یادگیری و آموزش کودک از طریق بازی های کودکانه

بازی های کودکانه، دنیای مقدس آنهاست است و نیاز به توجه ویژه ای دارد.
 

طبق روایات معصومین علیهم السلام کودکان بازی‌گوش در بزرگسالی انسان‌های فهمیده و بردباری خواهند شد. کودکی که در دوران خردسالی بازی نکرده باشد در بزرگسالی رفتارهای کودکانه خواهد داشت و به اصطلاح کودک‌ صفت می‌شود که یکی از ناهنجاری‌ها و اختلالات روانی در افراد بزرگسال محسوب می‌گردد.

تعدادکلمات 1242 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه 

بسیاری از ما بزرگ‌ترها بازی را نوعی اتلاف وقت به حساب می‌آوریم و دل‌مان می‌خواهد بچه‌ها بیشتر از آن که بازی کنند، درس بخوانند، مطالعه کنند، نقاشی بکشند، کاردستی درست کنند و یا کارهای مفید دیگری انجام دهند. در حالی که بازی یکی از مهم‌ترین عوامل برای سلامت و رشد جسمی کودک، آشنایی او با اصول و قوائد زندگی و سلامت و آرامش روحی اوست. کودکان قادراند از همه مکان‌ها میدان بازی بسازند. از اتاق پذیرایی قصر بسازند و خود را پادشاه آن بدانند. از بالش‌ها سنگر بسازند و جبهه جنگی خلق کنند و... این کار دقیقاً مطابق سلامت جسم و روح اوست و حتی اگر کودکی بازی نکند و علاقه‌ای به این کار نداشته باشد باید در جست‌وجوی علت بود و به پزشک مراجعه کرد! به کودکان خود اجازه دهید بازی کنند و در کودکی بازی‌گوش باشند چرا که طبق روایات معصومین علیهم السلام کودکان بازی‌گوش در بزرگسالی انسان‌های فهمیده و بردباری خواهند شد. کودکی که در دوران خردسالی بازی نکرده باشد در بزرگسالی رفتارهای کودکانه خواهد داشت و به اصطلاح کودک‌صفت می‌شود که یکی از ناهنجاری‌ها و اختلالات روانی در افراد بزرگسال محسوب می‌گردد.
 

1. کودک بیش از آن که از راه فکر چیزی بیاموزد از راه لمس و مشاهده یاد می‌گیرد و بازی از این جهت منشا تکامل و رشد اوست. بازی حس کنجکاوی کودک را فعال می‌کند و تخیل او را قوی می‌سازد، از این رو نیروی ابتکار او به حرکت می‌افتد و با اختراع و ابتکار، قدرت اعتماد به نفس کودک افزایش می‌یابد. علاوه بر این، بازی باعث تمرکز حواس و تقویت حافظه کودک هم می‌شود.
2. بازی باعث تقویت جسم کودک می‌شود، عضلات او را نیرومند و استخوان‌هایش را محکم می‌کند. بازی حرکات دست و چشم را ایجاد می‌کند و حواس او را گسترش می‌دهد. بازی انرژی اضافی کودک را می‌سوزاند که این انرژی‌های اضافی اگر تخلیه نشوند باعث عصبی شدن، ناآرامی و بدخلقی کودک می‌شود.
3. بازی به کودک فرصت می‌دهد که احساسات خود را بروز دهد و آن‌ها را تخلیه کند. او از طریق بازی، انرژی تحت فشار خود را مثل ترس، رنجش، نگرانی، شادی، هیجان و... را بیرون می‌ریزد.

بیشتر بخوانید :بازی کودک ؛ تمرین استقلال  

بازی یکی از مهم‌ترین وسیله‌های تربیتی بخصوص در هفت سال اول زندگی کودک است که چیزهای زیادی به او می‌آموزند. مهم‌ترین جنبه‌های آموزشی و تربیتی بازی عبارتند از:
1 ـ آموزش شیوه زندگی فردی: از طریق بازی، کودک مهارت‌های فردی بی‌شماری یاد می‌گیرد. از جمله نظم و ترتیب، برنامه‌ریزی برای رسیدن به هدف، تفکر برای حل مشکل، برداشتن مانع و تمرین در نقش‌های واقعی آینده مثل تمرین نقش پدری و مادری، نقش پلیس، پرستار، مهندس و...
2 ـ آموزش شیوه رفتار اجتماعی: بازی باعث می‌شود کودک بتواند با دیگران رابطه صحیح برقرار کرده و مشکلات خود را در رابطه با افراد حل کند. از راه بازی همکاری، فعالیت‌های گروهی، از خود گذشتگی، رقابت سالم، رعایت قوانین، تلاش برای احقاق حق و حفظ حقوق دیگران را یاد می‌گیرد. بازی‌های هفت سال دوم در این راستا بسیار مؤثر است.
3 ـ بازی و کسب آگاهی از جهان پیرامون: از طریق بازی می‌توان افق‌های وسیعی را در برابر چشم کودک گشود و اطلاعات زیادی در اختیارش گذاشت. از آن جایی که قدرت جذب، کشف و تخیل کودک بسیار قوی است و کنجکاوی بی‌حد و حصری دارد، می‌توان از این ویژگی‌ها برای آموزش و شناخت بیشتر او کمک گرفت.
4 ـ بازی و آموزش اخلاق: بازی‌های خوب قادراند ارزش‌های اخلاقی را شکوفا و به کودک کمک کنند تا ویژگی‌های اخلاقی پسندیده را یاد بگیرد. از طریق بازی می‌توان، فعالیت‌ها و افکار مخربانه کودک را اصلاح و دشمنی و کینه را از او دور کرد و هم چنین به او درس دفاع از حق خود، تلاش برای احیای حق، اصلاح محیط را آموزش داد. علاوه بر این‌ها، بازی و خاصیت تکرار آن وسیله خوبی برای ایجاد عادات خوب و تثبیت آن‌ها در کودک است.
5 ـ بازی و تقویت اراده: بازی‌ها به کودک می‌آموزند که زندگی همیشه بردن نیست و برخی مواقع با شکست همراه است. نباید دل‌سرد شد و باید فکر کرده و راهی تازه پیدا نمود. بسیاری از بزرگ‌سالانی که راهِ بردن و باختن در زندگی را از کودکی تمرین نکرده‌اند، دچار افسردگی و اختلالات روانی گردیده‌اند. بازی‌ها توانایی آموختن راه و رسم زندگی را به کودکان ما دارند.

