ارزش سکوت در صورت نداشتن آگاهی

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

لَا تَقُلْ مَا لَا تَعْلَمْ بَلْ لَا تَقُلْ کُلَّ مَا تَعْلَمُ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ قَدْ فَرَضَ عَلَى جَوَارِحِکَ کُلِّهَا فَرَائِضَ یَحْتَجُّ بِهَا عَلَیْکَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.

هر چه را که نمی دانی مگو بلکه هر چه را که می دانی مگو چرا که خداوند سبحان بر اندام های تو چیزهایی را واجب فرموده که در روز قیامت با آن اندام ها برای تو حجت می آورد.

نهج البلاغه: حکمت 374

امام علیه‌ السلام از گفتن چیزى که انسان نمى داند نهى فرموده است، براى این که آن دروغ است و یا احتمال دروغ در آن مى رود، و چون چنین سخنى از روى نادانى است پس دورى کردن از آن واجب است، و امّا این که از گفتن تمام دانستنی ها نهى فرموده است براى این است که ممکن است براى خود گوینده و یا براى دیگران زیانى داشته باشد، مثل فاش کردن رازى که باعث اذیّت وى و یا اذیّت کسى شود که راز را به او گفته است، و از این کار با عبارت: فانّ اللّه... که صغراى قیاس مضمرى است، بر حذر داشته است.

امورى که خداوند بر هر عضوى از اعضاى بدن واجب گردانیده عبارت است، -به طور مثال- براى زبان گفتن هر چیزى را به جاى خود، و همچنین براى چشم، نگریستن بجا و امثال اینها براى دیگر جوارح.

و کبراى مقدّر چنین است: و هر چه را که خداوند بر اعضاى انسان واجب گردانیده واجباتى است که روز قیامت بدان وسیله براى ترک و یا عمل به آنها با وى احتجاج مى کند، پس لازم است که آدمى آنها را رعایت کند.

پی‌نوشت‌:
1- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 733 و 734

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.