چهارشنبه، 25 اسفند 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

مفهوم بدا، لوح محفوظ كتاب مبين، لوح محو و اثبات، چيست؟


پاسخ :
"بداء" در لغت به معناى ظهور بعد از خفاست و در قرآن نيز به همين معناى لغوى نيز استعمال شده است: "و بدا لهم من اللَّه ما لم يكونوا يحتسبون" و در اصطلاح بعضی از علما، بداى در تكوين، نظير نسخ در تشريع است، و به معناى جديد شدن "رأى" است. بايد دانست كه بدا و نسخ واقعى از ناحيۀ خداوند محال است، چون لازمۀ آنها، مسبوق شدن علم خدا به جهل است و خداوند منزّه از جهل است. چنانچه امام صادق (ع) فرمودند: "إنّ اللَّه لَم يَبدُ له من جهل"؛ همانا خداوند بدايى به خاطر جهل برايش نيست. و آنچه در مورد خداوند قابل تصور است، بدا و نسخ ظاهرى است؛ يعنى پديدار ساختن امرى براى مردم كه در گذشته بر ايشان پنهان بوده است كه اين امر را خداوند از ازل مى‏دانسته و از همان آغاز به همين شكل جديد كه پديدار گشته مقدّر داشته است، ولى به جهت مصلحتى كه مقام تكليف آن را ايجاب مى‏كرد براى مدتى آن را از مردم مخفى داشته و سپس در موقع خود آشكار نموده است و اين معنا معقول و پذيرفته است. آيۀ شريفۀ: "لِكُلِّ أَجل كِتابٌ. يمحو اللَّهُ ما يشاءُ و يُثبِت و عِندهُ أُمُّ الكتابِ"؛ براى هر زمان و دوره‏اى كتاب (و قانون) است. خداوند هر چه را بخواهد محو يا اثبات مى‏كند و اُم الكتاب تنها نزد او است، صريح‏ترين آيه در رابطه با شأن تغيير در تقدير؛ يعنى بدا است، چون علم خداوند، آن گونه كه امام صادق (ع) فرموده‏اند دو گونه است: "علم مكنون و مخزون كه جز خودش كسى نمى‏داند كه خود بدا (نشأت گرفته) از آن علم است، ديگرى علمى كه به فرشتگان و انبيا آموخته است و ما نيز بدان آگاهيم". بنابر اين علمى كه "بدا" از آن نشأت مى‏گيرد، لوح محفوظ است و علمى كه بدا بدان تعلق مى‏گيرد "لوح محو و اثبات" است. حال ببينيم مقصود از لوح محفوظ و محو و اثبات چيست.
لوح محفوظ و لوح محو و اثبات:
مقصود از لوح محفوظ (ام الكتاب) همان علم ازلى الاهی است كه مقدّرات در آن ثابت و غير قابل تغيير است. بنا به گفتۀ بسيارى از مفسران، لوح محفوظ و "كتاب مبين" يكى هستند چون كتاب مبين همان مقام علم پروردگار است، و در آيۀ شريفه است كه "در زمين و آسمان چيزى به سنگينى ذره از پروردگار تو پوشيده نيست، و هيچ موجودى كوچك تر و بزگ تر از آن نيست مگر اين كه در كتابى مبين هست". و مقصود از لوح محو و اثبات، صفحۀ گيتى و جهان هستى و طبيعت است كه سرنوشت و تقدير هر چيزى بر آن ثبت شده، لكن هيچ كدام از اين تقديرات ثابت نيست، بلكه همۀ آنها جنبۀ اقتضايى دارند.
نتيجه آن كه تغيير بر حسب مصالح و مقتضيات زمان و مكان و... در لوح محو و اثبات سارى و جارى است كه بدا نيز بدان تعلق مى‏گيرد. به خلاف لوح محفوظ (علم ازلى الاهی) كه از آن تعبير به كتاب مبين و "ام الكتاب" نيز شده، تغيير ناپذير و ثابت است.

منبع: http://farsi.islamquest.net


نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.