود، شناسایی شده و ترک شود. یکی از این موارد شرکت در اجتماعات و مجامع عمومی است مانند ورزشگاه ها، نمایشگاه ها و سینماها.
حرم ائمه اطهار و امامزادگان (علیهم السلام) نیز یکی از اماکن عمومی و محل اجتماعات مردمی است و به همین دلیل می تواند به عنوان یک کانون گسترش ویروس مطرح باشد، از این روی اگر زمانی ضرورت اقتضا کند، به منظور پیشگیری از بیماری ایرادی ندارد که موقتا درب آن بسته شود و این اقدام، یک اقدام عاقلانه و در مسیر پیشگیری است. متاسفانه برخی از مردم چنین تصور می‌کنند که هر چیزی که مربوط به امامان و امامزادگان (علیهم السلام) است باید بر خلاف قانون طبیعی خود پیش برود و همه چیز باید با معجزه حل و فصل شود، مثلا اگر شیشه ای کنار ضریح شکست، نباید دست را ببرد و یا اگر شخصی تروریست وارد حرم شده و عملیات انتحاری انجام دهد، نباید این اقدام منجر به تلفات شود و حال آنکه طبق عالم اسباب و مسببات که پیشتر توضیح آن گذشت، هر کدام از این اقدامات، اثر طبیعی خود را بر جای خواهد گذاشت، چنانکه در جریان عملیات تروریستی سال 1373 در کنار ضریح امام رضا (علیه السلام) تعدادی از زائران به شهادت رسیدند و یا عملیات تروریستی در حرم امامین عسکریین (علیهماالسلام) منجر به تخریب این حرم گردید. بنابر این این انتظار که در کنار حرم های اهل بیت (علیهم السلام)، جریان امور به صورت غیرطبیعی پیش رفته و عوامل طبیعی در معلول های خود تأثیر گذار نباشند، انتظار درستی نمی باشد.
2. خود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام) بهداشت را رعایت می کردند و در این زمینه روایات بسیاری از آنها به جای مانده است. کتاب «دانشنامه احادیث پزشکی» از آقای محمدی ری شهری حاوی بسیاری از این روایات می باشد، «رساله ذهبیه» کتاب دیگری است که حضرت امام رضا (علیه السلام)، درباره امور پزشکی نوشتند و برای مأمون فرستادند و او دستور داد تا آن را با آب طلا بنویسند؛ از این رو به «رساله ذهبیه» موسوم گردید. «رساله ذهبیه» امام رضا (علیه السلام)، مجموعه بیانات ارزشمند علمی و پزشکی امام است که در آن با شرح خواص غذاها و نوشیدنیها، راهکارهای بهزیستی و بهداشت و سلامت را به انسان می آموزند و ضمن توجه به تکنیک های مقابله با بیماری ها و آسیب های روحی و روانی، این مسائل را نقد و بررسی نیز می کنند.
برای نمونه به برخی از احادیث اشاره می کنیم:
قالَ أمیرُالْمُؤمِنین (علیه السلام): مَنْ سَرَّهُ اَنْ یکْثُرَ خَیرُ بَیتِهِ فَلْیتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ طَعامِهِ، (یعْنى غَسَلَ یدَیهِ)؛[1]
امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمودند: کسى که دوست دارد، خیر و برکت خانه اش زیاد شود، هنگام غذا دستهاى خود را بشوید.
قالَ أبُوعَبْدِاللّه (علیه السلام): اِغْسِلُوا أیدِیکُمْ قَبْلَ الطَّعامِ وَبَعْدَهُ فَإنَّهُ ینْفِى الْفَقْرَ وَیزیدُ فِى الْعُمْرِ؛[2]
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: دست هاى خود را قبل از غذا و بعد از آن بشویید، زیرا این کار فقر را از بین مى برد و عمر انسان را زیاد مى کند.
