پرسش :
آیا مهدویت در قرآن کریم مطرح شده است؟
پاسخ :
۱- قرآن، منبع اصلی همۀ معارف و قوانین اسلامی است و در حقیقت، به منزلۀ قانون اساسی همۀ قوانین اسلامی است. همان گونه که در قانون اساسی هر کشور، اصول و اهداف و مسؤولیت های ارگان ها و نهادها به صورت کلّی و بدون شرح و توضیح کامل ثبت شده و شرح و تبیین آن به عهدۀ قانون های عادی است، در قرآن نیز برخی از معارف اسلامی به صورت کلّی و مجمل بیان شده و تقسیر و توضیح آن برعهده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نهاده شده است. در مورد مهدویت نیز چنین است.
ریشۀ اصلی این تفکّر، قرآن است که در چند آیه، نابودی ستم را پیش بینی کرده و پیروزی پارسایان، صالحان و مستضعفان را نوید داده و فرجام کار را از آن پرهیزکاران دانسته و بشارت داده که در پایان جهان، نیکوکاران حاکم خواهند شد. در تفسیر این آیات، روایات فراوانی از پیامبر و ائمّه علیهم السلام نقل شده است که بنا بر آنها، حکومت امام مهدی علیه السلام در آخرالزمان همان حکومت مستضعفان و صالحان است که درقرآن، بشارت به آن داده شده است.
خداوند در سیصد و شصت و پنج آیه که در هشتاد سوره آمده است، به صورت کلّی درباره مهدویت سخن گفته است. بیش از پانصد روایت از پیامبر و ائمه علیهم السلام در تفسیر این آیات(۱) نقل شده است. از باب نمونه، به چند آیه وروایت بسنده می کنیم:
الف) «وَنُرِیدُأَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِی الأَرضِ وَنَجعَلَهُم أَئِمَّةَ وَ نَجعَلَهُمُ الوارِثِینَ(۲)؛ مامی خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.»
سلمان فارسی گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خداوند هیچ پیامبر و رسولی را نفرستاد، مگر آن که برای اودوازده نقیب قرار داد. پس نام یازده امام راشمرد و فرمود: سپس فرزندش، محمد بن الحسن المهدی عجل الله فرجه الشریف است که به امر پروردگار قیام می کند».(۳)
ب) «وَلَقَد کَتَبنا فِی الزَّبورِ مِن بَعدِالذِّکرِأَنَّ الاَرضَ یَرِثُها عِبادَی الصّالحونَ(۴)؛ در زبور بعد از ذکر(تورات) نوشتیم: بندگان شایسته‌ام وارث حکومت زمین خواهند شد.»
در تفسیر این آیه، محمّد بن عبدالله بن حسن از امام باقر علیه السلام نقل کرده که آن حضرت فرمود: «مراد از آیه، قائم آل محمّد و یارانش می باشند».(۵)
ج) «أمَّن یُجیبُ المُضطر اذا دعاه ویکشف السوء ویجعلکم خلفاءالارض ...(۶)؛ و یا کسی که دعای مضطرّ و گرفتار را اجابت می کند هنگامی که او رامی خواند، و بلا و سختی را برطرف می سازد و شما را خلفای زمین قرار می دهد...».
امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه، ضمن حدیث مفصّلی، سخنرانی امام عصر ارواحناله الفداء را در موقع ظهور در مکّه بیان می‌فرماید: «اوّلین کسی که با او بیعت می‌کند، جبرئیل است و سپس بیش از سیصد نفر با او بیعت خواهند نمود».(۷)
۲- این پرسش اختصاص به مهدویت ندارد بلکه درباره خصوصیات و جزئیات بیشتر احکام اسلامی همانند نماز، روزه و زکات نیز مطرح است، چون در هیچ جای قرآن از شماره رکعات نمازهای پنج گانه یا شرایط وجوب زکات وروزه، سخن به میان نیامده است.
پی‌نوشت‌ها:
۱. تمام این روایات در «معجم احادیث الامام المهدی»، ج ۵ با همکاری گروهی از نویسندگان گردآوری شده است.
۲. سوره قصص، آیه ۵.
۳. دلائل الامامه، ص ۲۳۷
۴. سوره انبیا، آیه ۱۰۵.
۵. تأویل الآیات، ج ۱، ص ۳۳۲ و معجم الإمام المهدی علیه السلام، ج ۵، ص ۲۶۲.
