جنس کفاره روزه

پرسش :

آیا درکفاره به جای آرد یا نان یا گندم، می توان مواد خوراکی دیگر به فقیر داد؟(1)

پاسخ :

الف. صاحب کفاره می خواهد فقیر را سیر کند (اشباع کند):

در سیرکردن هر طعام و خوراکی که تغذّی با آن برای غالب مردم متعارف باشد، کافی است؛ چه پخته و چه نپخته از انواع مختلف غذا یا اقسام مختلف نان از هر جنس که پخت آن متعارف است، از جنس گندم یا جو یا مانند آن؛ هرچند بدون خورشت باشد و افضل آن است که طعامی که به فقیر خورانده می شود، با خورشت باشد و آن عبارت است از هرچیزی که به طور متعارف با نان می خورند؛ چه جامد باشد، چه مایع؛ هرچند سرکه یا نمک یا پیاز یا پنیر و سبزی باشد. البته هرچه خوب تر باشد، بهتر است (حضرت امام و آیت الله سیستانی).
 

ب. صاحب کفاره می خواهد کفاره را به فقیر تملیک کند:

در تحویل دادن و تسلیم، اعطای هرآنچه آن را طعام می نامند، کافی است؛ چه خام و چه پخته؛ ولی در مورد کفارۀ قسم و آنچه به حکم قسم است، احتیاط آن است که به پست تر از آنچه که به اهل خود طعام می دهد، اطعام و بلکه تحویل آن ندهد؛ اگرچه کافی بودن آنچه که ذکر شد هم در آن خالی از قوت نیست (حضرت امام).

در تحویل دادن و تسلیم، اعطای هرآنچه آن را طعام می نامند، کافی است؛ چه خام و چه پخته؛ ولی در مورد کفارۀ قسم و آنچه به حکم قسم است، احتیاط واجب اکتفای بر گندم و آرد گندم است و دادن طعام دیگر حتی نان بنا بر احتیاط واجب، کافی نیست. همچنین لازم است در یک مدّ که به یک فقیر داده می شود، تنها از یک جنس باشد؛ مثل گندم، جو، نان، آرد، برنج، خرما، مویز و مانند آن و نمی شود مثلاً نصف مدّ را برنج و نصف دیگر همان مدّ را گندم داد ولی مدّهای متعدد می تواند از چند جنس مختلف باشد؛ هرچند مربوط به یک کفاره باشد؛ مثلاً فرد می تواند یک مد گندم و یک مد برنج و... بدهد و نیز لازم نیست اعطای مدّ به فقیر در یک دفعه انجام شود و به تدریج هم اشکال ندارد؛ لذا فرد می تواند مثلاً نصف مد نان را در یک دفعه و نصف دیگر را در دفعۀ بعد به یک فقیر بدهد (آیت الله سیستانی).
 
پی‌نوشت:
1- روح الله خمینی، تحریر الوسیله،ج 3، کتاب الکفارات، احکام کفارات، مسأله 11و13؛سیستانی، منهاج الصالحین، ج 3، مسأله 768.

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.