سیمای سوره تغابن

پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره تغابن چیست؟

پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «تغابن» به معنای احساس ضرر و حسرت و افسوس است که یکی از نام های قیامت نیز هست این نام از آیه نهم این سوره گرفته شده است.

شمارگان: دارای 18 آیه و 241 کلمه و 1070 حرف است.

نزول: سوره تغابن که در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شد، صد و نهمین سوره ای است که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده، و بعد از سوره جُمعه و قبل از سوره صف فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن شصت و چهارمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد این سوره از امام صادق علیه السلام حکایت شده که «هر کس سوره تغابن را در نماز واجب بخواند شفاعت گر او در قیامت خواهد شد.»(1)

البته این امتیاز برای کسانی است که در راستای محتوای این سوره حرکت کنند.

ویژگی: با اینکه گفته شده این سوره مدنی است اما مطالب آن شباهت زیادی به سوره های مکی دارد.

اهداف: اساسی ترین هدف های این سوره عبارتند از:
1. یادآوری توحید.
2. یادآوری معاد.
3. هشدار و بیدارباش به انسان ها که از فرصت ها استفاده کنند. و در دنیا اعمال نیک انجام دهند.

مطالب: مهمترین مطالبی که در این سوره به چشم می خورد عبارتند از:

الف) عقاید:

1. اشاره ای به توحید و افعال خدا و تسبیح همه موجودات برای او. (آیات 1-2)
2. اشاره ای به علم بی کران الهی. (4 و 18)
3. اشاره ای به معاد و اینکه گروهی در رستاخیز احساس ضرر خواهند کرد. (آیات 9-10)
4. تحکیم پایه های نبوت با دستور به پیروی از رسول خدا صلی الله علیه و آله. (آیه 12)
 

ب) اخلاق:

1. تشویق به انفاق در راه خدا. (آیات 16-17)
2. هشدار به انسان که فریفته اموال و فرزند و همسر نشود. (آیات 14-15)
3. دعوت به توکّل بر خدا. (آیه 13)
4. تشویق به بخشش. (آیه 14)
5. دعوت به تقوا به اندازه توانایی. (آیه 15)

ج) داستان:

اشاره ای به سرنوشت کافران اقوام پیشین و بهانه جویی های آنان. (آیات 5-6)
 

د) مطالب فرعی:

1. هشدار به انسان که مراقب اعمال خویش باشد. (آیه 5)
2. دعوت به ایمان به خدا و رسول و نوری که با او نازل شده است. (آیه 8)
3. تذکر این نکته که همه کارها بدست خدا است. (آیه 11)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره تغابن.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.