پرسش :
در يک نوبت معاينه دوران بارداري چه اتفاقي مي افتد؟
پاسخ :
ممکن است براي رفتن به اولين نوبت انجام معاينات دوران بارداري دلهره و اضطراب داشته باشيد، اما در حقيقت اين معاينات طولاني و دشوار نيستند. هدف از انجام آن ها اين است که پزشک يا ماما تصوير کاملي از بارداري شما کسب کند، اگر مشکل خاصي داريد، آن را برطرف کند يا اينکه شما با ماماي خود آشنا شويد و تحت مراقبت و حمايت او قرار بگيريد.
ثبت مشخصات خانوادگي و شرح حال شما
ماما از شما درباره همسر و خانواده تان، مشخصات فردي خودتان، سابقه پزشکي و تاريخ آخرين قاعدگي سؤالاتي مي پرسد و آن ها را در پرونده شما ثبت مي کند. شما بايد به بارداري هاي قبلي تان، سقط جنين يا مسائل اين چنيني هم اشاره کنيد، اما اين موارد در پرونده شما ثبت نمي شود.
شرح حال فردي و شخصي شما
وزن و قد شما ثبت مي شود. در مورد اينکه سيگار مي کشيد، مشروبات الکلي مصرف مي کنيد، داروهاي آرام بخش استعمال مي کنيد يا نه از شما سؤالاتي پرسيده مي شود و به شما فرصت داده مي شود تا درباره مشکلاتي که داريد صحبت کنيد.
آزمايش ادرار
ادرار شما توسط ماما آزمايش مي شود تا از عدم وجود اختلال و مواد غير طبيعي در آن اطمينان حاصل شود.
ــ گلوکز (قند خون): اگر قند ادرار شما از حد طبيعي بالاتر باشد بدين معناست که به ديابت مبتلا هستيد و ممکن است لازم باشد آزمايش خون انجام دهيد.(1)
ــ پروتئين: هنگامي که مقداري در ادرار شما مشاهده مي شود، ممکن است نشانه وجود عفونت در کليه ها يا مثانه شما يا پره اکلامپسي (تشنج و اغماء که در زنان باردار روي مي دهد و همراه افزايش فشار خون، ادم يا پروتئينوري است) باشد.
ــ کتون ها: موادي هستند که اگر در ادرار مشاهده شوند بدين معناست که سيستم متابوليسم بدن شما مختل شده به اين دليل که يا به اندازه کافي غذا نخورده ايد يا اينکه استفراغ کرده ايد.(2)
آزمايش خون
به منظور تعيين گروه خوني و نيز اطمينان از عدم وجود بيماري هاي خاص، در نخستين نوبت انجام معاينات، خون شما آزمايش مي شود. در فواصل زماني منظم هم آزمايش خون انجام مي شود تا ميزان هموگلوبين خون شما کنترل شود و مشخص شود که آيا به مکمل هاي آهن نياز داريد يا نه. آزمايش خون به منظور کنترل ميزان قند خون و اگر Rh منفي هستيد براي مشخص کردن وجود آنتي بادي ها در بدنتان نيز انجام مي گيرد.(3)
معاينه جسمي/فيزيکي
در نخستين نوبت انجام معاينات، پزشک، ضربان قلب، وضعيت شش ها و وضع جسمي کلي بدتنان و ميزان رشد جنينتان را کنترل مي کند تا مطمئن شود که همه چيز طبيعي است.
معاينه شکم/کنترل شکم
در هر نوبت شکم شما اندازه گيري مي شود و ارتفاع بالاي آن ثبت مي شود که در واقع نشان دهنده اندازه جنين است. در بعضي از نوبت ها ممکن است معاينه داخلي هم داشته باشيد که ممکن است تا حدي براي شما ناراحت کننده باشد. صداي قلب جنين شما هم کنترل مي شود و اگر دستگاه پخش کننده الکترونيکي امواج صوتي وجود داشته باشد شما هم مي توانيد صداي ضربان قلب جنينتان را بشنويد.
معاينه/کنترل سينه ها
سينه هاي شما معاينه مي شوند تا از عدم وجود ورم/برآمدگي اطمينان حاصل شود.
تست سرطان رحم
اگر اخيراً و به تازگي تست سرطان رحم نداده باشيد، ممکن است لازم باشد دوباره تست سرطان رحم بدهيد. اين آزمايش به صورت تراشيدن سلول هاي دهانه رحم است که بدون درد انجام مي گيرد تا از سلامت آن ها اطمينان حاصل شود. دهانه رحم شما نيز معاينه مي شود.
معاينه داخلي
براي تشخيص اندازه جنين و کنترل عرض لگن خاصره شما در فواصل زماني منظم معاينه داخلي نيز انجام مي شود.
