احکام حج | نماز مسافر
پرسش :
فاصلۀ بین مکه و عرفات که قبلاً چهار فرسخ بوده امروزه با توجه به توسعۀ مکه و اتصال شهر به منا کمتر از مسافت شرعى است در این صورت، کسى که قصد اقامۀ ده روز در مکه را نموده و سپس به عرفات و مشعر و منا مى‌رود و چهار شب یا بیشتر در آنجا بیتوته مى‌کند نماز او در عرفات و مشعر و منا و پس از مراجعت به مکه قصر است یا تمام؟
پاسخ :
آیة اللّٰه اراکى (رحمه الله):
اگر پس از مراجعت به مکه قصد اقامۀ ده روز در مکه دارد یا مردد است در این صورت نماز او در منا و عرفات و پس از مراجعت تمام است و اگر قصد اقامۀ ده روز بعداً ندارد و از مکه انشاءِ سفر به ایران مى‌کند اقوى اتمام است در مواضع مذکوره، چونه محل اقامه به منزلۀ وطن اوست. و احوط جمع است بین قصر و اتمام و امّا کسى که قصد اقامه از اوّل در مکه نداشته نماز او در تمام مواضع مذکوره قصر است.
آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
اگر اقامۀ ده روزه با قطع نظر از چند شب مذکور باشد در مواضع ذکر شده نماز تمام است و اگر مجموعاً باشد نماز در آن مواضع شکسته، لیکن در مکه و اگر چه بعد از مراجعت باشد مخیر بین قصر و اتمام است.
آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
باید نماز را شکسته بخوانند با رعایت تخییر در محلش از مکه.
آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
چنانچه از آخر خانه‌هاى مسکونى فعلى مکه تا عرفات کمتر از چهار فرسخ و رفتن به عرفات و مشعر و منا و رجوع به مکه کمتر از هشت فرسخ باشد در صورتیکه شخص بعد از اقامت ده روز - با قصد اقامت از قبل - به عرفات برود و یا این که قصد اقامت ده روز در مکه نموده و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى از اقامت در مکّه منصرف شده و تصمیم گرفت به عرفات برود نمازهاى او در عرفات و مشعر و منا، و در رفتن و برگشتن تمام است و در غیر ایندو صورت مسافر است و باید نمازهاى خود را در غیر مکۀ قدیم، قصر بخواند و در خود مکه قدیم مخیر است بین قصر و تمام. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله):
کسى که قصد اقامۀ ده روز در مکه نموده یعنى تصمیم دارد ده روز در خود مکه بماند نماز او در مکه و عرفات و مشعر و منا تمام است، ولى مسافرى که تصمیم دارد در اثناى ده روز براى انجام اعمال خود به عرفات و مشعر و منا برود تمام نمازهاى او قصر است.
آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله):
نماز او تمام است.
آیة اللّٰه سیستانى (حفظه الله):
اگر مسافت مکه تا عرفات و از آنجا تا مشعر و از آنجا تا منا و تا مکّه (۴۴) کیلومتر باشد نمازش را در این اماکن قصر مى‌خواند و الّا لازم است نمازش را تمام بخواند، بله اگر کمتر از (۴۴) کیلومتر باشد اگر برگشتنِ او به مکه عبورى باشد نه این که برگشتن به محلّ اقامت است، پس حکم او در مشعر و منا قصر است ولى در مکه مخیر است بین قصر و اتمام.
آیة اللّٰه صافى (حفظه الله):
در فرض سؤال نماز شخص مذکور در عرفات و مشعر و منا تمام است همچنین پس از مراجعت به مکه، در مکه هم تمام است. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه نورى (حفظه الله):
در صورتى که در مکه قصد اقامت ده روز کرده باشد نمازش در عرفات و مشعر و منا تمام است و الّا قصر است و در مراجعت در مکه بجهت این که در این شهر مخیّر است بین قصر و اتمام، اگر قصد اقامت نکرد مخیّر است و اگر قصد اقامت کرد که باید تمام بخواند.
منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵.
آیة اللّٰه اراکى (رحمه الله):
اگر پس از مراجعت به مکه قصد اقامۀ ده روز در مکه دارد یا مردد است در این صورت نماز او در منا و عرفات و پس از مراجعت تمام است و اگر قصد اقامۀ ده روز بعداً ندارد و از مکه انشاءِ سفر به ایران مى‌کند اقوى اتمام است در مواضع مذکوره، چونه محل اقامه به منزلۀ وطن اوست. و احوط جمع است بین قصر و اتمام و امّا کسى که قصد اقامه از اوّل در مکه نداشته نماز او در تمام مواضع مذکوره قصر است.
آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
اگر اقامۀ ده روزه با قطع نظر از چند شب مذکور باشد در مواضع ذکر شده نماز تمام است و اگر مجموعاً باشد نماز در آن مواضع شکسته، لیکن در مکه و اگر چه بعد از مراجعت باشد مخیر بین قصر و اتمام است.
آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
باید نماز را شکسته بخوانند با رعایت تخییر در محلش از مکه.
آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
چنانچه از آخر خانه‌هاى مسکونى فعلى مکه تا عرفات کمتر از چهار فرسخ و رفتن به عرفات و مشعر و منا و رجوع به مکه کمتر از هشت فرسخ باشد در صورتیکه شخص بعد از اقامت ده روز - با قصد اقامت از قبل - به عرفات برود و یا این که قصد اقامت ده روز در مکه نموده و بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى از اقامت در مکّه منصرف شده و تصمیم گرفت به عرفات برود نمازهاى او در عرفات و مشعر و منا، و در رفتن و برگشتن تمام است و در غیر ایندو صورت مسافر است و باید نمازهاى خود را در غیر مکۀ قدیم، قصر بخواند و در خود مکه قدیم مخیر است بین قصر و تمام. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله):
کسى که قصد اقامۀ ده روز در مکه نموده یعنى تصمیم دارد ده روز در خود مکه بماند نماز او در مکه و عرفات و مشعر و منا تمام است، ولى مسافرى که تصمیم دارد در اثناى ده روز براى انجام اعمال خود به عرفات و مشعر و منا برود تمام نمازهاى او قصر است.
آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله):
نماز او تمام است.
آیة اللّٰه سیستانى (حفظه الله):
اگر مسافت مکه تا عرفات و از آنجا تا مشعر و از آنجا تا منا و تا مکّه (۴۴) کیلومتر باشد نمازش را در این اماکن قصر مى‌خواند و الّا لازم است نمازش را تمام بخواند، بله اگر کمتر از (۴۴) کیلومتر باشد اگر برگشتنِ او به مکه عبورى باشد نه این که برگشتن به محلّ اقامت است، پس حکم او در مشعر و منا قصر است ولى در مکه مخیر است بین قصر و اتمام.
آیة اللّٰه صافى (حفظه الله):
در فرض سؤال نماز شخص مذکور در عرفات و مشعر و منا تمام است همچنین پس از مراجعت به مکه، در مکه هم تمام است. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه نورى (حفظه الله):
در صورتى که در مکه قصد اقامت ده روز کرده باشد نمازش در عرفات و مشعر و منا تمام است و الّا قصر است و در مراجعت در مکه بجهت این که در این شهر مخیّر است بین قصر و اتمام، اگر قصد اقامت نکرد مخیّر است و اگر قصد اقامت کرد که باید تمام بخواند.
منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵.