هر نوع بازی متناسب با سن خاصی است و به طور کلی بازی‌ها برای دو گروه زیر هفت سال و بزرگ‌تر از هفت سال تقسیم می‌شوند.
بازی‌های هفت سال اول:
برای کودک در این دوره سنی، همه چیز بازی است و در هر جایی می‌تواند بازی کند. او قادر است از یک بشقاب فرمان کامیون بسازد و از یک تکه چوب اسب سفیدی خلق کند و با آن بتازد. در سنین قبل از دبستان توصیه می‌شود به بچه‌ها اجازه دهید با آب، شن، خاک، چوب و قوطی‌های خالی بازی کنند. بچه‌ها در این سنین دوست دارند، بسازند و خراب کنند و به همین دلیل اسباب‌بازی‌هایی نظیر لگوهای خانه‌سازی بسیار مفید است.
بازی‌های هفت سال دوم:
کودکان 7 تا 12 سال به بازی‌های گروهی علاقه‌مند هستند و از آن جایی که بعد هفت سالگی تربیت، تأدیب و آموزش جدی‌تر می‌شود باید به محتوای بازی‌ها بیشتر دقت کرد. باید ساعات بازی کردن بیشتر از قبل کنترل شود و محدویت‌هایی برای آن در نظر گرفته شود.

بیشتر بخوانید :انواع بازی‌ها برای کودکان

پسران و دختران از نظر علایق و انتخاب بازی‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و این تفاوت با افزایش سن آن‌ها بیشتر دیده می‌شود.
بازی‌های پسرانه:
پسرها عموماً از بازی‌های دشوار که نیاز به فعالیت بدنی زیاد داشته باشد، استقبال می‌کنند. بازی پسران بیشتر وسیله‌ای برای ابراز خود در برابر دیگران و مراقبت از آن‌هاست. پسرها پرخاشگری و قانون‌شکنی در بازی را عیب نمی‌دانند و هنگام بازی کمتر گوش‌شان متوجه حرف‌ها و توصیه‌های اطرافیان است. پسرها بیشتر نوآوری می‌کنند و هنگام بازی اختراعات بیشتری از آن‌ها سر می‌زند. جنگ، تعقیب و گریز، مغازه‌داری و رانندگی از بازی‌های مورد علاقه پسرهاست.
بازی‌های دخترانه:
دختران ترجیح می‌دهند دور هم جمع شوند، صحبت کنند و با یکدیگر مهمان بازی کنند و یا ادای یک خانواده را در بیاورند که در آرامش زندگی می‌کند. دخترها معمولاً در بازی‌های‌شان پرخاشگری نمی‌کنند و هنگام بازی توجه‌شان به محیط پیرامون کم نمی‌شود. برای دختران بازی کردن وسیله‌ای برای بودن با دیگران است و به بازی‌های رقابتی، کمتر از پسران علاقه دارند. دختران به تمیز کردن خانه (به عنوان بازی)، آشپزی، حمام کردن عروسک‌ها و نظم‌دهی به امور بسیار علاقه‌مند هستند.
 

ـ وجود هم‌بازی برای کودک ضروری است و کودکان خیلی زود از بازی‌های یک نفره و تنهایی خسته می‌شوند.
ـ در انتخاب هم‌بازی‌های کودکان خود دقت کنید. آن‌ها باید از نظر تربیتی و خوی خانوادگی به خانواده شما نزدیک باشند تا فرزند شما دچار تضاد و دوگانگی نشود.
ـ دقت کنید که تفاوت سنی هم‌بازی‌های کودک‌تان با او خیلی زیاد نباشد و آن‌ها در یک گروه سنی قرار داشته باشند. بخصوص از بازی کودکان کمتر از هفت سال با بچه‌های بالای ده سال جلوگیری کنید.
ـ همواره به شکلی بر فرزندتان هنگام بازی نظارت کنید. بسیاری از اتفاقات ناگوار جسمی و صدمات غیر قابل جبران روحی، در هنگام بازی با هم‌بازی‌ها رخ می‌دهد.