وجوب کفاره روزه بر جاهل به مفطریت

پرسش :

اگر شخص به واسطۀ ندانستن مسئله، کاری که روزه را باطل می کند، عمداً انجام دهد، آیا کفاره دارد؟(1)

پاسخ :
مطلقاً کفاره ندارد؛ چه جاهل قاصر باشد، چه جاهل مقصر (مقام معظم رهبری و آیات عظام خویی، تبریزی، وحید، مکارم و زنجانی).

فقط جاهل مقصر بنا بر احتیاط واجب، باید کفاره بدهد (حضرت امام و آیات عظام فاضل و نوری).

فقط جاهل مقصرِ ملتفتِ مردد، یعنی موقع انجام کار متوجه بوده که این کار شاید روزه را باطل کند و در یادگرفتن مسئله هم کوتاهی کرده و نرفته سوال  کند، کفاره دارد (آیات عظام گلپایگانی و بهجت).

جاهل مقصر ملتفت مردد کفاره دارد و همچنین بنا بر احتیاط واجب، جاهل مقصر غیرملتفت نیز کفاره بدهد (آیت الله صافی).

فقط جاهل مقصر ملتفت مردد(2) بنا بر احتیاط واجب کفاره دارد (آیت الله سیستانی).(3)
 
پی‌نوشت:
1- عروة الوثقی، فصل فی کفاره الصوم، بالای مسأله 1؛ توضیح المسائل مراجع، مسأله 1659؛ وحید، توضیح المسائل، مسأله 1667؛ بهجت، وسیلة النجاة، مسأله 1117؛مکارم، پیک احکام، مسأله 1399؛استفتای کتبی خصوصی از مقام معظم رهبری؛ راهنمای فتاوا، ص75، مسأله 132.
2- فردی که در حکم شرعی عملی شک دارد و قادر بهفراگیری حکم شرعی نیست، وظیفه اش احتیاط استو چنانچه با امکان احتیاط، عمداً عملِ مطابق با احتیاط را ترک کند، مقصرمحسوب می شود؛ بنابراین داخل در عنوان جاهل قاصر به حساب نمی آید.برای مثال، فردی که نمی داند آیا آشامیدن مقدارکمی آب در اثنای روز ماه مبارک رمضان، روزه را باطل می کندیا نه و در این امر مردّد است، در فرضی که به هیچ وجهامکان یادگرفتن حکم شرعی را ندارد، وظیفه اش احتیاط است؛یعنی باید درحال اختیار، آشامیدن آب مذکور را ترک کندو چنانچه با وجود تردید، آب بیاشامد، حکم جاهل مقصر را دارد و علاوهبر بطلان روزه، بنا بر احتیاط واجب، باید کفاره هم بدهد.
3- چنانچه جاهل مقصر غیرمردّد باشد، بنا بر احتیاطواجب، در قضای رمضان نیز باید کفاره بدهد (استفتای خصوصی کتبی از نجف).

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.