شنيدن صداي ضربان قلب جنين
ماما يا پزشک متخصص زنان و زايمان با استفاده از گوشي مخصوص به صداي ضربان قلب جنين گوش مي دهد يا پس از هفته 24 از يک گوشي پلاستيکي يا فلزي شبيه ترومپت استفاده مي کند.
فشار خون
در هر نوبت به طور منظم فشار خون شما ثبت مي شود. طبيعي است که فشار خون شما بين هفته 13 تا 26 بارداري تان کمي کاهش پيدا کند و در هفته 27 تا 40 کمي افزايش داشته باشد. هر گونه افزايش غير طبيعي در فشار خونتان ممکن است نشانه پره اکلامپسي باشد(4) و لازم است که کاملاً تحت مراقبت باشيد. ماما پاها و قوزک پاهاي شما را معاينه مي کند تا ببيند که ورم دارد يا نه و اگر ورم آن زياد باشد، مي تواند نشانه خطرناکي براي ابتلا به پره اکلامپسي باشد. اندازه گيري فشار خون روش بسيار مناسبي براي بررسي چگونگي کنار آمدن بدنتان با بارداري مي باشد.
پی نوشتها:
1. بيماري ديابت در واقع به افزايش ميزان قند در خون اطلاق مي شود که به علت وجود قند زيادي، بدن به صورت جبراني، مقداري از آن را از طريق ادرار دفع مي کند، ولي تشخيص اصلي بيماري ديابت با آزمايش خون مي باشد. (م)
2. در واقع کتون ها، محصولات متابوليسم غير طبيعي و فرعي در بدن هستند که زماني که راه هاي طبيعي و اصلي دچار اختلال مي شوند، توليد مي گردند؛ مثلاً در ديابت. (م)
3. در مادران Rh منفي، بخصوص اگر پدر داراي Rh مثبت باشد، لزوم بررسي وجود دارد؛ زيرا آنتي بادي هاي ايجاد شده در بدن مادر مي تواند به جنين آسيب برساند. (م)
4. افزايش فشار خون در هفته 27 تا 40 به علت افزايش حجم خون به منظور تأمين نيازهاي جنين مي باشد. در مورد پره اکلامپسي در صفحات بعدي توضيح مي دهيم.
منبع: بارداری و زایمان سالم، مولفان: دکتر کریستف لیز و دکتر کارینا رینولدز و گرین مک کارتان، مترجم: ملیحه وفایی، انتشارات کتاب سعدی، چاپ سوم(1390).
ممکن است براي رفتن به اولين نوبت انجام معاينات دوران بارداري دلهره و اضطراب داشته باشيد، اما در حقيقت اين معاينات طولاني و دشوار نيستند. هدف از انجام آن ها اين است که پزشک يا ماما تصوير کاملي از بارداري شما کسب کند، اگر مشکل خاصي داريد، آن را برطرف کند يا اينکه شما با ماماي خود آشنا شويد و تحت مراقبت و حمايت او قرار بگيريد.
ثبت مشخصات خانوادگي و شرح حال شما
ماما از شما درباره همسر و خانواده تان، مشخصات فردي خودتان، سابقه پزشکي و تاريخ آخرين قاعدگي سؤالاتي مي پرسد و آن ها را در پرونده شما ثبت مي کند. شما بايد به بارداري هاي قبلي تان، سقط جنين يا مسائل اين چنيني هم اشاره کنيد، اما اين موارد در پرونده شما ثبت نمي شود.
شرح حال فردي و شخصي شما
وزن و قد شما ثبت مي شود. در مورد اينکه سيگار مي کشيد، مشروبات الکلي مصرف مي کنيد، داروهاي آرام بخش استعمال مي کنيد يا نه از شما سؤالاتي پرسيده مي شود و به شما فرصت داده مي شود تا درباره مشکلاتي که داريد صحبت کنيد.
آزمايش ادرار
ادرار شما توسط ماما آزمايش مي شود تا از عدم وجود اختلال و مواد غير طبيعي در آن اطمينان حاصل شود.
ــ گلوکز (قند خون): اگر قند ادرار شما از حد طبيعي بالاتر باشد بدين معناست که به ديابت مبتلا هستيد و ممکن است لازم باشد آزمايش خون انجام دهيد.(1)
ــ پروتئين: هنگامي که مقداري در ادرار شما مشاهده مي شود، ممکن است نشانه وجود عفونت در کليه ها يا مثانه شما يا پره اکلامپسي (تشنج و اغماء که در زنان باردار روي مي دهد و همراه افزايش فشار خون، ادم يا پروتئينوري است) باشد.