۶. سوره نمل، آیه ۶۲
۷. تفسیر عیّاشی، ج ۲، ص ۵۶
منبع: پورتال جامع مهدویت
۱- قرآن، منبع اصلی همۀ معارف و قوانین اسلامی است و در حقیقت، به منزلۀ قانون اساسی همۀ قوانین اسلامی است. همان گونه که در قانون اساسی هر کشور، اصول و اهداف و مسؤولیت های ارگان ها و نهادها به صورت کلّی و بدون شرح و توضیح کامل ثبت شده و شرح و تبیین آن به عهدۀ قانون های عادی است، در قرآن نیز برخی از معارف اسلامی به صورت کلّی و مجمل بیان شده و تقسیر و توضیح آن برعهده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نهاده شده است. در مورد مهدویت نیز چنین است.
ریشۀ اصلی این تفکّر، قرآن است که در چند آیه، نابودی ستم را پیش بینی کرده و پیروزی پارسایان، صالحان و مستضعفان را نوید داده و فرجام کار را از آن پرهیزکاران دانسته و بشارت داده که در پایان جهان، نیکوکاران حاکم خواهند شد. در تفسیر این آیات، روایات فراوانی از پیامبر و ائمّه علیهم السلام نقل شده است که بنا بر آنها، حکومت امام مهدی علیه السلام در آخرالزمان همان حکومت مستضعفان و صالحان است که درقرآن، بشارت به آن داده شده است.
خداوند در سیصد و شصت و پنج آیه که در هشتاد سوره آمده است، به صورت کلّی درباره مهدویت سخن گفته است. بیش از پانصد روایت از پیامبر و ائمه علیهم السلام در تفسیر این آیات(۱) نقل شده است. از باب نمونه، به چند آیه وروایت بسنده می کنیم:
الف) «وَنُرِیدُأَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفُوا فِی الأَرضِ وَنَجعَلَهُم أَئِمَّةَ وَ نَجعَلَهُمُ الوارِثِینَ(۲)؛ مامی خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.»
سلمان فارسی گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خداوند هیچ پیامبر و رسولی را نفرستاد، مگر آن که برای اودوازده نقیب قرار داد. پس نام یازده امام راشمرد و فرمود: سپس فرزندش، محمد بن الحسن المهدی عجل الله فرجه الشریف است که به امر پروردگار قیام می کند».(۳)
ب) «وَلَقَد کَتَبنا فِی الزَّبورِ مِن بَعدِالذِّکرِأَنَّ الاَرضَ یَرِثُها عِبادَی الصّالحونَ(۴)؛ در زبور بعد از ذکر(تورات) نوشتیم: بندگان شایسته‌ام وارث حکومت زمین خواهند شد.»
در تفسیر این آیه، محمّد بن عبدالله بن حسن از امام باقر علیه السلام نقل کرده که آن حضرت فرمود: «مراد از آیه، قائم آل محمّد و یارانش می باشند».(۵)
ج) «أمَّن یُجیبُ المُضطر اذا دعاه ویکشف السوء ویجعلکم خلفاءالارض ...(۶)؛ و یا کسی که دعای مضطرّ و گرفتار را اجابت می کند هنگامی که او رامی خواند، و بلا و سختی را برطرف می سازد و شما را خلفای زمین قرار می دهد...».
امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه، ضمن حدیث مفصّلی، سخنرانی امام عصر ارواحناله الفداء را در موقع ظهور در مکّه بیان می‌فرماید: «اوّلین کسی که با او بیعت می‌کند، جبرئیل است و سپس بیش از سیصد نفر با او بیعت خواهند نمود».(۷)
۲- این پرسش اختصاص به مهدویت ندارد بلکه درباره خصوصیات و جزئیات بیشتر احکام اسلامی همانند نماز، روزه و زکات نیز مطرح است، چون در هیچ جای قرآن از شماره رکعات نمازهای پنج گانه یا شرایط وجوب زکات وروزه، سخن به میان نیامده است.
پی‌نوشت‌ها:
۱. تمام این روایات در «معجم احادیث الامام المهدی»، ج ۵ با همکاری گروهی از نویسندگان گردآوری شده است.
۲. سوره قصص، آیه ۵.
۳. دلائل الامامه، ص ۲۳۷
۴. سوره انبیا، آیه ۱۰۵.
۵. تأویل الآیات، ج ۱، ص ۳۳۲ و معجم الإمام المهدی علیه السلام، ج ۵، ص ۲۶۲.
۶. سوره نمل، آیه ۶۲
۷. تفسیر عیّاشی، ج ۲، ص ۵۶
منبع: پورتال جامع مهدویت
