آثار گذشت کردن از خطای دیگران

پرسش :

اگر ما از خطا و اشتباه دیگران گذشت کنیم، آیا باعث ذلت ما و جسارت آنها در تکرار خطاهایشان نمی‌شود؟

پاسخ :
الف) در دین ما عفو و گذشت اهمیت بسیاری دارد. رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «خدا بسیار با گذشت است و گذشت را دوست دارد.»(1)

آن حضرت همچنین فرمودند: «شبی که به آسمان برده شدم، کاخ‌هایی بلند و مشرف بر بهشت را دیدم. گفتم، "ای جبرئیل! این کاخ‌ها از آنِ کیست؟" گفت، "از آنِ کسانی که خشم خود را فرو می‌خورند و از خطای مردم در می‌گذرند."» (2)

ب) عفو و گذشت آثار و نتایج بسیار خوبی دارد که مهم ‌ترین آنها افزایش محبت و از بین رفتن کینه‌ ها است. پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «از یکدیگر گذشت کنید تا کینه ‌های میان شما از بین برود.»(3) البته این تنها آثار دنیایی این عمل نیک است. پس نباید به هیچ بهانه‌ ای عفو و گذشت را ترک کنیم.

پ) کسی که گذشت می‌ کند، نباید خیال کند که ذلیل می‌ شود. گذشت نه تنها آدمی را ذلیل نمی ‌کند، بلکه بر عزت او می‌ افزاید. رسول خدا (صلّی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: «هر که از ستمی که در حق او شده است گذشت کند، خدا در دنیا و آخرت به او عزت می‌بخشد.»(4)

«مردی از همسایه‌ی خود نزد امام صادق (علیه السلام) شکایت کرد. امام فرمودند: "او را تحمل کن." آن مرد گفت: "در این صورت مردم مرا به ذلت و خواری متهم می‌کنند." امام فرمودند: "همانا ذلیل کسی است که ستم می‌کند."»(5)

ت) در موارد بسیاری به برکت عفو و گذشت ما طرف مقابل هم از کار خود پشیمان می‌شود و دیگر آن عمل را انجام نمی‌دهد. ولی اگر در جایی گذشت و بخشش ما واقعاً باعث جری شدن یک ظالم یا یک آدم مردم آزار شود، دیگر جای عفو و گذشت نیست. در این موارد باید آن شخص را به شکل مناسبی متوجه رفتار بدش بکنیم و جلو ادامه‌ کار نادرستش را بگیریم. امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: «حق کسی که به تو بدی کند این است که از او درگذری، ولی اگر دانستی که گذشت از او زیان بار است، آن‌گاه انتقام بگیر.»(6)

پی‌نوشت‌ها:
1. میزان الحکمه، حدیث 13178
2. کنز العمال، ح 7016
3. میزان الحکمه، حدیث 13176
4. همان، حدیث 13183
5. همان، حدیث 6531
6. همان، حدیث 13225

منبع: هفتاد و شش پرسش و پاسخ درباره اخلاق و رفتار، غلامرضا حیدری ابهری، انتشارات قدیانی، 1393.