حکم موقوفات پادشاهان و حکام
پرسش :
اراضی و املاکی قبل از انقلاب توسط حکّام و طواغیت وقف شده‌اند و سپس توسط اشخاص به موجب قانون یا بدون استناد به قانون در آنها تصرف کرده‌اند و نسبت به آنها ادّعای مالکیّت دارند و اساسا در وقف بودن این نوع اراضی و املاک تردید می‌کنند. حکم این نوع موقوفات چیست؟
پاسخ :
یکی از مسائل بحث‌انگیز معاصر در باب موقوفات در ایران، طرح همین شبهه است که اساسا پادشاهان حکّام ایالتی و محلی شرعا مالک نبوده‌اند که بعدا بتوانند املاک خود را وقف کنند. در این مورد از حضرت امام خمینی (رحمه الله) استفتائاتی شده که در نشریه چشمه‌سار که از سوی سازمان اوقاف در سال 67 انتشار یافته است، امام خمینی (رحمه الله) به محض اثبات وقفیات یک موقوفه، به استناد وقف‌نامه و یا استناد عمل به وقف، حکم به صحت وقفیت موقوفه کرده‌اند، ضمن آنکه خلاف آن یعنی عدم وقفیت را نیز قابل اثبات دانسته‌اند در فرضی که تردیدی در وقفیت نبوده و عمل به وقف هم خصوصا مؤید وقفیت موقوفه است. صرف تشکیک و تردید در فراهم نبودن یکی از شرایط وقف یعنی مالکین واقف به خودی خود دلیل خروج موقوفه از وقفیت نیست.
منبع: فصلنامه میراث جاویدان، شماره 61، بهار 1387.
پاسخ از آقای دکتر نادر پور ارشد، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهر‌کرد:
یکی از مسائل بحث‌انگیز معاصر در باب موقوفات در ایران، طرح همین شبهه است که اساسا پادشاهان حکّام ایالتی و محلی شرعا مالک نبوده‌اند که بعدا بتوانند املاک خود را وقف کنند. در این مورد از حضرت امام خمینی (رحمه الله) استفتائاتی شده که در نشریه چشمه‌سار که از سوی سازمان اوقاف در سال 67 انتشار یافته است، امام خمینی (رحمه الله) به محض اثبات وقفیات یک موقوفه، به استناد وقف‌نامه و یا استناد عمل به وقف، حکم به صحت وقفیت موقوفه کرده‌اند، ضمن آنکه خلاف آن یعنی عدم وقفیت را نیز قابل اثبات دانسته‌اند در فرضی که تردیدی در وقفیت نبوده و عمل به وقف هم خصوصا مؤید وقفیت موقوفه است. صرف تشکیک و تردید در فراهم نبودن یکی از شرایط وقف یعنی مالکین واقف به خودی خود دلیل خروج موقوفه از وقفیت نیست.
منبع: فصلنامه میراث جاویدان، شماره 61، بهار 1387.