ــ کتون ها: موادي هستند که اگر در ادرار مشاهده شوند بدين معناست که سيستم متابوليسم بدن شما مختل شده به اين دليل که يا به اندازه کافي غذا نخورده ايد يا اينکه استفراغ کرده ايد.(2)
آزمايش خون
به منظور تعيين گروه خوني و نيز اطمينان از عدم وجود بيماري هاي خاص، در نخستين نوبت انجام معاينات، خون شما آزمايش مي شود. در فواصل زماني منظم هم آزمايش خون انجام مي شود تا ميزان هموگلوبين خون شما کنترل شود و مشخص شود که آيا به مکمل هاي آهن نياز داريد يا نه. آزمايش خون به منظور کنترل ميزان قند خون و اگر Rh منفي هستيد براي مشخص کردن وجود آنتي بادي ها در بدنتان نيز انجام مي گيرد.(3)
معاينه جسمي/فيزيکي
در نخستين نوبت انجام معاينات، پزشک، ضربان قلب، وضعيت شش ها و وضع جسمي کلي بدتنان و ميزان رشد جنينتان را کنترل مي کند تا مطمئن شود که همه چيز طبيعي است.
معاينه شکم/کنترل شکم
در هر نوبت شکم شما اندازه گيري مي شود و ارتفاع بالاي آن ثبت مي شود که در واقع نشان دهنده اندازه جنين است. در بعضي از نوبت ها ممکن است معاينه داخلي هم داشته باشيد که ممکن است تا حدي براي شما ناراحت کننده باشد. صداي قلب جنين شما هم کنترل مي شود و اگر دستگاه پخش کننده الکترونيکي امواج صوتي وجود داشته باشد شما هم مي توانيد صداي ضربان قلب جنينتان را بشنويد.
معاينه/کنترل سينه ها
سينه هاي شما معاينه مي شوند تا از عدم وجود ورم/برآمدگي اطمينان حاصل شود.
تست سرطان رحم
اگر اخيراً و به تازگي تست سرطان رحم نداده باشيد، ممکن است لازم باشد دوباره تست سرطان رحم بدهيد. اين آزمايش به صورت تراشيدن سلول هاي دهانه رحم است که بدون درد انجام مي گيرد تا از سلامت آن ها اطمينان حاصل شود. دهانه رحم شما نيز معاينه مي شود.
معاينه داخلي
براي تشخيص اندازه جنين و کنترل عرض لگن خاصره شما در فواصل زماني منظم معاينه داخلي نيز انجام مي شود.
شنيدن صداي ضربان قلب جنين
ماما يا پزشک متخصص زنان و زايمان با استفاده از گوشي مخصوص به صداي ضربان قلب جنين گوش مي دهد يا پس از هفته 24 از يک گوشي پلاستيکي يا فلزي شبيه ترومپت استفاده مي کند.
فشار خون
در هر نوبت به طور منظم فشار خون شما ثبت مي شود. طبيعي است که فشار خون شما بين هفته 13 تا 26 بارداري تان کمي کاهش پيدا کند و در هفته 27 تا 40 کمي افزايش داشته باشد. هر گونه افزايش غير طبيعي در فشار خونتان ممکن است نشانه پره اکلامپسي باشد(4) و لازم است که کاملاً تحت مراقبت باشيد. ماما پاها و قوزک پاهاي شما را معاينه مي کند تا ببيند که ورم دارد يا نه و اگر ورم آن زياد باشد، مي تواند نشانه خطرناکي براي ابتلا به پره اکلامپسي باشد. اندازه گيري فشار خون روش بسيار مناسبي براي بررسي چگونگي کنار آمدن بدنتان با بارداري مي باشد.
پی نوشتها:
1. بيماري ديابت در واقع به افزايش ميزان قند در خون اطلاق مي شود که به علت وجود قند زيادي، بدن به صورت جبراني، مقداري از آن را از طريق ادرار دفع مي کند، ولي تشخيص اصلي بيماري ديابت با آزمايش خون مي باشد. (م)
2. در واقع کتون ها، محصولات متابوليسم غير طبيعي و فرعي در بدن هستند که زماني که راه هاي طبيعي و اصلي دچار اختلال مي شوند، توليد مي گردند؛ مثلاً در ديابت. (م)
3. در مادران Rh منفي، بخصوص اگر پدر داراي Rh مثبت باشد، لزوم بررسي وجود دارد؛ زيرا آنتي بادي هاي ايجاد شده در بدن مادر مي تواند به جنين آسيب برساند. (م)
4. افزايش فشار خون در هفته 27 تا 40 به علت افزايش حجم خون به منظور تأمين نيازهاي جنين مي باشد. در مورد پره اکلامپسي در صفحات بعدي توضيح مي دهيم.
منبع: بارداری و زایمان سالم، مولفان: دکتر کریستف لیز و دکتر کارینا رینولدز و گرین مک کارتان، مترجم: ملیحه وفایی، انتشارات کتاب سعدی، چاپ سوم(1390).
