انکار ارثیه پیامبر (ص) توسط عایشه

پرسش :

آیا همان طور که عایشه می گوید پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) بعد از خود ارثی بجای نگذاشته است؟

پاسخ :
در طبقات ابن سعد از عایشه نقل شده که وی می­ گوید: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) چیزی از خود به جای نگذارد، نه درهم و دیناری، نه گوسفند و شتری، و نه به چیزی وصیّت نمود.

اما باید گفت: در پاره ای از روایات به چیزهایی که بعد از پیامبر به جای مانده اشاره شده که گفتار عایشه را ردّ می­ کند؛ ما در اینجا به نمونه هایی از آن اشاره می­ کنیم:

1- معمّر از قتاده نقل می کند: علی(علیه السلام) اشیایی از جانب پیامبر(صلی الله علیه و آله) پرداخت نمود که ارزش آن به پانصد هزار درهم می رسید.(1)

2- ابن کثیر می­ گوید: روایات زیادی راجع به اشیایی که به پیامبر(صلی الله علیه و آله) اختصاص داشت به ما رسیده است، از قبیل خانه و محل سکونت زنان او و خدمه اش، اسبان، شتران، گوسفندان، استر و الاغ، جامه و اثاثیه و انگشتر، و نیز آن چیزهائی که خداوند مخصوص پیامبر(صلی الله علیه و آله) نموده، از قبیل زمینهای بنی نضیر و خیبر و فدک.

مؤید این مطلب مطالبه ارث پیامبر(صلی الله علیه و آله) توسط حضرت زهرا(علیها السلام) از ابوبکر است و خشم آن حضرت از امتناع ابوبکر از پرداخت آن ارثیه؛ و این که تا زنده بود با وی صحبت ننمود.(2)

ابن کثیر می­ گوید: شاید پیامبر(صلی الله علیه و آله) آن اموال را قبل از رحلت صدقه داده باشد.(3) می گوییم: البته اگر چنین می بود حتماً مورّخین آن را با ذکر عنوان و محل و شخص آن، معین می نمودند، چنانچه در مورد چند درهم باقیمانده با صراحت بیان نموده اند که پیامبر(صلی الله علیه و آله) آنها را صدقه داد.(4)

هم چنین در روایتی از قول ابوبکر نقل شده که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرموده: هر چه از ما برجای مانده صدقه است. مانند این روایت: فاطمه(علیها السلام) به نزد ابوبکر آمده و ارثیه خود را مطالبه نمود... ابوبکر گفت: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گفته است: «ما چیزی را برای ارث از خود به جای نمی گذاریم، و آنچه از خود جای می گذاریم صدقه است» پس هر که را پیامبر (صلی الله علیه و آله) متکفّل او بود، ما نیز متکفل او هستیم، علی(علیه السلام) در پاسخ گفت: «(قرآن می ­فرماید) سلیمان از داوود ارث برد؛ و زکریّا گفت: خدایا به من جانشینی عطا کن تا از من و از آل یعقوب ارث برد»(5) ابوبکر گفت: آری چنین است، و به خدا سوگند تو می دانی، به همان گونه که ما می دانیم. علی(علیه السلام) فرمود: این کتاب خدا است که سخن می گوید. پس همگی ساکت و از نزد ابوبکر خارج شدند.(6)

در این گفتگو ابوبکر انکار نمی کند که پیامبر (صلی الله علیه و آله) چیزی از خود به جای نگذارده، بلکه می گوید: آنچه از او به جای مانده، صدقه است.

پی‌نوشت‌ها:
(1). کنز العمال، ج4، حدیث170، ص60.
(2). طبقات ابن سعد، ج2، ص314-316 بیروت
(3). البدایه و النهایه، ج5، ص 284
(4). طبقات ابن سعد، ج 2، ص237؛ حیات محمّد، ص475؛ سیرة حلبیه، ج 3، ص54
(5). اشاره به دو آیه قرآن راجع به ارث سلیمان وارث یعقوب علیهما السلام در سورۀ مریم آیه 6 و سورۀ نمل آیه 16
(6). طبقات ابن سعد، ج 2، ص 315

منبع: سیاه ترین هفته تاریخ، علی محدث(بندر ریگی)، انتشارات اخلاق، 1377 ش.