تفکر درباره ذات خدا

پرسش :

چرا سفارش شده است درباره‌ی ذات خدا فکر نکنیم؟

پاسخ :
حقیقت خدا بهتر و برتر از آن است که در ذهن‌های کوچک ما جای بگیرد. شناخت ذات خدا برای هیچ یک از بنده‌های او ممکن نیست. ذهن ما انسان‌ها کوچک و محدود است و ذات خدا بزرگ و نامحدود. روشن است که ما هرگز نمی‌توانیم به ذات خدا پی ببریم و مثل یک لیوان که دستمان می‌گیریم و می‌بینیم و شناسایی می‌کنیم ذات خدا را هم به همین شکل و روش بشناسیم. به همین دلیل است که از ما خواسته‌اند درباره‌ی ذات خدا فکر نکنیم. (1) رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «درباره هر چیزی فکر کنید، ولی درباره‌ی ذات خدا فکر نکنید.» (2) در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می‌خوانیم: «هنگاهی که سخن به ذات خدا رسید، سکوت کنید.» آیت الله مکارم شیرازی در توضیح این حدیث می‌نویسد: «یعنی درباره‌ی ذات او سخن نگویید که عقل‌ها در آنجا حیران است و به جایی نمی‌رسد.» (3)

البته این بدان معنا نیست که راه هر شناختی از خدا به روی ما بسته است. خیر، اصلاً چنین نیست. راه‌های دیگری برای شناخت خدا به روی ما باز است. ما با تفکر در آفریده‌های خدا می‌توانیم او را بشناسیم و با صفات و ویژگی‌هایش مثل مهربانی، علم، قدرت و حکمتش به خوبی آشنا شویم. با این حال، باز تأکید می‌کنیم که شناخت حقیقت خدا و ذات وجود او هرگز برای ما ممکن نیست.

پی نوشت ها:
1. التوحید (نوشته ی سید کمال حیدری)، ج 1، ص 103.
2. میزان الحکمه، حدیث 12296.
3. تفسیر نمونه، ج 22، ص 567.

منبع: هفتاد پرسش و پاسخ درباره‌ خدا، غلامرضا حیدری ابهری، تهران: انتشارات قدیانی، چاپ دوم، 1392.