عَنْ أبِى الْحَسَنِ الرِّضا (علیه السلام) قالَ: مَنْ أخَذَ مِنَ الحَّمامِ خَزَفَةً فَحَکَّ بِها جَسَدَهُ فَأصابَهُ الْبَرَصُ فَلایلُومَنَّ إلاّ نَفْسَهُ، وَ مَنِ إغْتَسَلَ مِنَ الماءِ الذَّى قَدْ اُغْتُسِلَ فیهِ، فأصابَهُ الجُذامُ، فَلایلُو مَنَّ إلاّ نَفْسَهُ؛[3]
امام رضا (علیه السلام) فرمودند: کسى که تکه سفالى را از حمام بردارد و با آن بدنش را خارش دهد و دچار بیمارى پیسى شود، نباید جز خودش را سرزنش کند و هر کس از آبى که درآن شستشو کرده اند، شستشو و غسل کند و دچار مرض جذام شود، جز خودش را سرزنش نکند.
این احادیث می رساند که اهل بیت (علیهم السلام) نسبت به مسائل بهداشتی اهتمام فوق العاده ای داشتند.
3. هر چند مسئله توسل به اهل بیت (علیهم السلام) و شفا بخشی توسط آنها مورد تایید دین است؛ اما این گونه امور به صورت دائمی نبوده و در موارد خاصی با شرائطی که خداوند متعال عالم بدان است، اتفاق می افتد. به عبارت دیگر این مسئله در امور دنیا به صورت استثناست و اینگونه نیست که هر کسی به حرم اهل بیت رفته باشد و یا توسل و دعایی کرده باشد، بلافاصله شفا یافته باشد، همچنین اینگونه نیست که هر کسی دعا و توسل کند، دیگر نیازی به استفاده از دارو برای رفع بیماری و یا انجام اقدامات احتیاطی به منظور پیشگیری از بیماری های واگیردار نداشته باشد و به همین دلیل مراجع معظم تقلید که بیش از دیگران اهل ذکر و دعا و توسل هستند در عین اینکه مردم را به ذکر و دعا و توسل فرا می خوانند، همزمان آنها را به رعایت دستور العمل های بهداشتی و اقدامات احتیاطی پیشگیرانه نیز دعوت می کنند و خود نیز با تعطیلی درس های خود در این زمینه پیش گام بوده اند، به عنوان مثال حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی سخنانی در این زمینه ایراد فرمودند که در آن هم لزوم ذکر و دعا و توسل و هم لزوم اقدامات پیشگیرانه احتیاطی توأمان مورد توجه قرار گرفته است که به بخش هایی از آن اشاره می کنیم:
«برای مقابله با این بیماری باید بر اعصاب خود مسلط باشیم و از ترس و استرس پرهیز نماییم. ... خوب است در تمام خانه‌ها زیارت عاشورا و حدیث کسا خوانده شود، زیرا این دو به همه روحیه می‌دهد و آثار گرانبهایی دارد... در این مقطع زمانی معاشرت‌ها و حضور در مراکز عمومی صحیح نیست ... از جمله مسائلی که بر هر انسانی واجب است، حفظ جان و سلامت است و اگر انسان در این زمینه کوتاهی کند، در پیشگاه خداوند مسئولیت دارد.[4]»
بنابراین با این که ما درباره ائمه اطهار و امامزادگان (علیهم السلام) به ویژه حضرت معصومه (سلام الله علیها) معتقد به توسل و شفا دهی توسط آنها هستیم و انجام این امور را در مهار بیماری مؤثر می دانیم ولی هیچگاه در مسائل بهداشتی امور پیشگیری را رد نمی کنیم و به همین دلیل انجام اقدامات احتیاطی مثل تعطیلی موقت برخی اماکن مذهبی مثل برخی حرم ها و امامزادگان شرعا و عقلا اشکالی ندارد.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه - قم، چاپ: اول، 1409 ق، ج 24، ص 337
[2]. همان.
[3]. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی (ط - الإسلامیة) - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق، ج 6، ص 503
[4]. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا، https://www.irna.ir/news/83685897
منبع: اندیشه قم
