پرسش :
جایگاه پوشش در فرهنگ اسلامی چیست؟
پاسخ :
مسئله لباس و شکل نوع آن، امری ساده و سطحی نیست که آن را بتوان صرفا محصول سلیقه افراد دانست، بلکه لباس یک محصول فرهنگی است که انسان دانسته یا ندانسته با آن اعلام می کند که از کدام فرهنگ تبعیت می کند و به کدامین ارزش ها و اعتقادات پای بند است. در فرهنگ و تفکر اسلامی برخلاف فرهنگ غرب که معنویت را فرع و در حاشیه زندگی مادی انسان می داند انسان موجودی است که تعالی معنوی کمال مطلوب و غایت زندگی اوست و جسم خاکی و دنیای مادی او زمینه ها و مقدمات این تعالی است. غریزه جنسی نیز یکی از غرایز خدادادی انسان در زندگی است و اسلام هیچ گاه بهره مندی از این غریزه را خلاف روحانیت و معنویت ندانسته است ولی محدودیت ها و به بیان بهتر تنظیماتی که در شریعت اسلام نسبت به غریزه جنسی وضع شده فقط برای حفظ آن از زیاده روی و خروج از تعادل است. بنابراین در چنین بینشی، دیگر تن و بدن مادی انسان، تنها بخش وجودی انسان نیست که با آن به خودنمایی و جلب نظر دیگران بپردازد یا با چشم چرانی و زیر پا گذاشتن حریم های اخلاقی غرق در لذات شهوانی شده و در پایان نیز با مرگ فانی شود، بلکه انسان رو به سوی خدا و کمال مطلق دارد و باید تمامی قوای خویش از جمله قوای جسمی و جنسی را به گونه ای تنظیم و کنترل کرده و از آن بهره گیرد تا هر چه بیشتر خود را به تکامل روحی و معنوی برساند. بنابراین انسان لباس می پوشد تا به وسیله آن خود را بپوشاند و از گناهان مصون بماند تا بتواند روح خود را پرورش دهد و مصداق مقام خلیفة الله باشد در اینجا لباس برای انسان یک حریم است و کرامت او را حفظ می کند. قرآن کریم نیز بعد از اشاره به حفظ بدن توسط لباس می فرماید: «لباس تقوا بهترین لباس برای شماست.»1 در سخنان معصومین علیهم السلام هم بیشتر از آنکه بر زیبایی های ظاهری لباس و پوشش تأکید شود بر فضایلی همچون حیا، عفاف و ورع از گناه سفارش شده است. علی علیه السلام می فرمایند: «احسن الباس الورع2 بهترین لباس پرهیز از گناه است.»
بنابراین پوشش در فرهنگ اسلامی دارای اهمیت و تقدس خاصی است و ضوابط و احکام خاصی نیز برای آن وضع شده که تفصیل آن در کتب فقهی موجود است.
پی نوشتها:
1. اعراف: 26: یا بَنی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباسًا یُواری سَوْآتِکُمْ وَ ریشًا وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِکَ خَیْرٌ... .
2. عبدالواحد بن محمد آمدى، غررالحکم و دررالکلم، تصنیف: مصطفى و حسین درایتى، دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ دوم، قم، 1378، ص 270.
www.irc.ir
مسئله لباس و شکل نوع آن، امری ساده و سطحی نیست که آن را بتوان صرفا محصول سلیقه افراد دانست، بلکه لباس یک محصول فرهنگی است که انسان دانسته یا ندانسته با آن اعلام می کند که از کدام فرهنگ تبعیت می کند و به کدامین ارزش ها و اعتقادات پای بند است. در فرهنگ و تفکر اسلامی برخلاف فرهنگ غرب که معنویت را فرع و در حاشیه زندگی مادی انسان می داند انسان موجودی است که تعالی معنوی کمال مطلوب و غایت زندگی اوست و جسم خاکی و دنیای مادی او زمینه ها و مقدمات این تعالی است. غریزه جنسی نیز یکی از غرایز خدادادی انسان در زندگی است و اسلام هیچ گاه بهره مندی از این غریزه را خلاف روحانیت و معنویت ندانسته است ولی محدودیت ها و به بیان بهتر تنظیماتی که در شریعت اسلام نسبت به غریزه جنسی وضع شده فقط برای حفظ آن از زیاده روی و خروج از تعادل است. بنابراین در چنین بینشی، دیگر تن و بدن مادی انسان، تنها بخش وجودی انسان نیست که با آن به خودنمایی و جلب نظر دیگران بپردازد یا با چشم چرانی و زیر پا گذاشتن حریم های اخلاقی غرق در لذات شهوانی شده و در پایان نیز با مرگ فانی شود، بلکه انسان رو به سوی خدا و کمال مطلق دارد و باید تمامی قوای خویش از جمله قوای جسمی و جنسی را به گونه ای تنظیم و کنترل کرده و از آن بهره گیرد تا هر چه بیشتر خود را به تکامل روحی و معنوی برساند. بنابراین انسان لباس می پوشد تا به وسیله آن خود را بپوشاند و از گناهان مصون بماند تا بتواند روح خود را پرورش دهد و مصداق مقام خلیفة الله باشد در اینجا لباس برای انسان یک حریم است و کرامت او را حفظ می کند. قرآن کریم نیز بعد از اشاره به حفظ بدن توسط لباس می فرماید: «لباس تقوا بهترین لباس برای شماست.»1 در سخنان معصومین علیهم السلام هم بیشتر از آنکه بر زیبایی های ظاهری لباس و پوشش تأکید شود بر فضایلی همچون حیا، عفاف و ورع از گناه سفارش شده است. علی علیه السلام می فرمایند: «احسن الباس الورع2 بهترین لباس پرهیز از گناه است.»
بنابراین پوشش در فرهنگ اسلامی دارای اهمیت و تقدس خاصی است و ضوابط و احکام خاصی نیز برای آن وضع شده که تفصیل آن در کتب فقهی موجود است.
پی نوشتها:
1. اعراف: 26: یا بَنی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباسًا یُواری سَوْآتِکُمْ وَ ریشًا وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِکَ خَیْرٌ... .
2. عبدالواحد بن محمد آمدى، غررالحکم و دررالکلم، تصنیف: مصطفى و حسین درایتى، دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ دوم، قم، 1378، ص 270.
www.irc.ir
